İran`da yerel para biriminin değer kaybetmesi, ABD`nin yaptırımları ve yüksek enflasyon, geniş katılımlı protestoların tekrarlanması ihtimalini arttırırken, Tahran yönetimini ülkenin geleceğiyle ilgili endişeye sevk ediyor.
Tahran yönetimi söz konusu durum karşısında olası toplumsal tepkilerin önüne geçmeye çalışıyor. Bu yönden, Merkez Bankası, birkaç gün önce, Tümen'in  deÄŸerinin korunması ve ekonomik kalkınmaya destek olmak amacıyla, mevduat faiz  oranını 2 puan arttırarak yüzde 12'ye çıkardı.

Ä°ranlı ekonomi uzmanları, Merkez Bankası'nın aldığı bu kararı AA  muhabirine deÄŸerlendirdi.

Paris Üniversitesi Ä°ktisadi Bilimler Fakültesi ÖÄŸretim Üyesi CemÅŸid  Esedi, "Merkez Bankası, neredeyse iflas etmek üzere olan devlet ÅŸirketlerinin  nakit para ihtiyacını gidermek için faizleri yükselterek borsaya ilgiyi  arttırmaya çalışıyor." dedi.

Ä°ran ekonomisinin bütçe açığı etkisi altında olduÄŸunu dile getiren  Esedi, "Hükümet yeni tip corona virüs (Kovid-19) öncesi yüzde 50 oranında bütçe  açığı sorunuyla karşı karşıyaydı. Bu kriz ve ABD'nin yaptırımlarının artmasıyla  bütçe açığının büyümesi bekleniyor." ifadelerini kullandı.

Devletin parasının bitmesinin ülkede iktisadi, sosyal ve siyasal  durumu bütünüyle etkilediÄŸini belirten Esedi, "Korkunç senaryo, insanların 2017  ve 2019 da olduÄŸu gibi sokaÄŸa çıkmalarıdır. Asıl sorun paranın bitmesidir.  Mevduat faiz oranlarının arttırılmasının nedeni devletin iflas durumudur."  ÅŸeklinde konuÅŸtu.

HALKIN SOKAĞA DÖKÜLMESÄ°NÄ°N NEDENLERÄ°

Bir diÄŸer Ä°ranlı ekonomi uzmanı Said Bülentnazar, Ä°ran'da likidite sorununun enflasyonu tetiklediÄŸini söyledi.

Bülentnazar, ÅŸöyle devam etti:

"Her ülkede enflasyonun sebeplerinden biri likidite sorunudur.  Faizlerin artmasıyla insanlar, deÄŸerlendirmek için paralarını bankalara  yatırıyorlar. Bu durum devletin likidite kontrolüyle mümkün olur. EÄŸer bir banka  veya mali bir kurum, kaynaklarını doÄŸru belirlemez ve yatırımını doÄŸru yapamazsa  ileride problemle karşılaÅŸması kesindir. Son yıllarda bazı resmi izni bulunmayan  kurumlar, halkın paralarını doÄŸru kullanmayıp geri veremediler. Bu da halkın  sokaklara dökülmesine yol açtı."

TÜMEN'Ä°N DEĞER KAYBETMESÄ°

DiÄŸer taraftan geçen hafta, Ä°ran'ın Venezuela'ya benzin ihracatı  sonrası ABD'nin bu ülkenin kaptanlarına yönelik yaptırımı ve Uluslararası Atom  Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) Ä°ran aleyhine aldığı karar, Tümen'in yabancı para  birimleri karşısında düÅŸüÅŸe geçmesine ve 1 doların 20 bin Tümen'e yükselmesine  neden oldu.

