Katılım bankası kâr payları faizden az mı?

Güngör Uras

Mevduat bankalarının faiz oranlarının yüksekliğini tartışıyoruz.

Bankacılık sistemimizde, mevduat bankaları yanında faizsiz bankacılık yapan katılım bankaları da var.

Acaba faizsiz bankacılık yapan katılım bankaları birikimleri değerlendirirken ne kadar kâr payı dağıtıyor? Fon kullandırırken, ne kadar kâr payı alıyor? Katılım bankalarının kâr payları mevduat bankalarının faiz oranlarının altında mı?

Türkiye Katılım Bankaları Birliği’nin (TKBB) faiz ve kâr payı ilişkisini anlatan bir açıklama notu var. Bu notta “Katılma hesaplarına dağıtılan kâr, neden faizli banka faizlerine yakın olmaktadır?” sorusu cevaplanıyor.

Deniliyor ki, ”Katılım bankalarının kâr oranlarının mevduat bankalarının faizlerine yakın olduğu iddiası kısmen doğru, kısmen doğru değildir. Mevduat bankaları piyasadaki faiz oranlarına göre faiz oranlarını belirleyebilmektedir. Katılım bankaları ise işletme vaadi ile sermaye (birikim) kabul ettikleri için kâr payını önceden değil, sermayenin işletilmesinden (murabahadan)  elde edecekleri kâra göre belirliyorlar. Netice itibariyle katılım bankaları ile mevduat bankaları aynı sektörde oldukları için piyasalarını belirleyen temel faktörler aynıdır.”

Faizle kâr payı dengede

Açıklama notunda faiz ve kâr payı arasındaki ilişki anlatılıyor.

Deniliyor ki:

- Katılım bankası, katılma hesabı açarak kendisine sermaye verenlere mevduat bankalarından daha az olmayacak şekilde bir kâr paylaşım oranını mudârabe akdini yaparken tespit etmiş olmalıdır. Yoksa piyasadan daha az kâr alan hesap sahipleri bankadan fonlarını çekerek bankayı zora sokabilirler.

- Katılım bankası sermayeyi işletirken (murâbaha yaparken) öyle hassas kâr oranı belirlemelidir ki, müşterilerini memnun etmeli; piyasaya göre yüksek kâr almamalıdır. Yoksa yüksek maliyet müşterilerin başka bankalara yönelmesine sebep olur.

- Katılım bankası hissedârlarının da üstlendikleri riske göre piyasada kabul edilebilir bir kâr etmesini sağlamalıdır. Yoksa bankacılık yapmayı kabul edip büyük risklere katlanan hissedarlar sektörden bekledikleri kârı alamayınca ayrılma kararı alırlar.”

Katılım oranı yüzde 5.6

Bu anlatıma dayalı olarak Türkiye Katılım Bankaları Birliği, her hafta pazartesi günleri 5 katılım bankası tarafından “Hesap Sahiplerine Dağıtılan Kar Payı Oranları”nı açıklıyor.

Açıklamada, her katılım bankasının TL/dolar/euro/altın hesaplarına, aylık/3 aylık/6 aylık/yıllık dönemler için dağıtacağı kâr payları gösteriliyor.

Türkiye’deki 52 bankanın 13’ü kalkınma ve yatırım bankası. 34’i mevduat bankası, 5’i katılım bankası.

Beş katılım bankasının, 2016 yılı sonunda bankaların topladıkları toplam fonlardaki payları yüzde 5.6, kullandırdıkları toplam fonlardaki payları yüzde 4.8 oranında.

Bekleyişimiz, önce Türkiye’de birikimlerini faizsiz finans sistemi içinde değerlendirmek isteyenlerin birikimlerini değerlendirmek. Daha sonra da küresel faizsiz finans fonlarından Türk ekonomisini yararlandırmak.

Faizsiz olarak, katılım payı karşılığı değerlendirilen fonların küresel piyasalardaki toplam fonların yüzde 2’si büyüklüğünde olduğu tahmin ediliyor.

Faizsiz olarak, katılım payı karşılığı değerlendirilen 2 trilyon doların, 1.5 trilyon dolarının, dünyanın değişik ülkelerinde kurulu 480 dolayındaki katılım bankası tarafından değerlendirildiği biliniyor.