Fındık üreticisi kaybetmeye mahkum

Güngör Uras

Her yıl bu aylarda, Rize’den İzmit’e çok sayıda aile (Anadolu deyimiyle) fındıkla yatar, fındıkla kalkar. Çünkü fındık çoğu ailenin geçim kaynağıdır

Rize’den İzmit’e fındık yetiştiren il sayısı 3’ten 39’a, fındık ekim alanı 220 bin hektardan 700 bin hektara, yıllık fındık üretimi 80-90 bin tondan 750-800 bin tona yükseldi.
Yaklaşık 400 bin aile geçimini fındık satarak sağlıyor.
Her yıl hava şartlarına göre ürün miktarı azalıyor, çoğalıyor. İki kilo kabukludan 1 kilo iç fındık elde ediliyor. Ortalama her yıl, 300-325 bin ton iç fındık üretimi var.
İç tüketim 50 bin ton dolayında. Her yıl en az 250 bin -300 bin ton iç fındık ihraç ediyoruz. Fındık ihracatından 2 milyar dolara yakın gelir elde ediyoruz.
Fındığın en büyük alıcısı, yurtdışındaki 8-10 yabancı firma. İçeride alivre (ön alış) alım yapanlar onların ortak olduğu şirketler veya onların büyüklü küçüklü 800 dolayındaki tüccarı.

Satıcı çok ve güçsüz
Alıcı sayısı sınırlı olduğu için bu alıcılar, üretim miktarını gözleyerek alım fiyatını belirliyor. Bir zamanlar fındıkta fiyat oluşumunda ve ihracatta Fiskobirlik (Fındık Satış Kooperatifleri Birliği) hâkim durumda idi. Tüccar bu fiyatı vermezse, üretici fındığı Fiskobirlik’e satıyordu.
Şimdilerde piyasayı ihracatçı ve tüccar yönlendirir hale geldi. Fındık üreticisi, bu durumda ihracatçı veya tüccarın fiyatını kabul etmek zorunda kalıyor.

Alıcı az ve güçlü
İlke olarak, fiyatın serbest piyasada oluşması normaldir. Normal olmayan, fındıkta üretici sayısının çok olması ve üreticinin güçsüz olması, buna karşılık, alıcı sayısının az ve alıcının güçlü olmasıdır. Alıcı istediği fiyatı dikte etme imkânını elinde tutmaktadır.
Her yıl bugünlerde farklı kuruluşlar ürün tahmini yaparlar. Bu yıl için ihracatçıların tahmini 733 bin ton, Tarım İl Müdürlüklerinin tahmini 676 bin ton, ziraat odalarınınki 590 bin ton. İhracatçı üretimi (arzı) çok göstererek fiyat kırmak derdinde, üretici az göstererek fiyatı korumak derdinde. Zamanla arz ve talebe göre gerçek fiyat oluşuyor ama ihtiyaç sahiplerinin beklemeye tahammülleri olmadığından, fındıklarını piyasanın açılış fiyatından daha ucuza satıyorlar.