Dövizdeki artış henüz enflasyona yansımadı

Güngör Uras

Tarım ve sanayideki girdiler yurtdışından dövizle geliyor. Döviz yılın başından bu yana sürekli artıyor. Ancak bu artış, enflasyona yansımadı.
Petrol ve emtia fiyatlarındaki ucuzluk ayrıca iç ve dış talepteki durgunluk, üretici fiyatlarını baskıladı. Üretici fiyat artıramayınca tüketici fiyatlarındaki artış da yavaşladı

Ağustos ayında yurtiçi üretici fiyatlarında aylık artış yüzde 0.98 oldu. Yıllık artış yüzde 6.19, yıllık ortalama artış yüzde 6.14 oranında.
Ağustos ayında tüketici fiyatları artışı yüzde 0.40 oranında. Yıllık artış yüzde 7.14, yıllık ortalama artış yüzde 7.88 oranında.
Enflasyonu tüketici fiyatlarından izliyoruz. Tüketici fiyatlarının arkasında da üretici fiyatlarının artışı var.
Ağustos ayı tüketici fiyatları artışı geçen yılın (yüzde0.09 olan) fiyat artışının üzerinde ama yüzde 7.14 oranındaki yıllık enflasyon geçen yılın (yüzde 9.54 olan) yıllık enflasyon oranının altında.

 

Döviz, fiyatları etkilemedi
Geçen yılın ocak-ağustos döneminde yüzde 8’ler, yüzde 9’lar dolayında dolanan tüketici fiyatları artışı, halk anlatımıyla enflasyon, bu yılın başından bu yana yüzde 7’ler dolayına oturdu.
Yılın başından bu yana döviz fiyatları devamlı artıyor. Tarımda, sanayide üretim girdilerinin büyük bölümü dövizle yurtdışından getiriliyor. Genel endişe, döviz fiyatlarındaki artışın üretici ve tüketici fiyatlarını daha çok artırması şeklindeydi.

 

Ne var ki döviz fiyatlarındaki artışın henüz üretici ve tüketici fiyatlarını etkilemediği görülüyor. Döviz fiyatlarındaki artışa rağmen enflasyonun geçen yılın altında kalmasının değişik nedenleri var:
-  Petrol fiyatları büyük ölçüde geriledi. Petrolle birlikte dünyada önemli emtia fiyatlarında ucuzlama var. Bu gelişmeler döviz kurundaki yükselişin olumsuz etkisini törpülüyor.
-  Türkiye’de iç talep 2012 yılından bu yana durakladı. Hatta geriledi. Bu yıl ihracat talebinde de duraklama ortaya çıktı. Üretici önümüzdeki dönem talepte artış beklemiyor. Bütün bunlar üreticinin fiyat artırmasını engelliyor. Üretici fiyatları baskı altında olunca, tüketici fiyatlarında da artış görülmüyor.
Ağustos itibarıyla üretici fiyatlarındaki yıllık yüzde 6.21, tüketici fiyatlarındaki yüzde 7.14 oranındaki artışlar ülke genelinde tüm fiyatlardaki artışın ortalamasıdır.

 

Gıdanın enflasyonu yine yüksek
Ayşe Hanım Teyzem gibi alt ve orta gelir grubundakileri ilgilendiren  gıda fiyatlarındaki artıştır. Gıda enflasyonudur.
-  Gıdada son bir yılda üretici fiyatlarındaki ortalama artış yüzde 15.58 oldu. (2014 Ağustos ayında yıllık ortalama artış yüzde 12.15 idi.)
-  Tüketicilerin gıda enflasyonunun yıllık ortalaması ise yüzde 12.28 oranında. (2014 Ağustos ayında yıllık ortalama artış yüzde 11.45 idi.)
Ağustos ayında genel fiyat artışı, halk anlatımıyla ağustos enflasyonu yüzde 0.40 oldu (geçen yıl yüzde 0.09 idi) ama gıda ve alkolsüz içkilerde fiyat artısı yüzde 1.31 oranında. (Geçen yıl yüzde 0.89 oranında idi.)
Özetle, yılbaşından ağustos ayına kadarki dönemde üretici ve tüketici fiyatlarındaki genel artış, 2014 yılının aynı dönemindeki artışın altında. Buna karşılık, gıda ve alkolsüz içeceklerde fiyat artışları 2014 yılındaki artış oranlarının üzerine çıktı. Halkı en çok üzen de işte bu gıda ve alkolsüz içki fiyatlarındaki artış oranının yavaşlayacak yerde artmasıdır.