Fransa katliamı piyasalar için de `uyanın` çağrısı!

Saxo Bank Baş Ekonomisti Steen Jakobsen, Fransa katliamının ardından kaleme aldığı makalede Paris olayının piyasalar için jeopolitik risklere, eğitime ve temel araştırmalara yatırım yapılmamasına uyanmaları bakımında yeni bir çağrı olduğunu söyledi. Pandora'nın kutusunun Irak Savaşı'yla açıldığını ve yakın zamanda da kapanacak gibi görünmediğini aktaran Jakobsen "Yaşanan olayın piyasalara etkisi sınırlı kalacak. Elbette bu piyasanın yararına olacak bir eylem değil ama ne Fransa'yı ne Paris'i ne de piyasaları durdurmaya gücü yetecek" dedi.
 
İşte Jakobsen'in o makalesinin tamamı:

"Cuma günü Paris'te yaşanan gibi terör olayları üzerine yorum yapmayı hiç sevmedim ama ne yazık ki 11 Eylül'den bu yana sıkça yapmak zorunda kaldım.
 
'NE FRANSA'YI NE PARİS'İ NE DE PİYASALARI DURDURMAYA GÜCÜ YETECEK'

Fransa'nın geride bıraktığımız haftasonu yaşadığı insan kaybını anlayacak kelime yok. Yaşananların hiç anlamı yok ve hiç bir zaman olmayacak.

Fransa güçlü bir ülke ve kayıplarını kapatacak. Fakat yaşanan kayıplara neden olan acımazsızlık ve alçaklık sonsuza dek bir adaletsizlik olarak hafızalarda kalacak. Kayıpların ailelerinin başı sağ olsun. 

Piyasalara etkisi sınırlı kalacak. Elbette bu piyasanın yararına olacak bir eylem değil ama ne Fransa'yı ne Paris'i ne de piyasaları durdurmaya gücü yetecek.
 
'JEOPOLİTİK RİSKLER GÖZARDI EDİLİYORDU...'

Jeopolitik riskleri gözardı etmeye başlamıştık. Bu, istatistiksel nedenlerden kaynaklanıyordu. Yakın tarihte nadiren piyasanın gücünü test edebildiler.

Buna olaylar karşısında faizleri düşürerek mi yanıt verildiği yoksa temel eğilim olarak yüksek risk primi konulması mı neden oluyor, anlatmak için çok erken. Fakat giderek artan biçimde asıl etkenin faizleri düşürmek olduğuna inanıyorum.

1990'dan beri piyasaların içindeyim ve sadece üç adet FED'in faiz artırım devri yaşadım. 1994, 1998 ve 2004. Bugünün trader ve analistleri hiç nadir yapılan bir faiz artırımı görmediler. Tek yönlü trafikten bahsediyoruz.  

Dünya, yorumcular ve piyasalar tarafından gözardı edilen çok sayıda değişimden geçiyor. Bunu dünya çapında yaptığım seyahatlerde görüyorum. Bu satırları Abenomi'nin başarısız olduğunun belli olduğu bir sabah otobüsle Tokyo'ya giderken yazıyorum. Japon GSYİH'i yüzde 0.2 daralmayla yeni bir durgunluğa girdi.

'PANDORANIN KUTUSU IRAK SAVAŞIYLA AÇILMIŞTI...' 

ABD Merkez Bankası, S&P Noel'den önce 1.900 seviyesini aşmadığı sürece faizi artıracak ve çok borcun ama hiç reformun olmadığı bir ortamın acısını çekmeye başlayacağız.

Başka bir değişle, son 18 ayın sermaye maliyetlerinde görülen artışın da gösterdiği gibi faizlerden esen rüzgar güçleniyor ve jeopolitik risklerin verdiği destek kayboluyor. Bu arada korkarım ki Paris medeniyetlerin çatışmasına attığımız ilk bakış oldu.

Bu haftasonu Paris'te yaşananlar jeopolitik olayları gözardı etmeye son vermenin başlangıcı olabilir. IŞİD'in üstlenmesi operasyon stratejisinde ciddi bir değişiklik olduğu anlamına geliyor. Geleneksek olarak IŞİD'in terörist faaliyetleri Suriye ve Afganistan'da kontrol ettiği bölgelerle sınırlıydı. Fakat şimdi mücadelesini küresel sahneye taşıdı.

Bazı askeri gözlemciler bunu IŞİD'in NATO ve ABD öncülüğünde gerçekleştirilen bombardıman kampanyası sonucunda hakim olduğu bölgede kontrolü kaybetmeye başlamasına bağlayacak. Ve bu gerçekten de böyle olabilir ama bu cuma günü Paris'te yaşanan olayları benim için daha da endişe verici yapıyor.

Cumartesi günü Paris'te yaşayan bir arkadaşım bana, "Daha iyi olmadan önce daha da kötü olacak" dedi. Pandora'nın Kutusu Irak Savaşı'yla açılmıştı ve yakın zamanda da kapanacağı yok.
 
PEKİ ÇARE NE?

Aynı anda altı saldırı gerçekleştirebilme kabiliyetine sahip olmaları, bize yetkili kurumların özel hayata daha fazla girmelerine rağmen iletişim araçlarını takip etmekte ne kadar az kabiliyetimiz olduğunu gösterdi.

FBI Direktörü James Comey, geçtiğimiz günlerde bunun olabileceğini tahmin etmişti. Şifrelemenin istihbarat servislerinin karanlıkta kalmasına yol açtığını anlatmıştı.

Daha önce hiç bu kadar takip edilmemiş, özel alanımız hiç bu kadar azalmamıştı. Yine de terörizmi gerçekleşmeden önce önleme kabiliyetimiz düşük gözüküyor.

Belki çare teknolojide değildir. Belki çare Daha fazla istihdam, daha az borç, daha az eşitsizlik, daha fazla eğitim, insanlara daha fazla inanmak ve makinelere daha az bağımlı olmaktır. 

Biz en başarılı insanlar ve işletmelerin sosyal sanal gerçeklik yaratanların olduğu bir dönemde yaşıyoruz. Sosyal medya profilinizi güncellemek davranışlar, saygı ve düşünmekten daha önemli hale geldi.
 
'ÖNCE DAHA KÖTÜYE GİDECEK'

Bence Paris olayı piyasalar için jeopolitik risklere, eğitime ve temel araştırmalara yatırım yapılmamasına uyanmaları bakımında yeni bir çağrı oldu. En önemlisi ise gerçekleri görmezden gelmeye devam ettiğimizi gösterdi. Gerçekler ise şunlar: "Irak Savaşı, Suriye, Lübnan, mülteciler, eşitsizlik, reform yoksunluğu, borca bağımlılık, eğitim ve üretim eksikliği."

Kayıplar ve krizle başa çıkma kabiliyetimiz konusunda iyimserim ama Paris'teki arkadaşım haklı... Önce daha kötüye gidecek... Basitçe söylersek jeopolitik risklerin piyasalar açısında önemi için hazırlıklı değiliz ve hazırlanmak için de istekli değiliz."