Özel sektörün borcu 74 milyar $

Güngör Uras

Özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa ve uzun vadeli toplam kredi borcu ekim ayında 210 milyar dolara ulaştı.
Bankalar ve reel sektörün borçlanmasıyla içerideki tasarruf açığını kapatıyoruz.
Cari açığımız, döviz açığımız büyük ölçüde bankaların ve firmaların yurtdışından borçlanarak getirdikleri dövizlerle kapatılıyor.
Bankalar dışarıdan borçlanarak içeride kredi dağıtıyor. Firmalar yurtdışından doğrudan kredi kullanıyor.
Böylece ekonominin çarkları dönüyor.
Türkiye’nin toplam dış borcu yaklaşık 400 milyar dolar. Milli gelirin (GSYİH) yaklaşık olarak yüzde 50’si dolayında. 
Toplam 400 milyar dolar dış borcun 210 milyar doları özel sektörün borcu.
Bankaların ve firmaların bu borçları vadesinde ödemesi gerekiyor. Borçlar nasıl ödenecek? Hangi döviz kuruyla ödenecek? Ödemek için döviz nereden bulunacak? Bunları da düşünmemiz gerekiyor.

Borcun yarısı bankaların
Özel sektörün toplam 210 milyar dolar borcunun yarısı özel bankaların borcu.
Döviz fiyatı, dolar fiyatı arttıkça, bankaların ve reel sektörün döviz borcunun karşılığı Türk Lirası yükü artıyor.
Dolar fiyatı 2.00 TL iken özel sektör borcunun TL karşılığı 420 milyar TL,. Dolar fiyatı 2.40 TL olunca borcun TL karşılığı 500 milyar TL oluyor.

Kısa vadeli borç 46 milyar dolar
Toplam 210 milyar dolar borcun,  46 milyar dolarlık bölümü kısa vadeli borç. Toplam borcun 105 milyar dolarlık kısmı bankaların borcu. Bankaların borcunun 40 milyar dolarlık kısmı kısa vadeli, 64 milyar dolarlık kısmı uzun vadeli borç.
Firmaların (reel sektörün) dış borcu 90 milyar dolara yakın. Borcun 85 milyar doları uzun vadeli kredilerden oluşuyor.
Akbank Ekonomik Araştırmalar bölümünün belirlemelerine göre,
-  Özel sektörün önümüzdeki 1 yıllık dönemde  (2015 yılında) ödeyeceği yurtdışı kredi borcu 74 milyar dolar.
-  Bu rakamın 52 milyar doları bankalara, 4 milyar doları diğer finansal kesime, 16 milyar doları ise reel kesime ait.
Bir hatırlatma yapmakta yarar var. Bankalar ve diğer özel sektör kuruluşları borçların tamamını vadede ödemiyorlar. Günün şatlarına göre borçlar yenilenebiliyor, ertelenebiliyor. Önemli olan, borcun vadesi geldiğinde ülkenin güvenirliği, risk durumu, borçluların vaziyeti.