İhracatta eylül duraklaması

Güngör Uras

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ayın birinci günü geçici verilere dayalı eylül ihracatının % 8.9 arttığını, ihracatta artışın “tam gaz” devam ettiğini açıkladı.

Bu artış, 2016’nın düşük ihracat gelirlerine göre Eylül 2016 ile Eylül 2017 arasındaki artış oranıydı.

Halbuki eylülde ihracat geliri geçen 7 ayın en düşüğü oldu. Ağustosun 13 milyar 288 milyon dolarlık ihracat geliri, eylülde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı geçici verilerine göre 11 milyar 849 milyon dolara geriledi. Eylül ihracatı bir ay öncenin % 10.8 gerisinde. Buna karşılık ithalat gideri, bir ay önceki rakamın üzerinde.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı sadece ihracat rakamlarını açıklamıyor. İthalat rakamını da açıklıyor. Sadece ihracat rakamı açıklandığında, ihracat artışına seviniyoruz, alkışlıyoruz ama aynı dönemde ithalatın daha büyük oranda arttığı dikkatlerden kaçıyor.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın dün açıkladığı eylül ayı verilerine göre, geçen yılın aynı ayına göre,

İhracat, % 8.67 artarak 11 milyar 849 milyon dolar,

İthalat, % 30.67 artarak 19 milyar 993 milyon dolar,

Dış ticaret açığı, % 85.23 artarak 8 milyar 144 milyon dolar oldu.

İthalat artışı önemli

Geçen yılın düşük ihracat rakamlarına göre ihracat % 8 dolayında artarken, ithalatın % 30 artması, dış ticaret açığının % 85 büyüyerek 4.3 milyar dolardan 8.1 milyar dolara yükselmesi, sadece ihracata dayalı değerlemelerin ne kadar yanıltıcı olduğunu gösteriyor. Önemli olan, bu yılın ilk 9 ayında, dış ticaretteki gelişmelerdir.

9 ayda ihracat artışı % 10.5, ithalat artışı % 15.5 oldu. Dış ticaret açığı ise % 27.7 büyüdü. İlk 9 ayda dış ticaret açığımız 53.8 milyar dolar oldu. Bu açık rakamı cari açığı büyütecek rakamdır.

Son 12 aylık dönemdeyse,

İhracat bir önceki yıla göre % 9.0 artış ile 153 milyar 536 milyon dolar, ithalat ise % 12.3 artış ile 221 milyar 325 milyon dolar oldu.

Dış ticaret açığı % 20.4 artarak 67 milyar 789 milyon dolara çıktı.

İhracatın ithalatı karşılama oranı % 69.4 oranında.

İhracatta motorlu kara taşıtları, kazan, makine, örme giyim eşyası, elektrikli makine ve cihazlar önde.

Altın ihraç ediyoruz

Dikkati çeken, ihracatta başta külçe altın olmak üzere, kıymetli metaller ihracatının ihracat gelirlerinde son 9 ayda 3. olması. Motorlu kara taşıtları ihracat geliri 17.4 milyar dolar, makine ve kazan ihracat geliri 9.8 milyar dolar, altın ve kıymetli metaller ihracatı 9.1 milyar dolar. Altın ve kıymetli metaller ihracatı 6.5 milyar dolarlık örme giyim eşyasının önünde koşuyor.

İthalatta ise enerji ürünleri ithalatına bu yılın ilk 9 ayında 26.5 milyar dolar ödedik. Geçen yıl aynı dönemde enerji ürünleri ithalatı 19.5 milyar dolardı.

Yatırım malları ithalatımız ilk 9 ayda % 13.2 oranında, tüketim malları ithalatı % 1.3 oranında azaldı. Buna karşılık, ham madde-ara malı ithalatı (üretimde kullanılan ithal girdi ithalatı) % 26.6 oranında arttı.

Eylül ayının ilk 4 günü tatil olması ihracatı olumsuz etkilemiştir ama gene de eylülde ihracattaki gerilemenin nedenlerini tartışmaya mecburuz.