Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve Katar Merkez Bankası arasında 17 Ağustos 2018`de imzalanan ikili para takası (swap) anlaşması tadil edildi. Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilileri, Katar ile tadil edilen swap anlaşmasıyla yerel para birimleri üzerinden gerçekleştirilen ticaretin kolaylaştırılması ve iki ülkenin finansal istikrarına destek sağlanmasının amaçlandığını belirtti.
TCMB, Katar Merkez Bankası ile imzalanan swap tadil anlaşmasına ilişkin bir duyuru yayımladı.

Yapılan değişiklikle swap anlaşmasının tutarı 5 milyar ABD doları karşılığı Türk lirası ve Katar riyalinden 15 milyar ABD doları karşılığı Türk lirası ve Katar riyaline yükseltildiği belirtilen duyuruda, para takası anlaşmasının temel hedefinin yerel para birimleri üzerinden gerçekleştirilen ticareti kolaylaştırmak ve iki ülkenin finansal istikrarına destek sağlamak olduğu vurgulandı.

Stratejist Cüneyt Paksoy, konuya ilişkin şu değerlendirmede bulundu:

"Hazine ve Maliye Bakanlığı, TCMB tarafından bilgisi verilen swap anlaşması görüşmelerinden çıkan ilk reel sonuç Katar ile yapılan anlaşma oldu. Aslında 2018 Ağustos ayında yapılan anlaşmanın 15 milyar $ ‘a çıkarılması ile ikinci tadilatı gerçekleşmiş oldu. Anlaşma sonrası Hazine’den gelen açıklamada G-20 ülkeleri içinden farklı ülkelerle de görüşmelerin sürdüğü ve yeni imzaların olması durumunda bilgisinin verileceği haberi de geldi. Bu piyasa tarafından ajandalara yeni beklentiler adına not edilmiş oldu.

Bu gerçekleşen anlaşma ve yeni anlaşmaların olabileceği beklentisi piyasada özellikle kur ve faiz tarafında kısa ve orta vade adına olumlu etkiler yapacaktır. Her ülkenin Virüsle mücadele ve hasarın azaltılması noktasında kısa vadeli yeni kaynaklara ihtiyaç duyduğu bir ortamda, Türkiye kendi bütçe imkanları dışında kısa vadeli ek kaynaklarında kullanımı ile güçlü Dolar endeksi üzerinden gelebilecek potansiyel yeni şoklara karşı finansal istikrar noktasında güç, denge ve esneklik kazanacaktır.

Özellikle kısmen realize olan beklentilerin dolar-TL tarafında mevcut durumda işlemlerin 21 ve 50 günlük ortalamaların da içinde bulunduğu ve kısa vadeli normalleşme aralığı olarak gördüğümüz 6.50 -7.00 bandı içinde bir denge sağladığını izliyoruz. Dolar endeksi 100.00 altında kaldıkça ve yeniden ekstra güç kazanmadıkça dolar-TL tarafında işlemlerin ara ara her iki yönde taşmalar oluşsa da ağırlıklı bu bant içinde kalması mümkün olacaktır."

Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kerem Alkin, CNN Türk canlı yayınında şunları söyledi:

TÜRKİYE'NİN VARDIĞI ANLAŞMANIN AMACI NE?

"Konunun iki boyutu var. Biri ABD dolarının bağımlı bir ekonomiden yeni yükselen ekonomilerle birlikte dolar dışı bir dünya ekonomisine gidiş olarak atılan atımlar. Genel manada ABD çok uzun bir dönem doların en fazla kabul gören para birimi olması, dünya merkez bankalarının rezervlerinde en çok tutulan para olması nedeniyle kaymağını yedi.

Yeni yükselen ekonomiler dolar dışında kendi yerel para birimleriyle ticaret yapmayı daha arzular hale geldiler. Bunu gerçekleştirmek adına da dünya ekonomisinde küresel ticaretteki önemli ülkeler arasında swap anlaşmalarının hızlanmasına şahit olduk.

Türkiye'nin Çin, Rusya ve Katar merkez bankalarıyla daha önceden imzalandığı swap anlaşması vardı. Bu çerçevede anlaşmaları imzaladığımız ülkelerle, ülkelerin yerli paralarıyla ticarete de ağırlık vermiştik.

Birkaç yıl öncesine kadar Türkiye'nin toplam dış ticaretinde TL cinsinden yapılan işlemlerin toplamdaki ağırlığı yüzde 5 iken bu rakam yüzde 10'ların üzerine çıkmış durumda. Daha da ilerleyecek gibi duruyor.

