Ekonomistler, geçen yıl büyümenin güçlenmesiyle ulaşılan cari fazlanın bu yıl özellikle yeni tip corona virüsün (Kovid-19) ekonomiler üzerinde oluşturduğu belirsizlikle düşüşe geçtiğine işaret ederken, cari dengeye petrol ve büyümedeki yavaşlamanın pozitif, ihracat, altın ticareti ve turizmin ise negatif yönde etkide bulunacağını öngörüyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, cari  işlemler hesabı nisanda 5 milyar 62 milyon dolar açık verirken, bunun sonucunda  12 aylık cari işlemler açığı 3 milyar 291 milyon dolar oldu.

Yıllıklandırılmış cari denge en son geçen yılın nisan ayında 621  milyon dolarlık açık vermiş, bu dönemden sonra üst üste 12 ay boyunca pozitif  tarafta gerçekleşmişti.

Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve  ekonomist Haluk Bürümcekçi, cari dengenin, piyasada ortalama beklenti olan 4,4  milyar doların üzerinde açık verdiğine dikkati çekti.

Mayıs ayı dış ticaret öncü verilerinin geçen yıla göre daha yüksek dış  açığa işaret ettiğini aktaran Bürümcekçi, bu durumun cari fazladaki düşüşün  süreceğini düşündürdüğünü söyledi.

Bürümcekçi, cari dengenin temel eğilimi açısından takip edilen enerji  dışı cari dengenin 28,5 milyar dolar fazlaya, enerji ve altın dışı (çekirdek)  cari dengenin ise 39,9 milyar dolar fazlaya gerilediğini vurgulayarak, "Türkiye  ekonomisinin büyüme (sert daralma) dönemlerinde manşet ve çekirdek açıkta  belirgin artış (azalış) eğilimi görülmesinin doğal olduğunu hep vurgulamaktayız,  ancak bu kez kısa vadede resesyona geçiş öncesi ihracatın daha hızlı gerilemesine  karşılık ithalatın daha yavaş adapte olması nedeniyle cari açıkta artış  görmekteyiz. Bu hızlı bozulmanın geçici olacağı söylenebilir." ifadelerini  kullandı.

"ENERJİ İTHALATINDAKİ DÜŞÜŞ, TURİZM NET GELİRLERİNDEKİ AZALIŞI TELAFİ EDEBİLİR"

Haluk Bürümcekçi, cari açıkta nisan ayında gözlenen kötüleşmede, dış  ticaret açığının yükselmesi ve turizm ile taşımacılık gelirlerinin düşmesinin ana  etken olduğunu ifade etti.

Cari dengeye petrol ve büyüme yavaşlamasının pozitif; ihracat, altın  ticareti ve turizmin ise negatif yönde etki yapacağını anlatan Bürümcekçi,  şunları kaydetti:

"Büyümenin güçlenmesiyle 2019'da ulaşılan cari fazlanın son aylarda  hızla azalmaya başladığı izlenirken, sonrasındaki görünüme ilişkin belirsizlik  corona virüs salgınının küresel ekonomileri ve Türkiye ekonomisini sert vurmasıyla  belirgin artmıştır. Petrol fiyatlarının son dönemdeki düşüşle 2019'un 65 dolarlık  ortalamasının belirgin altında seyretmesi cari açığı azaltıcı etki getirmeye  devam ederek olumlu haneye yazılacaktır.  Petroldeki her 10 dolarlık düşüşün  doğal gaz fiyatlarına da yansıması durumunda cari dengeyi yaklaşık 6 milyar dolar  iyileştirdiği bilinmektedir. Altın ticaretinde ise 2019'da verilen 9,3 milyar  dolar net açık, gerek yurt içi yerleşiklerin tasarruf ve ziynet olarak ilgisi ve  gerekse TCMB rezervlerinde artan payı nedeniyle yüksekliğini koruyacaktır."

Bürümcekçi, enerji ithalatındaki düşüşün turizm net gelirlerindeki  azalışı büyük ölçüde telafi edebileceğini dile getirdi.

