DETERMINISTIK EKONOMI: KUR VS. KREDI

BIR ULKENIN DIS DENGESINI INCELEMENIN IKI YOLU BULUNDUGUNU SOYLEYEBILIRIZ:

1. DINAMIK MODELLER KULLANARAK (DSGE) BIREYLERIN (GERCEK VE TUZEL KISILER OLABILIRLER) FAYDA FONKSIYONLARI UZERINDEN TASARRUF VE TUKETIM EGILIMLERINI ANLAMAYA CALISMAK.

2. KLASIK DIS TICARET (TRADE) TEORISI VE YONTEMLERINI KULLANARAK (IS-LM VB.) KUR UZERINDEN DIS TICARETI DENGELEYEBILMEK.

IKI YONTEM ARASINDAKI EN ONEMLI FARK; DINAMIK MODELLER LUKAS ELESTIRISI`NE TABI OLMAZKEN, KLASIK YONTEMLERIN GECMIS VERILER UZERINDEN VARSAYIM YAPMALARI TARTISMALARA NEDEN OLMAKTA.

ILK YONTEMDE BIREYLERIN BUGUNKU ZAMAN VE GELECEK ZAMAN (T VE T+1) ARASINDA TASARRUF VE TUKETIM KARARLARINI VERMELERI GEREKMEKTE. GELIRI ARTACAGINA INANAN BIREYLER GELECEK ZAMANDAN `ODUNC` ALARAK BUGUNKU ZAMANDA HARCAMASINI GERCEKLESTIREBILIR. GELECEKTEKI HARCAMANIN BUGUNEA ALINDIGI BIR ULKE `CARI ACIK` VERMIS OLUR.

BU NEDENLE ULKELERIN NE KADAR CARI ACIK VEREBILECEKLERI ASLINDA GELECEKTE NE KADAR GELIR ELDE EDEBILECEKLERINE OLAN GUVENLERIYLE DAHA COK ILGILI. LITERATURDE ULKELERIN CARI ACIK ORANLARININ RISK OLUSTURACAGI; SABIT, UZERINDE HEMFIKIR OLUNMUS TEK BIR SEVIYE BULUNMAMAKTA. EKONOMISTLER DAHA COK CARI ACIGIN SURDURULEBILIRLIGI YA DA TASARRUF / TUKETIM KARARININ NE KADAR OPTIMAL OLDUGU UZERINDE KAFA YORMAKTALAR.

TURKIYE`DE DE TCMB DIGER MERKEZ BANKALARIYLA BIRLIKTE DINAMIK MODELLER KULLANMAKTA. DINAMIK YAKLASIMDA `KUR` DIS DENGENIN BIR DEGISKENI OLMAKTAN UZAK. BIREYLERIN TASARRUF VE TUKETIMLERI ULKENIN DIS DENGE KADERINI TAYIN ETMEKTE. TURKIYE`DE TASARRUF ORANI DUSUK SEYREDIYOR. NET ULUSLARARASI VARLIKLAR ISE NEGATIFTE. BUNUN ANLAMI, BIREYLER GELECEKTE DAHA FAZLA GELIR ELDE EDEBILECEKLERINE INANIYORLAR VE KREDI BULABILIYORLAR. KREDI BULDUKCA DA HARCAYARAK GELECEKTEN (T+1 ZAMAN) ODUNC ALIP ULKENIN CARI ACIK VERMESINE NEDEN OLUYORLAR. DONGUYU COZMUS OLAN MERKEZ BANKASI 2011 YILINDAN BERI BDDK DA DAHIL OLMAK UZERE FINANSAL ISTIKRAR KOMITESI UYELERIYLE KREDI BUYUMESI UZERINDEN ULKENIN CARI ACIGINI SURDURULEBILIR SEVIYELERDE TUTMAYA CALISMAKTA.

DUSUK TASARRUF ORANI VE NEGATIF ULUSLARARASI POZISYON EKONOMIDEKI BIREYLERIN KREDI KULLANAMADIKLARI SURECE TUKETIM ALISKANLIKLARINI KURDAN `BAGIMSIZ` HALE GETIRMEKTE. ZIRA KUR DEGER KAZANSA DAHI KREDI BULAMADIKCA, OLMAYAN BIR PARANIN DA HARCANMA SANSI BULUNMUYOR!

