İkinci 500 büyük ‘tekno’ takılmadı

Güngör Uras

İstanbul Sanayi Odası, önce Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşunun, daha sonra da ikinci 500 büyük sanayi kuruluşunun faaliyetleriyle ilgili bilgileri derliyor. Yayımlıyor.

İlk 500 büyük listesinde yer alan ilk sanayi kuruluşunun 2016 üretimden net satışları 32.5 milyar TL, 500’üncü kuruluşunki ise 242 milyon TL idi.

İlk 500’ün 2016 yılı üretimden net satışlar toplamı 490 milyar TL olmuştu.

İkinci 500 büyüğün ilkinin üretimden net satışları 242 milyon, 500’ününki 103 milyon TL.

İkinci 500’ün 2016 yılı üretimden net satışları toplamı 81.3 milyar TL.

İkinci 500 büyüğün üretimden net satışları cari fiyatlarla % 8.6 arttı ama enflasyon dikkate alındığın da sabit fiyatla 2016 yılında 500 firmanın net satışlarındaki reel artış sadece %  0.1 oranında.

İhracatları geriledi. İkinci 500’ün ihracatları 2014 ve 2015 yılında da gerilemişti. 2016 yılında % 2.8 azalarak 7.6 milyar dolar oldu. İkinci 500 sanayi kuruluşu toplam ihracatın % 5.4’ünü gerçekleştirdi.

İstihdam artmıyor. İkinci 500’de 2016 yılında istihdam artışı sadece % 2 oranında.

Borçlar artıyor

Üretim, ihracat, istihdam artmıyor ama borçlar artıyor.

Toplam borçlar/öz kaynak oranı 2016 yılında 153.2 oldu.

Mali borçlar/öz kaynak oranı 2016 yılında da yükselmeye devam etti, % 88.9’a yükseldi.

2016 yılında satış kârlılığı % 4.7, aktif kârlılığı % 4.3, öz kaynak kârlılığı % 10.9 oldu.

İkinci 500’ler Ar-Ge’ye önem veremiyor.

Ar-Ge harcamalarının üretimden satışlara oranı 2015 yılında % 0.37 iken, % 0.35’e gerilemişti. Ar-Ge harcaması yapan kuruluş sayısı azaldı. İkinci 500’ün sadece 177’si Ar-Ge harcaması yapıyor.

Düşük teknoloji sorunu

Düşük-basit teknolojiye dayalı üretim devam ediyor.

2016 yılında yaratılan katma değerin % 44.2’si düşük teknoloji yoğunluklu sanayi kuruluşlarınca gerçekleştirildi. Orta-düşük teknoloji yoğunluklu % 30.3. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı 2015 yılında % 24.1 iken, 2016 yılında yüzde 21.1’e geriledi. İleri teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2015 yılında % 6.6 iken, 2016 yılında % 4.3 oldu.

Türkiye’nin ilk 500 ve ikinci 500 büyük sanayi kuruluşunun faaliyet rakamlarını iyi değerlendirmeye mecburuz. Üretime, istihdama, ihracata öncülük edecek kuruluşlar bunlar. Büyümeyi sağlayacak olan kuruluşlar bunlar.

Üretimden net satış rakamları reel olarak artmıyor. İstihdam yaratamıyorlar. İhracata katkıları azalıyor. Buna karşılık borçları büyüyor.

Ar-Ge harcamalarını artıracak yerde azaltıyorlar. Ar-Ge harcaması yapanların sayıları az. Sonuç olarak, yaratılan katma değerin içinde teknoloji yoğunluklu üretimin payı artacak yerde, geriliyor.

Bu bilgileri iyi değerlendiremezsek, 2017 yılında da benzer bir tabloyla karşılaşırız.