Tümen'in dolar karşısında tarihi gerilemesinde ABD-Irak arasındaki son  görüÅŸmelerin de etkisinin olduÄŸu söylenebilir. Ä°ran'ın Ä°slam Ä°ÅŸbirliÄŸi  TeÅŸkilatı'ındaki eski Temsilcisi Sabbah Zengene, DışiÅŸleri Bakanlığı Siyasi ve  Uluslararası AraÅŸtırmalar Merkezi'ne ait "ipis.ir" internet sitesinde yayınlanan  makalesinde, "GörüÅŸmenin konusu Ä°ran'ı yok etme olmalıdır. EÄŸer Irak, ABD'yle bu  minvalde görüÅŸmezse ekonomik yaptırımlarla karşı karşıya kalacaktır." ifadelerini  kullandı.

Irak, Ä°ran'ın dolar temin ettiÄŸi ve Çin'den sonra ürünlerini en çok  ihraç ettiÄŸi ülke konumunda.

Ä°ran Petrol Ürünleri Ä°hracatçıları BirliÄŸi Sözcüsü Hamid Hüseyni, ocak  ayında yaptığı açıklamada, "Irak'a son 10 ayda 8 milyar dolar ihracat yapıldı.  Ä°ran'ın, Irak'a gaz ve petrol ihracat parası bu ülkenin merkez bankasının  hesabına yatıyor. ABD'nin yaptırımları paranın çekilmesine mani. Bu nedenle Irak  Merkez Bankası'nda 5 milyar dolar bloke edildi." ÅŸeklinde konuÅŸtu.

Petrol gelirinin düÅŸmesinin yanı sıra Kovid-19'un piyasaya olumsuz  etkisi, Tümen'in deÄŸer kaybının nedenleri arasında yer alıyor.

Ä°ran CumhurbaÅŸkanı Birinci Yardımcısı Ä°shak Cihangiri, son günlerde  yaptığı bir açıklamasında, petrol gelirinin 100 milyar dolardan 8 milyar dolara  gerilemesi ve Kovid-19'un piyasalara olumsuz etkisinin, iÅŸsizliÄŸi arttırdığını,  ekonomik krizin derinleÅŸmesine ve enflasyonun yükselmesine neden olduÄŸunu  söyledi.

Bu minvalde Ä°ranlı reformist siyasetçi Mustafa Taczade, ÅŸu ifadeleri  kullandı:

"Asıl sorun 'SavaÅŸa ve Müzakereye Hayır' stratejisinde ekonomik  yaptırımlar konusunu görmezden gelmektir. 'SavaÅŸa ve Müzakereye Hayır'  stratejisi, Ä°ran halkına aşırı baskıların uygulanmasıyla sonuçlanan zarara yol  açmıştır. Bunu eleÅŸtirmemek ve Velayeti Fakih karşıtı olarak tanımlamamak elde mi?"

Tahran Üniversitesi Siyasi Bilimler Fakültesi ÖÄŸretim Üyesi Dr. Abbas  Ahundi ve Hüccetulislam Seyyid Musevi Hoiniha, ekonomik sıkıntılar nedeniyle  toplumdaki genel rahatsızlık ve bunun özellikle iÅŸsizler ve alt sınıflarda  ayaklanmaya dönüÅŸme ihtimaline karşı yöneticilerini uyardı.

Hasan Ruhani hükümetinin birinci döneminde UlaÅŸtırma ve Şehircilik  Bakanı olarak kabinede yer alan Ahundi Telegram sayfasından, "Bölgenin siyasi  coÄŸrafyası ve tarihi ele alındığında Ä°ran'ın 'ulusal güvenliÄŸini' tehdit eden  etkenlerin en önünde, 'ekonomik zafiyet ve kamu hoÅŸnutsuzluÄŸu' geliyor."  ifadelerini kullandı.

Bu güne kadar, ülkesiyle ilgili sorunların kaynağını ABD'nin  baskılarında arayan, Ä°mam Humeyni'ye BaÄŸlı ÖÄŸrenciler Komitesi BaÅŸkanı ve  kapatılan Selam Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hoiniha ise, Ä°ran Lideri Ali  Hamaney'e hitaben yazdığı mektubunda, ülke sorunlarının kaynağının baÅŸta ekonomik  sıkıntılara yol açanlar olmak üzere Tahran yönetiminin yanlış siyasi  kararlarından kaynaklandığını savundu.