Japonya ile çok güçlü bir ekonomik iş birliğimiz söz konusu. Yarın sayın Cumhurbaşkanımızın ve Japon Başbakanı Abe'nin katılımıyla açılış yapılacak. Japonya ile aramızda hep köprüler var. Dolayısıyla önümüzdeki günlerde Japon Merkez Bankası ile de bir anlaşma gündeme gelebilir.

PANDEMİ SONRASI SWAP

Genellikle bir grup ekonomi çevresi tarafından bu konu TCMB'nin ivedilikle rezerv sorununun çözülmesi için gündeme geliyormuş gibi bir hava oluşturulmaya çalışılıyor. Merkez Bankası'nın rezerv durumu ile ilgili telaşa kapılmamız gereken bir konu varmış gibi bir izlenim oluşturulması doğru değil.

Swap anlaşmalarının merkez bankamızın rezerv meselesi konusundan çok özellikle ülkeler arasında dolar ve euro kullanılmadan, Çin ile yuan ve TL, Rusya ile ruble ve TL kullanılarak bir dış ticaret yapılması anlamında önemli olduğunu ifade etmek lazım."

Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem, A Haber canlı yayınında konuya dair şunları söyledi:

YENİ SWAP ANLAŞMASI NEDEN ÖNEMLİ?

"Katar ile swap anlaşması çok önemli. 3 milyar dolarla başladı, sonra 5 milyar dolara çıktı şimdi 10 milyar dolarlık bir katkı yapılacak.

Sadece Katar ile kalmayacak, bir iki merkez bankasıyla daha anlaşmanın açıklanması bekleniyor.

Merkez Bankaları swap anlaşmalarını doların değerini düşürmek için yapmazlar. Burada piyasadaki dengeyi sağlamak amacıyla yapıldığı için öyle bakmak lazım.

Merkez Bankası'nın yarın 75-100 baz puan indirim yapacağını bekliyorum."

SWAP ANLAŞMALARI İMZALANDIKÇA KAMUOYU İLE PAYLAŞILACAK

AA muhabirine konuya ilişkin bilgi veren Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilileri, Katar ile tadil edilen swap anlaşmasıyla yerel para birimleri üzerinden gerçekleştirilen ticaretin kolaylaştırılması ve iki ülkenin finansal istikrarına destek sağlanmasının amaçlandığını belirtti.

Yerel parayla ticarete de faydası olacak swap anlaşmasının, Katar ile ticaretin geliştirilmesine büyük katkı sağlayacağına işaret eden yetkililer, diğer ülkelerle de swap anlaşmaları için görüşmelerin sürdüğünün altını çizdi.

Bakanlık yetkilileri, diğer swap anlaşmalarının da imzalandıkça kamuoyu ile paylaşılacağını ifade etti.

Swap görüşmelerinin başta G20 gibi Türkiye'nin büyük ticari ilişkileri olan ülkeler ile yürütüldüğünü belirten yetkililer, serbest ticaret anlaşması olan ülkeler, ticaret açığının büyük olduğu ülkeler ve dış ticaret potansiyelinin olduğu ülkeler ile görüşmelerin devam ettiğini aktardı.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 6 Mayıs'taki yabancı yatırımcılarla gerçekleştirdiği telekonferansta, swap görüşmelerinin birden fazla ülke ile yoğun bir şekilde sürdürüldüğünü bildirmişti.

SWAP HABERLERİ FAİZ İNDİRİMİNİN BOYUTUNU DEĞİŞTİREBİLİR

Geçen ayki toplantıda politika faizinde en yüksek piyasa beklentisi olan 100 baz puan indiren Merkez Bankası, Temmuz 2019'dan bu yana politika faizini üst üste sekiz toplantıda toplamda 1525 baz puan düşürerek yüzde 24'ten yüzde 8,75'e çekti.

Ekonomistler, yarın gerçekleştirilecek toplantıda da bankanın politika faizini 50 baz puan indirerek yüzde 8,25'e düşüreceğini tahmin ediyor. Merkez Bankası'nın yıl sonu enflasyon tahminini aşağı yönlü revize etmesinin yanı sıra swap anlaşmaları kanalıyla Türk lirası üzerindeki baskının hafiflemesi gibi gerekçelerle politika faizinde düşüş olabileceğini belirten ekonomistler, swap anlaşmalarına ilişkin haber akışının faiz indiriminin boyutunu değiştirebileceğini dile getirdi.