TCMB, 2011 YILINDA YENI POLITIKA SETINE CARI ACIGI COZME AMACIYLA GECTI. BU SURECTE KREDI BUYUMESINDE %15 REFERANS DEGER ALINIRKEN FAIZ ENSTRUMANLARIYLA DA KUR DEGER KAYBETTI. ANCAK HEM 2011 HEM DE 2013 SURECLERI KURDAKI DEGER KAYBININ ENFLASYON OLARAK GERI DONDUGUNU GOSTERMEKTE. FIYAT ISTIKRARI TCMB`NIN ASLI GOREVI OLDUGU ICIN BU DURUM CELISKIYE NEDEN OLMAKTA. CELISKIYI ORTADAN KALDIRMAK ICIN DE TCMB SIKI POLITIKA DURUSUYLA FIYAT ISTIKRARINI TESIS ETME AMACINDA. TURKIYE`DE FIYAT ISTIKRARININ ANA DEGISKENLERINDEN BIRISI DE `GECIRGENLIK` OZELLIGI NEDENIYLE ARTIK HEPIMIZE MALUM OLDUGU UZERE KUR.

2012 YILINDA KREDI BUYUMESININ TAMAMEN YAVASLATILMASI EKONOMIK BUYUME HEDEFININ `ISKALANMASI`NA NEDEN OLMUSTU. BU SENE ISE TCMB IHRACATCILARI DESTEKLEMEK ICIN TICARI KREDILERI CANLI TUTARAK EKONOMININ YAVASLAMASINI ENGELLERKEN BIREYLERIN TUKETIM ALISKANLIKLARINI DENGELEYEBILMEK ICIN TUKETICI KREDILERINI YAVASLATMAKTA. POLITIKA YAKLASIMININ SONUCU OLARAK ILK CEYREKTE EKONOMININ %5`E YAKIN BUYUMUS OLMASI SOZ KONUSU.

JAPON EKONOMISININ KAMU BORCLULUGU %200`UN UZERINDE. HARVARD`DAN REINHART VE ROGOFF`UN (TARTISMALI) BULGULARI %90 UZERINDE BORCLULUGUN EKONOMIK BUYUMEYI OLUMSUZ ETKILEDIGINE ISARET EDERKEN MAASTRICH KRITERI %60! JAPON EKONOMISI MISLI BORCLU OLMASINA RAGMEN BORC, YERLI HALKA AIT OLDUGU ICIN DIGER ULKELERDEN FARKLI DEGERLENDIRILMEKTE.

TURKIYE EKONOMISININ CARI ACIGI DA BENZER BIR SEKILDE DEGERLENDIRILEBILIR. DUSUK TASARRUF ORANIYLA DIS DENGENIN TESIS EDILMESI ICIN KUR YERINE KREDI BUYUMESINE ODAKLANILMASI NORMAL. 2011 YILI SONUNDA BASKAN BASCI HEDEFLERININ KREDI OLDUGUNU VURGULAMISTI (`FOCUSED ON CREDIT MORE THAN EVER`). ARADAN GECEN SURECTE TCMB, KREDININ USTASI HALINE GELMEKTE.

TURK LIRASI`NDA DAHA FAZLA DEGER KAYBI GEREKTIGINI DUSUNMUYORUZ. DIS DENGEDEKI DUZELMENIN SURMESIYLE ENFLASYON FARKI ILE BULDUGUMUZ DENGE DEGER 2,02`NIN GECERLI OLDUGU GORUSUNDEYIZ.

HAFTALIK MAKROEKONOMIK VERI TAKVIMIMIZ ICIN TIKLAYABILIRSINIZ...

ZIRAAT YATIRIM MENKUL DEGERLER A.S.

* * *
BURADA YER ALAN YATIRIM BILGI, YORUM VE TAVSIYELERI YATIRIM DANISMANLIGI
KAPSAMINDA DEGILDIR. YATIRIM DANISMANLIGI HIZMETI SERMAYE PIYASASI KURULU
TARAFINDAN YAYIMLANAN SERI:V, NO:52 SAYILI `YATIRIM DANISMANLIGI FAALIYETINE
VE BU FAALIYETTE BULUNACAK KURUMLARA ILISKIN ESASLAR HAKKINDA TEBLIG`
CERCEVESINDE ARACI KURUMLAR, PORTFOY YONETIM SIRKETLERI, MEVDUAT KABUL
ETMEYEN BANKALAR ILE MUSTERI ARASINDA IMZALANACAK YATIRIM DANISMANLIGI
SOZLESMESI CERCEVESINDE SUNULMAKTADIR. BURADA ULASILAN SONUCLAR TERCIH
EDILEN HESAPLAMA YONTEMI VE/VEYA YORUM VE TAVSIYEDE BULUNANLARIN KISISEL
GORUSLERINE DAYANMAKTA OLUP, MALI DURUMUNUZ ILE RISK VE GETIRI
TERCIHLERINIZE UYGUN OLMAYABILECEGINDEN SADECE BURADA YER ALAN BILGILERE
DAYANILARAK YATIRIM KARARI VERILMESI SAGLIKLI SONUCLAR DOGURMAYABILIR.



-MATRIKS-