O zam devlete yarar, enflasyon ve faize zarar!

Sigaranın vergisi her yıl ocak ve temmuz aylarında enflasyon oranında artırılıyor. İşte 4 Temmuz’da yine böyle bir artış oldu. Bunun ardından dün bir sigara şirketi bütün markalarında fiyatlarını 1 lira artırdığını açıkladı. Habertürk'ten Rahim Ak'ın haberine göre hemen akıllara “Vergi arttı fiyat zamlandı” cümlesi gelebilir. Ancak gerçek böyle değil. Zaten şirket de enflasyonun yanı sıra döviz kurundan etkilenen maliyetlerine vurgu yapmış. Yine de artışı adım adım incelediğimizde vergi ile hiç ilgisinin olmadığı görülüyor. Sigaranın karmaşık olan vergi sistemine teker teker göz atalım.

5 ADIMDA FİYAT ARTIŞI

1- Her bir paket sigaradan 4 Temmuz öncesi 0.2468 lira maktu vergi alınıyordu. Bu rakam 0.2546 liraya çıktı. Artış miktarı 1 kuruş bile değil sadece 0.78 kuruş.
2- Devlet bir de paket başına en az 4 lira 42 kuruş olan asgari maktu vergiyi 4.56 liraya çıkardı. Bu rakam satış fiyatı 6 lira 98 kuruş ve altında olan sigaralar için geçerli. 4 Temmuz öncesi bu rakam 6 lira 77 kuruştu.
3- Asgari maktu vergi sigaracılar fiyatları düşürmesin diye çekilen bir set. Fiyatı 6.5 lira olan sigaralar bu artıştan da etkilendi. Böylece bu ucuz sigaraların vergisi 19 kuruş arttı. Sigaracılar bu sigaraların fiyatını en az 6.75 yapmak zorundalar.
4- Önemli olan ise 7 lira ve üstünde fiyatı olan sigaralar ki bugün satılan sigaraların yüzde 95’i böyle. Bu sigaralar için nisbi yani oransal vergi hesaplanıyor. Oran ise yüzde 65.25. Bu oran ise değişmedi.
5- Şimdi fiyatı 7.8 veya 10 lira olan sigarada vergiyi inceleyelim. Fiyat 6.98’in üstünde olduğu için asgari maktu vergi artışı sigara fiyatlarını etkilemeyecek. Piyasadaki sigaraların yüzde 95’inde bir tek paket başına 0.78 kuruş artış meydana gelecek.

KİME YARAYACAK?

Görüldüğü gibi otomatik vergi artışının fiyat artışı ile ilgisi çok fazla yok. Böylece bu zam sigara şirketleri ve devletin yani Maliye’nin hem vergi gelirlerini hem de şirketlerin kârını artırmak için yaptığı bir düzenleme gibi yorumlanabilir. Çünkü 1 paket sigaradan devletin aldığı pay yüzde 83 ile 87 arasında değişiyor. Yapılan her 1 liralık zammın da en az 83 kuruşu devlete vergi olarak ödeniyor. Türkiye’de yılda 5 milyar adet sigara satılıyor. Şimdi eğer diğer şirketler de 1 liralık zamma katılırsa bundan sonraki 12 ayda 5 milyar lira yani yıl sonuna kadar 2.5 milyar liralık bir gelir elde edilecek. Bu paranın yaklaşık 2 milyar 75 milyonu bütçeye vergi olarak gidecek geri kalan 425 milyon lira ise şirketlere gelir yazılacak.

BÜTÇE AÇIĞI İLE AYNI TUTAR DİKKAT ÇEKTİ

Maliye’nin sigaradan almayı planladığı 2016 yıl sonu hedefine bakıldığında zammın fiyata 1 liralık yansıması daha da anlaşılır hale geliyor. Maliye yılın ilk 5 ayında sigaradan 11.8 milyar liralık ÖTV geliri elde etmiş. Hedef ise 30 milyar TL. Aylık yaklaşık 2 milyar liralık artışın olağan seyri yılın ilk 6 ayında gelirin 14 milyar, yıllık gelirin ise 28 milyar lira olma ihtimalini yüksek olasılıkla ortaya çıkarıyor. Kalan 2 milyar liralık açığın ise son artıştan elde edilecek artış ile aynı olması zammın vergi açığını kapatmak için yapıldığı tahminlerini güçlendiriyor.

ENFLASYONA VE MERKEZ’İN SADE FAİZİNE DARBE OLACAK

Fiyat artışının bütçe ve Maliye’ye faydası olsa da diğer yandan daha önemli bir konuda ekonominin dengelerini zorlayacak. İş Portföy Yönetimi Ekonomisti Nilüfer Sezgin’in hesabına göre enflasyonda ağırlığı yüzde 4.6 olan tütünde her yüzde 10’luk zam enflasyonu yaklaşık 0.5 artırıyor. Eğer tüm sigara şirketleri zamma uyarsa bu durum yüzde 7.5 olan enflasyon beklentisi ve yine Merkez Bankası’nın yüzde 7.5 olan tek ve sade politika faizi hedefine darbe vuracak.