Kredilerin artışı özkaynağa bağlı

Güngör Uras

Günümüz ekonomi dünyası yatırımlar ve üretimin büyük ölçüde krediyle desteklendiği bir döneme işaret ediyor. (1) Kredi ucuz olacak ama (2) Her şeyden önce bulunur olacak. Çünkü olmayan kredi en pahalı kredidir.

Bankaların kredileme gücü kaynak bulmaya bağlı. Bu nedenle bankaların kredileme gücünün kontrolsüz artması mümkün değil. Çünkü her ülkede bankaların kredi verme gücü öz kaynaklarıyla sınırlandırılıyor.

Buna “öz kaynak yeterlilik oranı” deniliyor. Bizde bankaların öz kaynak yeterlilik oranı BDDK tarafından en az yüzde 12 olarak hedefleniyor.
Öz kaynağın 8 katı kredi

Bir banka öz kaynağının 8 katından fazla kredi veremez. Mevduat toplasa da dışarıdan döviz kredisiyle borçlanarak kaynaklarını artırsa da öz kaynağı büyümeden kredilerini artıramaz.

Bankaların öz kaynakları net kârlarına bağlı olarak artar. Bankalar genelde net kârlarının bir bölümünü pay sahiplerine temettü olarak dağıtırlar. Kalanı öz kaynağa eklerler. Bizde BDDK, ortaklara kâr payı dağıtımını sınırlayarak bankaların öz kaynaklarının güçlenmesini sağlamaya çalışıyor.
Bankalarımızın ortalama kârlılıkları 2010 yılında yüzde 18 idi. 2011 yılında 14.2, 2012 yılında 14.4, 2013 yılında 13.1, 2014 yılında 11.6, 2015 yılında yüzde 10.5 oldu.

HER ŞEY KÂRLILIĞA BAĞLI

Bankalarımızın öz kaynakları 2010 yılında 135 milyar TL idi. 2011 yılında 145, 2012 yılında 182, 2013 yılında 194, 2014 yılında 232, 2015 yılında 262 milyar TL oldu.

Bankalar Birliği, bankaların bu kârlılık oranlarının hisse senetleri borsada işlem gören 100 büyük şirketin kârlılık oranının altında olduğunu belirtiyor.

- 2016 Ocak ayı sonu itibarıyla bankalarımızın toplam kaynakları 2.1  trilyon TL. Toplam kaynağın yüzde 45’i yabancı para cinsi mevduat ve
borçlanmadan oluşuyor.

KREDİLERİN %32’Sİ YABANCI

- Bankalarımızın kullandırdıkları 1.5 trilyon TL kredinin ise yüzde 32’si yabancı para cinsi kredi.

- Bankalar ekonomiye 1.5 milyar TL kredi imkânı sağlarken, Hazine’ye 300 milyar TL finansman kolaylığı sağlıyorlar. Nakit ve kanuni karşılık olarak Merkez Bankası’nda 270 milyar TL tutuyorlar.

- Bankalarımızın ekonomiye kullandırdıkları 1.5 trilyon TL kredi imkânının yüzde 50’si büyük işletmelere ve projelere, yüzde 25’i KOBİ’lere, yüzde 25’i bireysel kredilere ayrılmış durumda.

- Toplam kredi kullanımı, toplanan mevduatın 260 milyar TL üzerinde.
Banka sistemini değerlendirirken bu büyüklüklerin dikkate alınması sağlıklı değerlemelere imkân verir.