Çin, Vietnam, Azerbaycan, Irak... Sıradaki?

AYŞE EKİN GÜNDÜZ/UZMANPARA

Çin'in ağustosta art arda üç gün resmi para birimi yuanın değerini düşürmesiyle gündeme gelen devalüasyon bugün Azerbaycan ve Irak'tan peş peşe gelen açıklamalarla tekrar ekonomi gündeminin odak noktasına yerleşti.
 
AZERBAYCAN ve IRAK'TAN ART ARDA AÇIKLAMA... 

Dalgalı kur sistemine geçen Azerbaycan’ın para birimi manat, euro ve dolar karşısında yüzde 47 değer kaybetti. Bu, 2015'te ülkede yaşanan ikinci devalüasyon. Irak Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamaya göre ise Irak Dinarı yüzde 1,37 oranında veya 16 dinar devalüe edildi. Böylece dolar karşısında 1,182 seviyesine geldi.

ŞİMŞEK: 'PARASINI DOLARA SABİTLEYENLER ÜZERİNDE BASKI ARTABİLİR'

Azerbaycan'daki devalüasyon ile ilgili twitter üzerinden açıklama yapan Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, parasını dolara sabitleyenlerin üzerindeki baskının artabileceğini söyledi. Şimşek, "Emtia fiyatlarındaki çöküş ve Fed faiz artışının artçı şokları. Parasını dolara sabitleyenler üzerinde baskı artabilir" diye konuştu.

Uzmanlar Çin'in hamleleri karşısında Kazakistan, Vietnam ve Arjantin'in de kendi para birimlerini devalüe ettiğini hatırlatarak, Rusya ile yakın ticari ilişkilerde bulunan eski Sovyet ülkelerinin de risk ile karşı karşıya olduğuna dikkat çekiyor. Ayrıca Körfez ülkelerinin petrol fiyatlarından dolayı taşıdığı riskin Irak'ı devalüasyona zorladığına dikkat çeken uzmanlar benzer risklerin Suudi Arabistan için de söz konusu olabileceği uyarısında bulunuyor.

'DEĞİŞİMLER SABİT KUR REJİMİ UYGULAYAN MB'LERİ ZOR DURUMDA BIRAKTI'

ALB Forex Araştırma Uzmanı ve UZMANPARA yazarı Enver Erkan, konuya ilişkin UZMANPARA'ya yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:

"Hatırlanacağı gibi, özellikle petrol fiyatlarındaki düşüşten ciddi anlamda etkilenen Rus rublesi ve son dönemde büyümeyi ihracat kaynaklı olarak desteklemek isteyen Çin Merkez Bankası’nın devalüasyon hamlesiyle Çin yuanı ciddi anlamda değer kaybetmişti. Özellikle Çin’in birbiri ardına yapmış olduğu devalüasyon hamlelerinin, rakip ihracatçı konumunda olan ülkelerin de aynı rekabetçi hamleleri yapma ihtimali doğurduğu, o zamanlarda beklenen bir durumdu. Son dönemde küresel konjonktürde meydana gelen değişimler, sabit kur rejimi uygulayan birçok merkez bankasını zor durumda bıraktı. Bu konjonktürden olumsuz etkilenen veya etkilenme olasılığı bulunan ülkeler ya dalgalı kura geçerek piyasa şartlarına uyum sağlamak, ya da kendi para birimlerini zayıflatarak yeni şartlardan mümkün olan en az hasarla çıkmak yoluna gitmektedirler.

HANGİ ÜLKELER RİSK ALTINDA?

Kazakistan, Vietnam ve Arjantin kendi para birimlerini devalüe ederek harekete geçtiler. Bu ülkeler Çin’in ihracatta rekabetçi avantajından kendilerini korumak istemektedirler. Son dönemde para birimi ciddi değer kaybına uğrayan Rusya ile yakın ticari ilişkilerde bulunan eski Sovyet ülkeleri de bu duruma daha fazla dayanamayabilir. Azerbaycan ve Kazakistan hali hazırda paralarını devalüe ederken, aynı riskin Türkmenistan, Kırgızistan ve Tacikistan için de mevcut olduğundan söz edilebilir. Nijerya hem terör, hem de enerji piyasasındaki dalgalanmalardan olumsuz etkilenmesi nedeniyle bu riski taşımaktadır. Körfez ülkelerinin petrol fiyatlarından dolayı taşıdığı risk Irak’ı da devalüasyona zorladı. Benzer risk Suudi Arabistan’da da söz konusu olabilir."

DEVALÜASYON NEDİR?

Sabit döviz kuru sistemlerinde, devletin resmi döviz fiyatlarını yükselterek, milli parasının dış değerini düşürmesi işlemi şeklinde tanımlanan devalüasyon, malların ihraç fiyatını döviz cinsinden düşürürken, ithal fiyatını ulusal para cinsinden artırıyor. Devalüasyona giden ülkeler yabancı sermaye girişi sağlarken, ihracatta rekabet üstünlüğü yakalıyor. Ancak, devalüasyonun olumsuz yanlarının, olumlu yanlarından daha fazla olduğu, uzmanlar tarafından vurgulanıyor.

ÜLKELER BU YIL PEŞ PEŞE AÇIKLADI

*Arjantin hükümeti 24 Ocak 2015 tarihinde pezoyu yüzde 12,7 devalüe etti.

*Azerbaycan Merkez Bankası da 16 Şubat 2015'te manatın değerini, avro karşısında yüzde 33,8, dolar karşısında yüzde 33,9 düşürdü.

*Vietnam Merkez Bankası ise mayıs 2015'te efektif olmak üzere referans kuru yüzde 1 zayıflatarak dolar karşısında 21,673 donga indirdi.

*Çin Merkez Bankası 11 Ağustos'ta yuan sabitlemesi için orta noktayı, referans değeri düne göre yüzde 1,9 düşürdü. Yuan, resmi ve piyasa kurlarının birleştirildiği Ocak 1994'ten bu yana en hızlı bir günlük düşüşünü gerçekleştirdi.

*12 Ağustos'ta ikinci devalüasyonla Çin, dolar karşısında Yuan'ın değerini yüzde 1.6 daha düşürdü.

*13 Ağustos'ta Çin Merkez Bankası yuan kurunu yüzde 1.1 devalüe ederek dolar başına 6.401 seviyesine çekti.

*19 Ağustos'ta Vietnam Merkez Bankası, para birimi dongun ABD Doları karşısındaki değerini yüzde 1 devalüe etti.

*Kazakistan da aynı gün para birimi tengenin 18 ay önceki devalüasyondan bu yana en yüksek seviyede zayıflamasına izin verdi.