Cari açıkta `altın` etkisi

AA

AA muhabirinin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerinden  derlediği bilgiye göre, cari işlemler hesabı eylülde 4 milyar 527 milyon dolar  ile piyasa beklentilerinin üzerinde açık verdi. Türkiye'nin cari açığı ocak-eylül  döneminde 31 milyar 109 milyon dolar düzeyinde gerçekleşirken, bu rakam 2016'nın  aynı dönemine göre 6 milyar 627 milyon dolarlık artışa işaret etti.

Cari işlemler hesabının geçen yıla kıyasla daha fazla açık vermesinde,  dış ticaret dengesindeki gelişmeler öne çıktı. Geçen yılın 9 ayında 30 milyar 945  milyon dolar olan dış ticaret açığı, 2017'nin aynı döneminde 40 milyar 751 milyon  dolar seviyesinde gerçekleşti. Bu dönemde, dış ticaret hesabı altında  gerçekleştirilen toplam mal ihracatında yüzde 11'lik, ithalatında ise yüzde  15'lik yükseliş görüldü.

Söz konusu dönemde dış ticaret açığındaki artışa ise parasal olmayan  altın kalemindeki ihracatın liderlik ettiği görüldü. Parasal olmayan altın  hesabı, geçen yılın 9 ayında 3 milyar 123 milyon dolar fazla vermesine karşın, bu  yılın aynı döneminde 7 milyar 358 milyon dolarlık açık verdi.

Bu dönemde, parasal olmayan altın ithalatı yaklaşık 4 katına çıkarak 3  milyar 454 milyon dolar düzeyinden 13 milyar 177 milyon dolara yükseldi.

"CARİ İŞLEMLERDEKİ KÖTÜLEŞMEDE, DIŞ TİCARET DENGESİ ANA ETKEN"

Konuya ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan AA Finans  Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, enerji dışı cari açığın 9,4 milyar dolar,  enerji ve altın dışı cari açığın ise 0,7 milyar dolara yükseldiğini belirterek,  böylece bir süredir devam eden iyileşme eğiliminin sona erdiğine işaret etti.

Çekirdek (enerji ve altın hariç) cari dengenin, ağustos sonunda yıllık  bazda son iki yılın en düşük seviyesine inmesini önemli bir gelişme olarak  gördüklerini anımsatan Bürümcekçi, "Türkiye ekonomisinin güçlü büyüme  dönemlerinde çekirdek açıkta da belirgin artış eğilimi görmek normal. Son dönemde  bu beklentinin tersine enerji ve altın dışı açığın gerileme eğilimini korumasını  büyük ölçüde büyümenin ihracatın sürükleyiciliğinde gerçekleşmesi, mevcut kur  seviyesinin ithalatı caydırması ve kredi genişlemesinin tüketiciden çok ticari  taraftan gelmesine bağlamıştık. Umarız bu eğilimde dönüş işaretleri söz konusu  faktörlerin dış dengesizlik yaratacak şekilde değiştiğini göstermiyordur." diye  konuştu.

Bürümcekçi, cari işlemler hesabında eylülde gözlenen kötüleşmede, dış  ticaret dengesinin geçen yıldan çok yüksek açık vermesinin ana etken olduğunu  vurguladı.

İthalat ve ihracat için önemli bir öncü gösterge olan Gümrük Bakanlığı  verilerinin, ekimde dış ticaret açığında geçen yıla göre 3,2 milyar dolar artış  olacağını gösterdiğini aktaran Bürümcekçi, şunları kaydetti:

"Cari dengenin 2017'de enerji ve altın ithalatının yanı sıra  büyümedeki hızlanma nedenleriyle yükseliş eğilimini koruyarak 44 milyar dolara  ulaşmasını beklemekteyiz, ancak yukarı yönlü riskler devam ediyor. Önceki yıl  cari açığı azaltan faktörlerin başında gelen enerji ve altın ticaretindeki  lehteki gelişmelerin 2017'de devam etmediğini izliyoruz. Öte yandan, petrol  fiyatlarının son dönemde yükselerek 2016 ortalaması olan 46 doların çok üzerinde  seyretmesi cari açığı artırıcı etkide bulunmaya devam etmektedir. Zaten, sadece  yılın dokuz ayında bile enerji ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre 7,1 milyar  dolar artmış görünmektedir.

