Dolar fiyatı neden artıyor?

Güngör Uras

Dolar fiyatının artması, dolarla ilgili olsun olmasın insanlarımızı endişelendiriyor. Sade vatandaş da iş çevreleri de dolar fiyatının neden arttığını merak ediyor.

Doların önemli para birimlerine karşı dünya piyasalarındaki değeri, ABD ekonomisiyle ilişkili bulunduğu ekonomilerdeki duruma göre iniyor çıkıyor. Dolar endeksi yılbaşında 99.65 idi. Nisanda 93.05’e kadar geriledi. Şimdilerde 99.65 dolayında.

Türkiye’de hiçbir şey olmasa bizde doların fiyatı, dolar endeksindeki (doların dış değerindeki) değişime göre inecek, çıkacak.

Doların dünya piyasalarındaki değerinin üzerinde, bizde dolar fiyatı acaba neden artıyor?

Bizim döviz açığımız var. Arz, talebi karşılamıyor. (1) Bu yıl 40-45 milyar dolar olacak açığı kapatmak için dolar girişine ihtiyacımız var. (2) Daha önce alınmış döviz kredilerinin faizini, taksitini ödemek, vadesi gelenleri yenilemek 200 milyar dolarlık bir iş.

Giriş devam etmeli

Döviz açığımızın kapatılabilmesi için döviz girişinin devam etmesi gerekiyor. Döviz borcumuzu çevirebilmemiz, Türkiye’ye kredi verenlerin, kredi vermeye devam etmeleri gerekiyor.

İhracatımızı artıramıyoruz. Bu yıl turizm gelirlerimizde gerileme var.

Yabancıların hisse senedi ve Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) satın almak için son aylarda döviz getirmeleri yavaşladı. Döviz çıkışları başladı.

Türk Lirası’ndan dolara hücum yok ama dolar fiyatı yükselişe geçtiğinde, (1) Sade vatandaş dolar satın alıyor. (2) Dolarla iş yapanlar, dolarla ithalat yapanlar imkânları ölçüsünde dolar topluyor. Bu iki nedenle de dolar arzı yavaşlarken dolar talebi artıyor.

Ekonomiyle ilgilenenlerin atacakları her adımda; (1) Gelecek hakkındaki beklentiler, (2) Moral önemlidir.

Türkiye genelinde, çoğunluk, bugünkü iktidarı destekliyor. Bugünkü yönetime güveniyor ama içeride ve dışarıda olan biten kuşku yaratıyor.

Görünen o ki nisanda halkımız sandığa gidecek. Başkanlık ve milletvekilliği seçimlerinin bir arada yapılma olasılığı var.

İçeride PKK, IŞİD, FETÖ terörü ile mücadelenin, dışarıda ise Suriye ve Irak’ta sıcak çatışmaların ne zaman sona ereceği belirsiz.

ABD ve AB ülkeleriyle politik ilişkilerdeki gevşeme, bu ülkelerden gelebilecek ekonomik yaklaşımları olumsuz etkiliyor.

Yükseliş frenlenebilir

Dolar fiyatındaki yükselme nasıl durur? (1) Öncelikle içeride huzur ve güven ortamının güçlenmesi gerekiyor. İnsanlarımızın önlerini görebilmeleri, başka konularla vakit geçirecek yerde, işlerine güçlerine bakmaları gerekiyor. (2) Terörün kısa sürede sonlandırılması güç ama terörle mücadelede, terör sorununun ağırlığını hafifletecek politika ve uygulamalara ihtiyaç var. (3) Ekonomi politikalarında koordinasyon gerekiyor. Çok başlılık, farklı yaklaşımlar, içeride ve dışarıda güveni sarsıyor.

Unutmayalım, dolar fiyatı kolay yükseliyor da aynı şekilde ucuzlamıyor. Yükseldiği yere oturup kalıyor. İşte onun için “neden yükseldiğini” bilerek, yükselişe yol açan gelişmeleri önlemeye mecburuz.