İktisat politikası belirsizliği yok!

Merkez Bankası’nın dün attığı adımdan sonra, şu “bağımsızlık” meselesi de epeyi açıklığa kavuşmuş oldu sanıyorum. Biz başından beri Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığının sonsuz olduğunu söylüyoruz; buna bağlı olarak da, son gelişmeler karşısında herkesin Merkez Bankası’nı takip etmesini gerektiğini vurguladık.

 

Burada siyasi tarafın söylemlerinin de, Merkez Bankası’nın amaç hedefleriyle hükümetin iktisat politikası hedeflerinin nihai olarak örtüşmesi gerektiğine vurgu olduğunu bir kez daha tekrarlayalım. Bu cümlenin bir diğer anlatımı da şu:  Genel kural olarak, merkez bankalarının araç bağımsızlıkları olmalıdır ama amaç bağımsızlıkları olamaz. Merkez bankaları, devletin diğer kurumları gibi, bütün demokratik ülkelerde seçilmiş hükümetlerin, seçmene vaat ettikleri temel hedefleri gözetirler.

 

Hükümetin ya da siyasetin iktisat politikası amacı, genel olarak, öncelikle gelir dağılımını da düzelten kapsayıcı bir büyüme ve buna bağlı olarak genel refah düzeyinin artmasıdır. Bu temel amaç doğrultusuna öncelikle para ve maliye politikaları çerçevesi çizilir. İktisat politikasının iki temel ayağı olan para ve maliye politikalarının, bu çerçevede uygunluğu ve birbirini desteklemesi de esastır. Ancak bunun dışında da para ve maliye politikası patikaları da, Türkiye gibi dışa tam açık ekonomilerde, ülkeyi dış kriz şoklarından koruyacak araçları geliştirir, önlemleri alır. Örneğin, Maliye Bakanlığı’nın akaryakıtta, kur ve petrol fiyatlamalarını tüketiciye yansıtmamak için geliştirdiği, bir nevi eşel-mobil sistemi uygulaması olan özel tüketim vergisi indirimi böyle bir önlemdir.

 

Ayrıca bu önlemin enflasyon beklentilerine olumlu katkı yapacağını söylemeliyiz.

 

Yine merkez bankasının son adımının zamanlaması da önemlidir. Merkez Bankası bu adımla, para politikasında görünürlüğü artırmıştır. Merkez Bankası’nın fonlama kanallarının, yeniden normale dönmesi de para politikasının belirsizliği konusunda yapılan tartışmalara umarım son verir.

Şunun bir kez daha altını çizmek istiyorum; Türkiye’nin seçim sonrası için, bir iktisat politikası belirsizliği yoktur. Tam aksine, hem AB hem de ABD tarafında çok ciddi bir iktisat politikası belirsizliği vardır ve Türkiye, bu belirsizliği içeriye en az yansıtacak önlemleri de hızla almaktadır. Daha düne kadar bir finansal kriz beklentisi içinde olan İtalya dün itibariyle de sırtına bir de siyasi kriz riskini almıştır. Öte yandan, halen Almanya’nın Avrupa Merkez Bankası’nı (ECB) Bundesbank’a çevirme çalışmaları (!) sürüyor ama bunun karşısında kimse “ECB bağımsız değil mi?” diye Almanya’ya soramıyor.

 

Kırılganlığın nedeni!

 

Biz tam burada şunu soruyoruz: Hem ECB’nin hem de Fed’in 2008’den beri yaptığı tarihte görülmemiş parasal genişlemeler finansal kriz ve resesyon riskini ortadan kaldırdı mı? Hayır! Ama bunun aksi de, enflasyon öncelikli ve çıkışlı bir stagflasyon tehlikesini (uygulanan yanlış ekonomi-politikaları ile) her zaman sırtlarında hisseden gelişmekte olan ülke ekonomileri için de geçerlidir. Parasal önlemlere, yapısal bir sorun olan, enflasyon tehlikesini bir yere kadar bastırabilirsiniz; yani pisliği bir yere kadar halının altına süpürmeye devam edersiniz. Esasında bu “kırılganlığın” temel dinamiklerinden biri olan kronik cari açık sorunu da kronikleştiren bir yanlıştır. Çünkü parasal önlemlerle, enflasyonu gerçek anlamda önlemezsiniz ancak suni bir iç ve dış fiyat eşitsizliği sağlarsınız, bu eşitsizlikte sizi bir borç ve ithalat ekonomisi haline getirir, cari açığı öncelikle dış ticaret kaynaklı olarak, yukarıda tutar ve kronikleştirir. Ülke Doğrudan Yabancı Yatırım (FDI) çekmez ama “sıcak para” girişi ile cari açık finanse edilir. Kırılganlığın temeli budur. Sıcak paranın da mottosu “yüksek faiz, gereksiz değerli yerel paradır”  Türkiye, bu temel yanlış döngüyü kırmak için, özellikle 2008’den sonra, (IMF’den sonra) çok önemli adımlar attı. Ancak bütünüyle yeni bir hikâye yazacak aşamayı henüz yakalayamadık.