Altın ticaretinde ise aynı dönemde net ithalatçı konumuna geçmemizin  yıllık dış ticaret açığını artırıcı etkisi de 10,3 milyar dolar olmuştur. Ayrıca,  büyümenin yılın ilk üç çeyreğinde gösterdiği hızlanma dış açık için riskleri  yukarı yöne çevirmiştir. Buna karşılık, pozitif bir faktör olarak, AB pazarına  ihracatın baz etkisi ve bu bölgede büyümenin güçleniyor olması ile 2017’de artışa  devam ettiği görülmektedir. Ayrıca, turizm gelirlerinin, nisan ayından itibaren  turist sayısının artışa geçmesi ile toparlanma gösterdiği izlenmektedir."

"YILLIK BAZDA 2017'Yİ 42 MİLYAR DOLARLIK CARİ AÇIKLA  TAMAMLAYABİLİRİZ"

Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı da temmuz ve  ağustos aylarına ilişkin cari açık verilerinde yapılan aşağı yönlü revizyonlarla  8 aylık cari açığın 27,2 milyar dolardan 26,6 milyar dolara gerilediğine dikkati  çekerek, "12 aylık kümülatif açığın ise eylül sonunda 39,3 milyar dolara  ulaştığını görüyoruz. Ekim ayına ait Gümrük ve Ticaret Bakanlığı dış ticaret  verilerinin öncü sinyalleri doğrultusunda, yıllık açığın artmaya devam edeceğini  ve yılı 42 milyar dolar düzeyinde tamamlayabileceğini öngörüyoruz." şeklinde  konuştu.

Gelecek yıla ilişkin tahminlerinin de 46 milyar dolar olduğunu aktaran  Tokalı, cari açık/Gayrisafi Yurt içi Hasıla (GSYH) oranının yüzde 4,5'in üzerinde  kalmaya devam edeceği öngörüsünde bulundu.

Tokalı, eylül ayı verilerine göre cari açıktaki artışta, dış ticaret  açığı ile doğrudan yatırımlara ait kar transferleri ve portföy yatırımlarına  bağlı çıkışların etkili olduğunu, turizm gelirlerinin ise cari açığı sınırlamaya  devam ettiğini kaydetti.

Yıl boyunca iyileşme gösteren altın ve enerji hariç cari açığın yıllık  bazda eylülde yükseliş göstermesinin, gelecek dönem eğilimi açısından önemli  olduğuna değinen Tokalı, finansman tarafında ise doğrudan yatırımların katkısının  azalmasına karşın devam ettiğini söyledi.

Tokalı, cari açık/GSYH oranının, yüzde 4,5 olan yapısal sınırın altına  inmese de dış dengenin sürdürülebilirliği açısından güvenli seviyelere yakın  seyrettiğine işaret ederek, "Özellikle enerji maliyetlerindeki artışın etkisiyle  cari açıkta son dönemde gözlenen artışın aynı ivmeyle sürmesini beklemiyoruz.  Ödemeler dengesi açısından, küresel normalleşmenin yavaş ve kademeli rotasında  kalmasının çok daha önemli bir faktör olduğunu düşünüyoruz." dedi.

"30,6 MİLYAR DOLARLIK NET YABANCI SERMAYE GİRİŞİ HESAPLIYORUZ"

DenizBank Yatırım Hizmetleri Grubu Strateji Yönetmeni Orkun Gödek ise  cari açıkta, eylülde bir önceki aya kıyasla ödemeler dengesi kriterlerine giren  ihracatın yüzde 11 gerilemesi, ithalatın ise yüzde 30 artmasının etkili olduğunu  bildirdi.

Veri döneminde parasal olmayan altın işlemlerinin nette 991 milyon  dolar açık verdiğini aktaran Gödek, şöyle devam etti:

"Ocak-Eylül döneminde parasal olmayan altın kalemi işlemleri toplamda  7,3 milyar dolar açık olarak takip edilmekte. Eylül ayında parasal olmayan altın  hariç cari denge rakamı ise 3,5 milyar dolar açık verdi. Böylece eylül ayında  parasal olmayan altın hariç cari denge rakamı ise 3,5 milyar dolar açık verdi.  Olumlu olarak, bir önceki ay bankalardaki borç çevirme rasyosunun düşmesini  konuşurken, eylülde kısmen de olsa artış söz konusu.

Hesaplamalarımıza göre, yılın 9 aylık döneminde net yabancı sermaye  girişi 30,6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Söz konusu gelişmede ana  belirleyici unsur 23,5 milyar dolarla net portföy yatırımları olurken, aynı dönem  içerisinde net hata ve noksan 0,93 milyar dolar açık, rezervler ise 0.469 milyar  dolar açık düzeyinde oluşum gösterdi. Bu gelişmelerle yıl sonunda cari açığın 40  milyar dolar seviyesine yakın oluşabileceğini öngörüyoruz."