FAİZ İNDİRİM GEREKÇELERİ

AA muhabirine konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Tacirler Yatırım Araştırma Müdürü Özlem Bayraktar Gökşen, yarınki PPK toplantısında 50 baz puan faiz indirimi çerçevesinde politika faizinin yüzde 8,75 seviyesinden yüzde 8,25'e çekilmesini beklediklerini söyledi.

Birden fazla faiz indirim gerekçesi bulunduğunu ifade eden Gökşen bunları şöyle sıraladı: "TCMB'nin en son Enflasyon Raporu'nda yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 7,4'e revize etmesi ve dolayısıyla faiz indirimleri için daha fazla manevra alanının olduğunu ifade etmesi. Kredi faizleri ve para tabanındaki genişlemeye karşın finansal koşullar tarafında sıkılaşma. En son gerçekleştirilen Beklenti Anketinde orta vadeli bekleyişlerde nisan ayında duran iyileşmenin tekrar kendini göstermesi ve beklentilerin hafif de olsa gerilemesi. Son PPK kararında gelecek dönem faiz indirimi kararlarına kapının açık bırakılması. Son dönemde Türk lirasında yaşanan bir miktar geri çekilme."

Gökşen, gelecek dönem faiz indirimlerinin ise salgın sonrasında toparlanmanın hızına, risk göstergelerine ve bu çerçevede orta vadeli bekleyişlere bağlı olduğunu dile getirdi.

FAİZ İNDİRİMİNE SWAP AYARI

Econs Kurucu Ortağı Ferhat Yükseltürk de yarın yapılacak PPK toplantısında piyasa beklentisi olan 50 baz puan faiz indirimin özellikle son dönemde artan swap haberleriyle beraber değişebileceğini söyledi.

Swap anlaşması haberlerinin TL üzerindeki baskıyı bir miktar daha azalttığını vurgulayan Yükseltürk, bu anlamda TL'de yaşanan 7,25-6,77 düşüş hareketi nedeniyle TCMB'den daha agresif bir faiz indiriminin görülebileceğini belirtti.

Yükseltürk, şunları kaydetti:

"Ancak, burada iç talebi desteklemeye yönelik TCMB'nin attığı adımların yan etkilerini nisan toplantısından bu yana daha fazla hissetmeye başladığımızı düşünüyorum. Beklenen enflasyona ya da gerçekleşmiş enflasyona kıyasla baktığımızda hem mevduat hem de piyasa fonlama faizleri ciddi anlamda negatif reel faiz seviyelerine gerilemiş durumda. Bu noktada yapılacak ekstra faiz indiriminin hane halkı ve şirketler tarafında TL tutma isteğini daha da azaltabileceği ve özellikle döviz talebini artırabileceğini göz önüne alarak faiz indirimi yoluyla elde etmeyi planladığımız fayda ve bunun sonucunda ortaya çıkabilecek maliyet analizinde bu seviyelerde yapılacak faiz indiriminin marjinal faydasının yol açacağı maliyete kıyasla düşük kalabileceğini göz önünde bulundurmamız gerekir.

Ayrıca, ekonominin mevcut görünümünde TL faizinin seviyesi ve buna bağlı olarak kredi arzının daha da artırılmasından ziyade şirketlere yönelik sermaye desteği ve mevcuttaki şirket borçlarının ötelenmesi yoluyla daha mikro bakış açılı desteklere odaklanmak gerekiyor. Özellikle pandemi nedeniyle önemli gelir kaybına uğramış ve işletme sermayeleri erimiş şirketlere yönelik sermaye enjeksiyonlarının ve bunun finansmanının TCMB yardımıyla sağlandığı yeni nesil desteklerin faiz politikalarına kıyasla daha fazla tercih edilmesinin ekonomik durgunluktan en az yarayla ve hızlı çıkış için elzem olduğunu düşünüyorum."

AA FİNANS BEKLENTİ ANKETİ

AA Finans Para Politikası Kurulu Beklenti Anketi'ne katılan ekonomistlerin büyük çoğunluğu faiz indirimi yapılacağını öngörüyor.

Buna göre, ankete katılan 17 ekonomistin 15'i politika faizinde indirim beklerken, ekonomistlerin indirim beklentileri 25 ila 100 baz puan aralığında yer aldı. Ankete katılan ekonomistlerin politika faizine ilişkin indirim beklentilerinin medyanı 50 baz puan oldu.