AB pazarı ve genel olarak küresel çapta büyümede gözlenen yavaşlamanın  ihracat artış hızını olumsuz etkilemeye devam etmesinin beklendiğini aktaran  Bürümcekçi, "Milli gelir büyümesinin iç talep kaynaklı yavaşlaması ithalat  artışının da daralmaya doğru dönebileceğini göstermektedir. Son anketlerde, 2020  cari dengesi için medyan değer 10,8 milyar dolar açık olurken maksimum açık  tahmini 17,5 milyar dolar olmuştu. Bu doğrultuda, mayıs sonunda 8 milyar dolar  açığa ulaşmasını beklediğimiz son 12 aylık dengenin, olumsuz büyüme senaryoları  altında yılı 15 milyar dolar civarında açık ile kapatma ihtimali yüksek  görünmektedir." değerlendirmelerini yaptı.

"CARİ DENGEDE CORONA VİRÜS ETKİLERİ KIRILGANLIK UNSURU OLUŞTURACAKTIR"

Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan da, nisan ayı cari açık rakamının  piyasa beklentisinin daha üzerinde gerçekleştiğini, ancak çok da sürpriz etkisi  yaratacak boyutta olmadığını söyledi.

Yıllıklandırılmış bazda cari dengenin ise nisanda 3,3 milyar dolarla  uzun aylardan sonra ilk defa açık pozisyonuna geçtiğine işaret eden Erkan,  "Corona virüsle birlikte mart ayında başlayan cari açıktaki derinleşme etkisi,  nisanda da artarak devam etmiş görünüyor." dedi.

Erkan, yıl genelinin corona virüs sonrası makro dengelerin sağlanması  açısından zorlu geçebileceğini anlatan Erkan, şunları kaydetti:

"Üretim ve talep bileşenlerinin aynı anda sert bir kırılıma uğradığı  salgın döneminde ihracat pazarlarının artış yönünde bir potansiyel sergileyemiyor  olması cari açığın artmasındaki temel etkendir. Nisan ayında corona virüsün etki  sahasının en geniş haline gelmesi ve direkt etkileri göstermesi açısından, hem  ithalat hem ihracat daralıyor olmasına rağmen ihracatın özellikle dış talepteki  çöküş etkisini yansıtması durumuyla karşı karşıyayız. Bir başka etken, turizm ve  hizmet gelirlerinin bu dönemdeki eksikliği, ki bu özellikle yaz aylarında da  yaşanacak bir sıkıntı olarak gözükmektedir. Yaz aylarında salgının nasıl  seyredeceğinin belli olmaması, bu konuda çeşitli senaryoların olması, hizmet  arzında korunma tedbirleri nedeniyle önlemler ve psikolojik etkiler bu gruptaki  gelirler açısından negatif yönde baskılayıcı olacaktır."

Erkan, cari dengenin yılın geri kalanında nasıl şekilleneceğini  öngörmenin zorluklarından bahsederek, corona virüsün ihracat ve ithalat  kırılımları üzerinde etkili olmaya devam edeceğini ve gelirler anlamına  baskılayıcı olacağını ifade etti.

Haziran sonrasında hem yurt içi hem de ana ihracat pazarları olan yurt  dışı ekonomilerdeki normalleşmeyle kademeli toparlanmanın talep üzerine  etkisinin, biraz daha gecikmeli kalabileceğini öngören Erkan, "Yaz aylarında,  salgına ilişkin bir ikinci dalga olup olmaması ve bunun da doğal olarak  tüketim/talep üzerine etkisini izlemek gerekir. Ekonomik büyüme açısından yılın  geri kalanı için resim hem net değil, hem de olumlu projeksiyon noktasında  değiliz. Üretim ve talep beraber aşağı giderken, güven endeksleri, kapasite  kullanımı, Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) veya bankaların ticari kredi  büyümesi gibi göstergeler salgın koşullarını yansıtmaya devam ediyor." şeklinde  konuşmasını tamamladı.