Notu düzeltmeliyiz bunu yapabiliriz

Güngör Uras

Derecelen-dirme kuruluşu Fitch, Türkiye’nin kredi notunu bir kademe indirerek yatırım yapılabilir seviyenin altına getirdi.

Türkiye, 3 önemli kredi dereceleme kuruluşunun üçünün de yatırım yapılabilir notlarını kaybetmiş oldu.

Kredi notumuz 3 önemli kredi dereceleme kuruluşuna göre de “yatırım yapılamaz” seviyede.

Moody’s ve Fitch Türkiye’yi yatırım yapılabilir seviyenin bir kademe altında, Standard & Poor’s yatırım yapılabilir seviyenin iki kademe altında notluyor.

Düşük riskli varlıklara yatırım yapan emeklilik fonları gibi büyük fonlar, bir ülkeye yatırım yaparken, en az 2 kredi derecelendirme kuruluşunun “yatırım yapılabilir” notunun olmasını bekliyor.

NOT 1990’DA BAŞLADI

Türkiye ilk kredi notlarını 1990 yılında aldı. Üç büyük kredi dereceleme kuruluşu Türkiye’ye yatırım yapılabilir ülke notu vermişti. 1994 yılında 3’ü de notu kırdı.

1994 yılından 2011 yılına kadar kredi notumuz yatırım yapılamaz seviyede idi.

2012 yılında Fitch, 2013 yılında Moody’s, notu yatırım yapılabilir seviyeye çıkarttı.

Standard & Poor’s notunu kırdığından bu yana düzeltmedi ama, 2 kuruluşun yatırım yapılabilir notu bize yetiyordu.

Ne var ki 2016’da Moody’s, şimdi de Fitch notumuzu kırdı.

Gene 3 kuruluşun kredi notu yatırım yapılamaz seviyeye inmiş oldu.

İKİ ŞEYE BAKIYORLAR

Kredi derecelendirme kuruluşları ülkelerin finansal yapılarını değerlendiriyor. Bir ülkenin kredi notunun yatırım yapılamaz seviyeye inmesi, o ülkeye finansal yatırım yapılamayacağı anlamına geliyor.

Kredi dereceleme kuruluşlarının müşterileri, ülkelere borç verenler. Borç verenler için önemli olan kredinin ana parasını ve faizi geri alıp alamayacakları.

Kredi verenler için, ülkeye para gönderenler için (1) Gönderdikleri parayı ve faizini geri alıp alamayacaklarının yanında (2) Ülkede döviz fiyatının hızlı değişimi (devalüasyon) da önemli.

Devalüasyon, reel faiz oranının üzerine çıkınca, alacaklılar ana para faizini yurt dışına çıkarırken, getirdiklerinden daha düşük döviz alabiliyorlar.

PEKİ NEDEN KIRILDI

Fitch, tarafından yapılan açıklamada, not indiriminin gerekçeleri olarak siyasi ve güvenlik gelişmelerinin, ekonomik performans ve kurumsal bağımsızlığı zayıflatmasını, anayasa referandumu sonrasında zaten aşınmış olan kontrol ve denge mekanizmasının kalıcı hale geleceği endişesi sıralanıyor.

Terör saldırılarının tüketici güveni ve turizme zarar verdiği, büyümenin ise son yıllardaki performansının oldukça altında bir düzeyde olduğundan söz ediliyor.

Fitch’in değerleme raporunda, ülkedeki siyasi ortamın sakinleşmesi durumunda bile, güvenlik sorunlarının düzelmesinin zaman alacağına, Başkanlık sitemine geçiş durumunda ise ülkede denge ve denetleme mekanizmalarının zayıflayacağı bir sistemin ortaya çıkacağına işaret ediliyor.

Kamudaki kitlesel tasfiyeler, olağanüstü hal, basına yönelik operasyonlar ve terör saldırıları, dış borcun gayri safi yurtiçi hasılaya oranının dört yıl içinde yüzde 22’den 30’a çıkması, 2016’nin ikinci yarısında büyümede yaşanan sert düşüş, yatırımların artmayacak olması, enflasyonun iki haneli rakamlara çıkması olasılığı ve güvenlik endişesi nedeniyle turizm gelirinin 2013 - 2015 döneminden çok daha düşük kalacak olması, Türk ekonomisinin riskleri olarak sıralanıyor.

‘BİR ŞEY OLMAZ’ DEMEMEK LAZIM

Küresel ekonominin ve de ulusal ekonominin normal dönemlerinde de cari açığımız nedeniyle dış kaynak bağımlılığımız vardı.

Olumsuz gelişmeler nedeniyle, ihracat gelirimizi artıramıyoruz. Turizm gelirlerimiz azaldı. Ekonomimiz yavaşladı. Yatırımları, üretimi artırmak için, artan savunma harcamalarımızı karşılamak için daha çok dış kaynağa ihtiyacımız var.

“Kredi notu indirilirse indirilsin... Bizi etkilemez“ diyemeyiz. Kredi notunun indirilmesi döviz girişini yavaşlatır. Kredilerde maliyetin artmasına, vadenin kısalmasına yol açar.

Döviz trafiğinin tıkanması, yatırımda ve üretimde de tıkanmaya neden olur.

İşte bu nedenle kredi notumuzun kırılmasına yol açan olumsuzlukları düzeltmek mecburiyetindeyiz.

Daha önceki yıllarda kırılan notları nasıl düzeltti isek, ekonomiye önem verdiğimizde, notlar gene yükselir.