Çin para politikası neden etkisiz?

Çin ekonomisinde yaşanan gelişmeler uzun süredir endişe ile takip edilirken, bu hafta bir kez daha Çin sahnede. Peş peşe yapılan açıklamalar piyasalarda dalgalanmaya neden oluyor. Peki Çin ekonomisi nasıl bu noktaya geldi? Atılan adımlar ya da planlanan hamleler Çin'i düzlüğe çıkaracak mı?

Tüm bu soruları ve daha fazlasını Destek Menkul Değerler Genel Müdür Yardımcısı İnci Özbek UZMANPARA için değerlendirdi. İşte Özbek'in kaleme aldığı o makale:

"Önceki hafta finansal piyasaların yönünü tayin eden petrolün yerini bu hafta Çin aldı. Şangay’daki G20 Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları Toplantısı’nda Çin ekonomisine ilişkin endişeler ortaya kondu, Çin de bu endişeleri gidermek için büyük çaba sarf etti. Çin, G20 ülkelerine bir başka Yuan devalüasyonu planlamadıklarının sözünü verdi. Bu sözün hemen sonrasında Çin Merkez Bankası (PBOC), ülkedeki bazı büyük bankaların rezerv olarak tutması gereken nakit miktarını temsil eden Zorunlu Karşılık Oran’ını 0,50 puan indirdiğini açıkladı. Bu adımla piyasalara yaklaşık 108 milyar dolar (700 milyar Yuan) para girişi oldu ve Yuan değer kaybetti.

23 Ekim tarihinden bu yana agresif para politikası adımlarından kaçınan Çin Merkez Bankası’nın bu adımının G20’de verilen sözlerle çeliştiği söylenebilir ama hafta içinde açıklanan imalat verileri o kadar kötü geldi ki herkes PBOC’nin Zorunlu Karşılık Oran’ını neden indirdiğini anladı.

Derecelendirme kuruluşları ise kararı beğenmedi. Moody’s Çin’in kredi notunun görünümünü düşürürken, Fitch de böyle bir adımın kredi notunun geleceği açısından risk oluşturacağını söyledi.

PEKİ ÇİN EKONOMİSİ BU NOKTAYA NASIL GELDİ?

Büyüme zayıfladı… 2014'te yüzde 7,3 olan büyüme 2015'te yüzde 6,9’a indi. Bu oran Türkiye gibi ülkeler için son derece yüksek olsa da Çin için son 25 yılın en kötü verisi. Dünyanın en büyük ikinci ekonomisinde büyümenin hız kesmesi dünyanın geri kalanı açısından da Çin’in talebinin azalması ve büyümenin yavaşlaması demek.

Büyüme modeli değişiyor… 2008 krizine kadar ihracatla büyüyen Çin, dünya ekonomisindeki talebin azalması ile ihracatın yanında tüketim harcamalarını ve yatırımları artırmaya odaklandı. Kredi kullanımını ve tüketimi teşvik edici düzenlemeler yapıldı. Ancak ülkedeki kredi büyümesi istenen seviyede değil. 2015’te krediler %11,8 ile son 10 yılın en düşük seviyesinde arttı.

Finans sektörü güvensiz… Ülkede özel sektör ve bireyler büyük bir borç yükü altında ancak gölge bankacılık nedeni ile bu yükün hangi seviyeye ulaştığı bilinmiyor.

Sermaye çıkışı var, rezervler azaldı… Büyümeye dair endişeler ve finansal piyasalardaki güvensizliğin etkisi ile sermaye çıkışların etkisi ile döviz rezervleri 2015 yılında 512 milyar dolar azaldı ve toplam 3 trilyon 330 milyar ABD Doları tutarına geriledi.

Esas problem ise burada, müdahale kısmında başlıyor. Mevcut sorunlar birbirine zıt para politikası adımları gerektiriyor.  PBOC da mecburen politikasını hem gevşetiyor hem sıkılaştırıyor.

Döviz rezervini artırmak isterse Çin Merkez Bankası’nın (basit bir anlatımla) döviz alması, bu durumda piyasada döviz arzını azaltması gerekir ki bu Yuan’ın değerini düşürür. Ayrıca piyasada likidite sıkışıklığı yaşanması piyasaya para (Yuan) enjekte edilmesini gerektiriyor. Bu adım da Yuan’ın değerini düşürücü etki yapıyor.

PBOC öte yandan sermaye çıkışlarının önüne geçmek için dolar satıp Yuan alıyor ve Yuan bu nedenle değer kazanıyor. Yuan’a güç kazandıran bir başka adım da PBOC’nin dolara karşı işlem görmesine izin verdiği bandın orta noktasını yukarı çekmek.

Özetle Çin Merkez Bankası bir yandan iç tüketimi, yatırımları ve ihracatı canlandırmaya, bir yandan sermaye çıkışlarını durdurmaya, bir yandan da rezervlerini artırmaya çalışıyor. Bu kadar farklı ve çelişkili amaçlara yönelince de para politikası çok etkili olamıyor,  sermaye çıkışları durmadan olması da zor görünüyor.

'NASIL YAPABİLECEĞİNİ BİLMEK, YAPMAKTAN DAHA ZORDUR'

Bir Çin atasözüne göre “Nasıl yapabileceğini bilmek, yapmaktan daha zordur.” Burada bilinmeyen konu, aynı anda birçok sorunun nasıl çözümlenebileceği. O yüzden Merkez Bankaları da sadece “yapıyor”.

2008 krizinden merkez bankalarının parasal genişleme adımları ile çıkmaya çalışan devletler şimdi kara kara enflasyon ve büyüme yaratmaya çalışıyor. Ne var ki para politikaları merkez bankalarının elindeki sihirli değnekler değil.  Yapısal reform vaatleri söz olarak kalmaya, maliye politikaları yokmuş gibi davranılmaya ve ilk engelde “Merkez Bankası ne yapacak’” diye sormaya devam edersek büyüyememe sorunu uzun süre daha gündemimizde olacak."