En iyisi hangisi?

Yaman Törüner

Bizde, neyin iyi olduğu hakkında bir kafa karışıklığı yaşanırken, ABD’de en meşhur markalar bile sınıflandırılıyor. Örneğin, zincir lokantaların, besinlerinde kullandıkları katkı maddeleri değerlendiriliyor. Eğer bir lokanta, besinlerinde antibiyotik kullanıyorsa, bu besinleri tüketmek, insanların antibiyotiklere karşı olan direncini artırıyor; yani, artık antibiyotik ihtiyacınız olduğunda kullanacağınız antibiyotikler işe yaramıyor. Zincir lokantaların çoğundaki besinlerde, hormonlar ve beta-agonistler gibi başka ilaçlar da kullanılıyor. Zincir lokantalar, kullandıkları zararlı maddeleri, gittikçe azaltmaya çalışıyorlar.

Maalesef, bizde de şubesi bulunan zincir restoranlar, en iyiler arasında değil. Consumer Reports’tan alınan aşağıdaki tablo, bizde de şubeleri bulunan zincir restoranların kullandıkları zararlı maddeleri gösteriyor.

McDonald’s ve Subway, bazı antibiyotiklerin kullanımını kaldıracaklarını ilan ettiler; ama, henüz bu konudaki uygulama başlamadı. KFC, tavuklarda hormon ve beta-agonist kullanımının zaten yasak olduğunu söylüyor. Wendy’s, tavukta değil, sadece sığır ve domuzda antibiyotik kullandığını söylüyor. ABD’deki zincir restoranların bazılarında, bu zararlı maddeler hiç kullanılmıyor; ama, bu zincirler, henüz ülkemize getirilmiş değil.

Besinlerine hormon ve antibiyotik eklenen hayvanlar, çabuk büyüyor ve kolay hastalanmıyor. Özellikle son yıllarda, küçük ve orta boy çiftliklerin yerini devasa çiftliklerin alması ile; hastalıklar, hayvanların kitlesel ölümlerine yol açabiliyordu. Son yıllarda hayvanların antibiyotiklere olan direnci gittikçe artığı için; gittikçe artan oranda, antibiyotik kullanılmaya başlandı. Antibiyotiklere olan direnci artmış olan hayvanların etlerini tüketilmesi, aynı direncin insanlara da bulaşmasına neden oluyor. Hayvanlarda gelişen antibiyotiklere dirençli “süper bakteri”lerin insanlara aktarılması ise, insanlar arasında, önlenemeyen hastalık ve ölümlere yol açıyor.

 

BANKALARA DA ‘SINIF’

ABD’de yalnız ürünlere değil, hizmetlere de not veriliyor. Örneğin, bankalar, müşterilere sağladıkları servis kolaylıkları, bankaya kolayca erişilebilme olanakları, müşteri şikâyetlerinin çokluğu, hizmetlerden aldıkları ücretler vs. esas alınarak sınıflandı-rılıyor. Bizde böyle bir karşılaştırılma ve sınıflandırılma henüz yok. Bu konuda, Bankalar Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Bankalar Birliği bilgi sahibi ama onlar da bir açıklama yapmaktan çekiniyorlar.

ABD’de yukarıdaki dört başlık esas alınarak yapılan sınıflandırmada, büyük bankalar arasında en yüksek notu Chase 81 puanla alıyor. Onu, 78 puanla Wells Fargo ve Citibank takip ediyor. Bank of Amerika’nın (BOA) puanı ise, 75. BOA’nın puanının düşük olmasının nedeni, “call center”ının iyi çalışmaması.