IMF Avrupa Bölümü Direktörü Reza Moghadam
IMF Avrupa Bölümü Direktörü Reza Moghadam, önceki gün hava durumu sunar gibi 6 dakikalık bir video kliple, Avrupa Merkez Bankası’nı (ECB) faiz indirimi yapması konusunda uyardı. Ancak Draghi bu uyarıyı dikkate almadı.

DÜN Avrupa Merkez Bankası (ECB) faizleri düşürmedi. Hürriyet'ten Uğur Gürses'in haberine göre; ama bu toplantının bir gün öncesinde, ilginç bir IMF çağrısı yapıldı; faizi indirin, tahvil alım programı ile özel ve kamu tahvilleri satın alarak piyasaya para sürün. Bir İranlı, bir Hintli ve bir Türk’ten oluşan IMF ekibi, Japonya’da da deflasyonun sinsi geliştiğine dikkat çekerek,  Avrupa’nın zamanında harekete geçmesini önerdi. Ancak dün ECB faizleri düşürmediği gibi, “durum Japonya’dan farklı diyerek” bu öneriyi dinlemedi.

IMF’nin çeşitli dokümanlarında önerileri olur ama böylesi ilk defa oluyor. Bakın nasıl? Bir blog yazısı olarak hazırlanmış, grafikler eşliğinde sistematik biçimde sorular ve yanıtları biçiminde metin hazırlanmış. Buna ilave olarak Avrupa Bölümü Direktörü Reza Moghadam, hava durumu sunar gibi 6 dakikalık bir video klip ile meseleyi ve çözümü anlatmış. İlginç ve etkili bir iletişim yolu.Bu öneriyi tam da ECB toplantısı öncesinde ortaya atan IMF ekibinin başında, 2003-2005 arasında IMF Türkiye Masası Şefi olan, şimdi Avrupa Bölümü Direktörü olan Reza Moghadam var. Moghadam’ın aynı bölümde yardımcısı Ranjit Teja ve Türkiye’den kıdemli ekonomist Pelin Berkmen’le hazırladıkları ‘Euro Bölgesi-Deflasyon “Lowflation”’ başlıklı politika notunda, Avrupa’da şu anda mevcut çok düşük enflasyonun tehlikeli bir eşikte olduğu, her an deflasyona evrilme olasılığına tarihsel örneklere değiniliyor.

IMF NE UYARISI YAPTI

IMF şunu diyor; enflasyon ECB’nin yüzde 2’lik fiyat istikrarı hedefinin altına inse de, klasik anlamda ‘deflasyon’ tanımı dahilinde, yaygın ve kendini besleyen, sert fiyat düşüşleri biçiminde işaretler taşımıyor. Fakat öte yandan, aşırı düşük enflasyon (‘lowflation’), yüksek borç stoku ve reel faizin olduğu, görece daha düşük fiyat ayarlamalarının yapıldığı ve aşırı yüksek işsizlik olan finansal stresin yoğunlaştığı ülkelerde ve tüm Avrupa’da sorun olabilir. Japonya’daki deneyim şunu gösterdi ki; deflasyon sinsice ekonomik sisteme giriverdi. Bunun için de, aşırı düşük enflasyon ortada iken erken önlem adımları atılmalıdır. Mario Draghi’nin tanımıyla deflasyonu belirlemek için; fiyat düşüşlerinin, birincisi fazla sayıdaki ülkede gözlenmesi, ikincisi fazla sayıda mal grubunda gözlenmesi, üçüncüsü de kendini besleyen bir tarzda olması gerekiyor.

IMF ekibi, bu üç kategoride deflasyon tanısı konulması için gözlem olmadığını not ediyor. Örneğin, 2009’da 12 ülkede görülen fiyat düşüşü, son dönemde sadece 3 ülkede gözleniyor. Mal gruplarına bakıldığında da, 2009’da mal kalemlerinin üçte birinde görülen fiyat düşüşü, şimdilerde beşte bir oranında gözleniyor. Son olarak da, kendini besleyen bir süreç tanısı biraz bulanık görünüyor. Çünkü 2-4 yıllık vadedeki faizlerle ölçülen beklenen enflasyon, 5-10 yıllık vadedekine göre aşağı yönlü bir eğim gösteriyor. 2-4 yıllık bir ufukta aşağı yönlü eğim olması, yakın gelecek için beklenen sözleşmeleri etkiliyor. Örneğin harcama kararları ve ücret pazarlıklarını. Bunların aşağı yönlü olması gerçekleşen enflasyonu da aşağı çekiyor. Böylece, kendini besleyen süreç yaratılıyor. İşte IMF ekibi, özellikle sıfırla yüzde 1 arasında seyreden çok düşük enflasyonun (lowlation) böyle bir sürecin deflasyona dönüşme kıvılcımını taşıdığını, buna da Japonya’da tanık olduğumuzu hatırlatıyor. IMF ekibi, ECB’nin faiz indirimi yanında, LTRO gibi repo yolu ile para vererek, özel ya da kamu tahvilleri satın alarak miktarsal genişleme yoluyla bilançosunu büyütmesini öneriyor.