Perakende satış sırf % 3.6 arttı

Güngör Uras

2015 yılında (12 ay ortalaması olarak) sabit fiyatlarla ve KDV dahil perakende satış hacmi (perakende satışların büyüklüğü) sadece yüzde 3.6 oranında arttı.

Gıda, içecek ve tütün satışlarındaki artış yüzde 5.1 oldu. Gıda dışı perakende satışlar yüzde 1.0 oranında azaldı.

2014 yılında perakende satış hacmi artışı yüzde 3.9 olmuştu. 2015 yılında satış hacminde küçülme gerçekleşti.

Perakende satışların büyüklüğü ve değişimi bir yandan halkın harcama gücünü gösterir, öte yandan ülke genelinde ekonominin piyasanın durumu hakkında bilgi verir.

Piyasa denilen şey ekonomideki hareketin temelini oluşturur.

Perakende piyasasında 166 bin bakkal, 83 bin kahvehane, kıraathane, 83 bin pazarcı esnafı, 41 bin lokantacı, benzer sayılarda terzi, ayakkabıcı, marangoz, kasap, aktar, hırdavatçı iş yapıyor. Büyüğüyle küçüğüyle marketler, alışveriş merkezleri var. Bütün bunların satışları perakende satış hacmini oluşturuyor.

Türkiye İstatistik Kurumu aylık ve yıllık olarak perakende iş hacmindeki değişimi izliyor. Bu bilgiler sayesinde hane halkının talebi nasıl değişiyor, güveni ne durumda, ekonomide işler nasıl gibi önemli konularda bilgi sahibi oluyoruz.

TALEP ARTIŞI SINIRLI

Perakende satışların hacmi, büyüklüğü önce iç talebin ne durumda olduğunu gösterir. Sonra da üretim eğilimini ortaya koyar.

Bizde rakamlarla ilgilenmeyenler bile ekonominin durumunu öğrenmek istediklerinde, “Piyasa nasıl?” diye sorarlar. Eğer cevap “Yaprak kımıldamıyor” şeklinde ise işler kötüdür. Perakende satış hacmi genelde tüketicinin para harcama gücünün de göstergesidir.

Perakende satış hacminin artması tüketicinin gelirinin veya kredi kullanma imkânının artmasına bağlıdır.

Sabit fiyatlarla perakende satış hacmi 2011 yılında ortalama yüzde 8.9, 2012 yılında yüzde 5.2 ve 2013 yılında yüzde 4.1 büyümüştü.

PARALAR GIDAYA GİDİYOR

Unutmayalım. Her yıl nüfusumuz yüzde 1’in üzerinde artıyor. Perakende piyasasına her yıl en az 1 milyon insan daha tüketici olarak katılıyor. Buna karşılık, sabit fiyatlarla talep artışı son 2 yıldır yüzde 4’ün altına geriledi. 2015 yılında satış hacmi bir yıl önceye göre daha da düşük.

Türkiye’de perakende sektörünün yıllık büyüklüğü 260 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. (Bu konuda farklı tahminler var. Sağlıklı bilgi yok)

260 milyar dolarlık iş hacminin 160 milyar doları gıda perakendecilerinin, 100 milyar doları gıda dışı perakendecilerin satış hacmi. Gıda perakendecilerinin 160 milyar dolarlık iş hacminde geleneksel gıda perakendecilerinin payı 100 milyar dolar, organize gıda perakendecilerinin (marketlerin) payı 60 milyar dolar dolayında.

Gıda dışı perakende kesiminde 100 milyar dolarlık perakende hacminde geleneksel mağazaların payı 40 milyar dolar, organize mağazaların (AVM’lerdeki mağazaların, markalı satış yapan mağazaların, zincir mağazaların) payı 60 milyar dolar. Perakende satış hacminin büyümesi (yandan çarklı kredili satışlar bir yana) halkın gelirinin artmasına, o da ekonominin büyümesine bağlı. Perakende satış hacmi artışı sınırlı iken, her binanın altında bir dükkân, her köşece bir market ve AVM açılınca, perakendecilerin birim başı iş imkânları daralıyor. Siftah yapamadıklarından şikâyet edenlerin sayısı artıyor.