İhracatı artırmaya mecburuz

Güngör Uras

Geçen hafta sonu Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ocak - mayıs ihracat, ithalat rakamlarını açıkladı. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) haziran ayı ihracatı hakkında bilgi yayınladı. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, haziran ayı geçici dış ticaret rakamlarını verdi.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın rakamlarına göre, 2017 yılının ilk yarısında ihracat gelirimiz 77.4 milyar dolar, ithalat giderimiz 108.3 milyar dolar. Dış ticaret açığımız 30.8 milyar dolar. İhracat rakamlarını iyi değerlendirmeye mecburuz.

Nasıl ki, kişi başı milli gelirde 10 bin dolar tuzağına yakalandık. Bir türlü çıkamıyorsak, ihracatta da yıllık 150 milyar dolar ihracat tuzağına girdik.

2012 yılında 152 milyar dolar ihracat yapmıştık. Bu rakamı yakalayamıyoruz. 2016 yılı ihracatı 142 milyar dolar. TİM’in verilerine göre hazirandan geriye 12 aylık ihracat 147 milyar dolar.

UCUZCU OLDUK...

İhracat rakamlarına bakarken ithalattaki artış dikkatten kaçıyor. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre 2017 yılının ilk 6 ayında ihracat yüzde 8.18 artarken, ithalat yüzde 8.70 oranında arttı. Dış ticaret açığı yüzde 10.01 büyüdü. İlk 6 ayda 30.8 milyar dolar dış ticaret açığımız var.

Daha çok malı daha ucuza ihraç ediyoruz. TİM’in açıklamalarına göre haziranda miktar olarak ihracat yüzde 4.1 arttı. İhracat gelirinde artış yüzde 1.8 oldu. İlk 6 ayda miktar olarak ihracat artışı yüzde 12.6 iken, ihracat gelirindeki artış   yüzde 8.2 oranında.

Kilo başı ihracat gelirimiz 1.40 dolar ile 1.60 dolar arasında gidip geliyor. Katma değeri düşük mal yapımız var.

İhracat ürünlerini çeşitlendiremedik. Hazirandan geriye 12 aylık toplam ihracat gelirimizin yüzde 18.0’i Türkiye’de üretim yapan yabancı otomotiv şirketlerinin ihracatından kaynaklandı. Hazır giyim ve konfeksiyon sanayinin payı yüzde 11.2 oranında. Üçüncü sırada hurda ithal ederek eritip ihraç ettiğimiz demir çelik ihracatı var. Toplam ihracatın yüzde 7.1’ini oluşturuyor.

Yabancı otomotiv firmaları ihracatlarını artırırlarsa ihracatımız artabiliyor.

İhracatı artırabilmemiz için ürün çeşitliliğini gerçekleştirmemiz, dünya pazarında talebi olan ürünleri, dünya kalitesi ve fiyatı ile üretebilmemiz gerekiyor.

ÜRETİM YAPISI DEĞİŞMELİ

Bütün bunları dikkate almadan, her ay ihracat rakamlarındaki ufak artışlara sevinerek sorunun büyümesine göz yumuyoruz.

SORUN NEDİR?

Büyümemiz için ihracatı artırmamız gerekiyor. Üretim artışı, talebe bağlı. Talep iç ve dış talepten oluşuyor. İç talep sınırlı. Dış talep ihracat. İhracat artacak ki, talep büyüsün. Büyüyen talebi karşılamak için üretim yapılsın. Yeni yatırımlar yapılsın.

Bugünkü üretim yapımız; (1) İthalat bağımlısı bir yapı. (2) Kişi başı 10 bin dolardan az milli gelire sahip ülkelerin üretim yapısına benzer bir yapı. (3) Ürün çeşitliliği olmayan bir yapı. Bu üretim yapısı ile ucuz mal satarak ihracatı artıramıyoruz.

İhracat artarken ithalat daha fazla artıyor. Dış ticaret açığı büyüyor. Dış ticaret açığının büyümesi, döviz açığının (cari açığın) büyümesine yol açıyor. Cari açığın büyümesi, ülkenin büyümesini frenliyor.

Alıcısı olan malı üretemedikçe ihracat artmayacak. İhracat, talebi olan malları üretebilirsek artacak. Bugünkü üretim yapımızla ihracatı artıramayacağımızı görelim, bilelim. Üretim yapımızı yenilemedikçe 150 milyar dolarlık ihracat tuzağından çıkamayacağız.