Petrol fiyatı OPEC ve ABD’deki kaya petrolü üretimindeki artış ile dengede…

Eda Önder Öztürk

OPEC tarafında üretim kesintisini devamına ilişkin beklentiler petrol fiyatını kısa vadede yukarı yönlü desteklemekte…

25 Mayıs 2017 tarihinde Viyana’da gerçekleşecek olan OPEC toplantısı öncesinde; 2016 yılı Kasım ayı toplantısında OPEC üye ülkeleri ve Rusya’nın dahil olduğu diğer üretici ülkelerin almış olduğu üretim kesintisi kararının 2018 yılının ilk çeyreğine kadar sürdürülebileceği beklentileri hafta içerisinde brent petrol fiyatını 52$ seviyesine kadar gelmesinde etkili oldu. Geçtiğimiz Kasım ayında alınan kararda; 2017 yılının ilk yarısında artan stokları azaltmak ve piyasayı yeniden dengelemek için üretimlerinin günlük 1.8 milyon varil azaltılmasının yanı sıra gerektiğinde kesintilerin altı ay daha uzatılmasına dair bir hüküm de yer alıyordu. Ancak söz konusu kararın oy birliği ile alınması gerekmekte olup, hafta içerisinde Suudi Arabistan ve OPEC dışı Rusya’dan üretim kesintisinin uzatılmasına ilişkin ılımlı söylemler geldi.

Söz konusu haber akışının sıcaklığının etkisiyle petrol fiyatında yukarı yönlü hareketler görülse de, ilgili toplantıdan üretim kesintisinin devamına yönelik bir karar çıksa dahi petrol fiyatları üzerinde kalıcı bir etki yapma olasılığını düşük görmekteyiz. Geçtiğimiz Kasım ayında alınan karara rağmen petrol fiyatında meydana gelen değişikliklerin yine arz fazlası hikayesi kaynaklı olması ve OPEC ülkelerinin 2015 yılı itibariyle dünya petrol üretiminde etkinliklerini kaybetmiş olmaları söz konusu görüşümüzün en önemli destekleyicisi niteliğindedir. Bununla birlikte geçmişe yönelik olarak birkaç hatırlatılması gereken konu ise; OPEC’in 2008 yılından bu yana ilk defa petrol üretiminin sınırlandırılması konusunda anlaşmaya varmasının ardından global piyasalarda oluşan petrol stoklarının hızlı bir şekilde azalacağı beklentilerinin gerçekleşmemesi nedeniyle brent petrol fiyatı ilgili dönemde kazançlarının bir kısmını geri vermiştir. Bu görüşe en yakın örnek ise dün Amerikan Petrol Enstitüsü tarafından açıklanan haftalık ham petrol stoklarında 2,3 milyon varil azalış beklentisinin aksine stok verilerinde 882 bin varil azalışın kaydedilmesi brent petrol fiyatının %1 oranında değer kaybetmesinde etkili oldu. 

Bununla birlikte OPEC’in üretim kesintisine rağmen ABD tarafında özellikle son 1 yıldır üretimde canlılığın artarak devam etmesi de petrol fiyatının yükselişine engel olan en önemli etmendir. 2017 yılının başında üretim kesintisinin başlaması sonrasında petrol fiyatının 50$ seviyesinde denge bulması ABD’deki üreticilerin üretim yapmalarını karlı hale getiren bir noktaya gelmiştir. Bu süreçte geçtiğimiz dönemlerde tamamlanmamış sondaj kuyularının hızlıca tamamlanması ve fiyat avantajını da kullanarak daha karlı bölgelerde üretime başlanmasıyla üretimdeki artış petrol fiyatlarını baskılamaktadır.



ABD’de 2008-2017 döneminde petrol üretimi %86 artmıştır. Günümüzde ABD’deki petrol üretimi OPEC ülkelerindeki petrol endüstrisine kıyasla üretim artışı konusunda daha büyük bir potansiyele sahiptir. ABD’nin ham petrol üretimi son 12 haftadır artış kaydederek geçen hafta 9,31 milyon varile kadar yükselirken, ABD'deki toplam petrol sondaj kulesi sayısında da artış görülmekte. Baker Huges verilerine göre ülkedeki petrol sondaj kulesi sayısının 17 hafta üst üste artış kaydederek 712’ye ulaşmıştır. 2017 yılının başında 522 adet olan petrol sondaj kulesi sayısı son 17 haftada %36 oranında artış kaydetmiştir.



Özetle, Mayıs ayı sonunda Viyana’da toplanacak olan üretici ülkelerin toplantı sonucu piyasalar tarafından merakla bekleniyor olsa da, söz konusu toplantıdan üretim kesintisinin devamına yönelik bir karar çıksa dahi petrol fiyatları üzerinde kalıcı bir etki yapma olasılığını düşük görmekteyiz. ABD’nin kuzeyinde yatay sondaj ve hidrolik çatlatma gibi alışılagelmişin dışında olan yöntemlerle çıkarılan yeni kaynakların piyasalarda yer edinmesi küresel bazda petrol cephesinde arz dengelerini değiştirdi. Dünya günlük petrol üretiminin %35,6’sını sağlayan OPEC ülkeleri ise kaya gazı üreticileri ile girdiği fiyat rekabetinden 2014 yılının ortalarından bu yana zararlı çıkmaktalar. Bu sebeple üretim kesintisi devam edecek olsa da ABD’de petrol üretiminin artarak devam ediyor olması nedeniyle petrol fiyatının yükselişine engel olmaya devam edecektir. 

Eda Önder Öztürk
ALAN YATIRIM KIDEMLİ ANALİST