İşte enflasyondaki yükselişin nedeni!

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), enflasyondaki yükselişte işlenmemiş gıda fiyatlarındaki artış ile enerji fiyatlarındaki baz etkisinin öne çıktığını kaydetti.

TCMB tarafından yayımlanan Kasım ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda, "Kasım ayında tüketici fiyatları yüzde 0,67 oranında artmış ve yıllık enflasyon 0,52 puan yükselerek yüzde 8,10 olmuştur.

Enflasyondaki yükselişte işlenmemiş gıda fiyatlarındaki artış ile enerji fiyatlarındaki baz etkisi öne çıkmıştır. Ayrıca, bu dönemde Türk lirasındaki birikimli değer kaybı etkileri zayıflamakla birlikte devam etmiş ve temel mal grubu enflasyonundaki yükseliş sürmüştür. Hizmet enflasyonu ise yüksek seyrini korumuştur. Çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonu artış kaydetmiş, ana eğilimi ise temel mallardaki yükselişe karşılık hizmet grubundaki iyileşme ile birlikte yatay seyretmiştir" denildi.
   
Raporda şu konulara değinildi:  
   
"Kasım ayında tüketici fiyatları yüzde 0,67 oranında artmış ve yıllık tüketici enflasyonu 0,52 puan yükselerek yüzde 8,10 olmuştur. Bu dönemde ÖKTG-H ve ÖKTG-I endekslerinin yıllık değişim oranları sırası ile 0,20 ve 0,30 puan artarak yüzde 8,94 ve 9,22’ye yükselmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, Kasım ayında gıda, temel mal ve enerji grubu katkılarının sırasıyla 0,20, 0,16 ve 0,15 puan arttığı gözlenmiştir. Diğer alt grup katkılarında ise kayda değer bir değişiklik olmamıştır. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre
incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinin ana eğilimi Kasım ayında yatay bir seyir izlemiştir. Bu dönemde, hizmet grubu ana eğilimi zayıflayarak Ocak ayından bu yana gözlenen en düşük seviyeye gerilemiştir. Öte yandan, giyim fiyatlarında kaydedilen yüksek artışın yanı sıra Türk lirasındaki birikimli değer kaybına bağlı olarak temel mal grubu eğilimi yükselişini sürdürmüştür. 
   
Kasım ayında hizmet fiyatları yüzde 0,17 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,16 puan artarak yüzde 8,80’e yükselmiştir. Bu dönemde yıllık enflasyon, lokanta-oteller grubunda gerilerken, diğer alt gruplarda yükselmiştir. Lokanta-otel grubu aylık enflasyonundaki gerilemede, hem yemek hizmetleri fiyat artışlarındaki yavaşlama hem de konaklama hizmet fiyatlarındaki düşüş etkili olmuştur. Bu dönemde ulaştırma hizmetleri fiyatları, temelde uçak bileti ücretlerindeki düşüşe bağlı olarak aylık bazda yüzde 0,76 oranında gerilese de bu grupta yıllık enflasyon baz etkisiyleyükselmiştir. Kira enflasyonunda ise yukarı yönlü seyir devam etmiştir. 
  
Temel mal grubu yıllık enflasyonu Kasım ayında 0,41 puanlık artışla yüzde 9,61’e yükselmiştir.  Bu dönemde yıllık enflasyon tüm alt gruplarda artış kaydetmiştir. Türk lirasındaki değer kaybının birikimli etkilerinin belirgin biçimde gözlendiği Eylül ve Ekim aylarının ardından dayanıklı mal grubu fiyat artışları Kasım ayında yavaşlamıştır. Bu yavaşlama, döviz kuru etkilerinin hızlı bir şekilde izlendiği otomobil ve beyaz eşya gruplarında daha belirgin olmuştur.

Aylık enflasyon dayanıklı mal grubu genelinde önceki iki aya kıyasla zayıflasa da mobilya ve ev aletleri gruplarında döviz kuru etkileri gözlenmeye devam etmiştir. Giyim ve dayanıklı dışı mal fiyatları aylık artış oranı da benzer bir görünüm arz etmiş ve grup yıllık enflasyonu yüzde 8,67’ye ulaşmıştır. Endeks tarihinin en yüksek oranlı Ekim ayı artışının gözlendiği giyim fiyatları yukarı yönlü seyrini bu dönemde de sürdürmüştür. Özetle Kasım ayında Türk lirasındaki birikimli değer kaybının etkileri belirli kalemlerde hafiflemekle birlikte temel mal grubunda hissedilmeye devam etmiştir.
   
Enerji fiyatları Kasım ayında yüzde 0,31 oranında azalmıştır. Bu gelişmede, uluslararası petrol fiyatlarındaki gerileme ve Türk lirasındaki değer kazancının etkisiyle yüzde 1,96 oranında düşen akaryakıt fiyatları belirleyici olmuştur. Öte yandan, yıllık enerji enflasyonu baz etkisiyle yaklaşık 1,1 puan yükselerek yüzde 1,26 olmuştur.
   
Kasım ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon 0,83 puanlık artışla yüzde 9,51’e yükselmiştir. Ekim ayında sebze fiyatlarındaki gerilemeye bağlı olarak azalış kaydeden işlenmemiş gıda fiyatları, Kasım ayında sebze fiyatlarındaki seyrin tersine dönmesi ile artarak gıda enflasyonu görünümünde temel belirleyici olmuştur. Diğer taraftan, bu dönemde kırmızı et fiyatları uzun bir aradan sonra sınırlı da olsa gerilemiştir. Ayrıca, işlenmiş gıda grubu yıllık enflasyonu, sıvı yağ enflasyonunda süregelen artışlara karşın ekmek ve tahıl grubu öncülüğünde yavaşlama eğilimini sürdürmüştür. Sonuç olarak, işlenmiş gıda grubu yıllık  enflasyonu bu dönemde yüzde 7,82’ye gerilerken işlenmemiş gıda grubu enflasyonu yaklaşık 2 puan artışla yüzde 11,48’e yükselmiştir.
   
Bu dönemde, gıda ve yemek hizmetleri grubunun yıllık enflasyonu yüzde 10,53’e, gıda ve yemek hizmetleri hariç tüketici enflasyonu ise yüzde 7,03’e yükselmiştir.

…Yİ-ÜFE…

Yurt içi üretici fiyatları Kasım ayında yüzde 1,42 oranında düşmüş, yıllık enflasyon 0,49 puan azalarak yüzde 5,25’e gerilemiştir. Bu dönemde, uluslararası emtia fiyatlarındaki olumlu seyir ve Türk lirasındaki değer kazancına bağlı olarak imalat sanayi fiyatlarında iyileşme gözlenmiştir. Yıllık enflasyon imalat sanayisinde yüzde  6,11’e, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 8,23’e düşmüştür.
   
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Kasım ayında tüm alt gruplarda fiyatların gerilediği gözlenmiştir. Dayanıklı tüketim malı fiyatlarındaki yüzde 1,29 oranındaki aylık düşüş  mücevherat fiyatlarından kaynaklanmıştır. Bu dönemde ara malı imalatı fiyatları aylık bazda yüzde 1,23 oranında gerilerken demir-çelik ürün fiyatları bu gelişmede temel belirleyici olmuştur. Sermaye malı imalatındaki fiyat azalışında makine imalatı ve metal yapı fiyatları ön plana çıkmıştır. Dayanıksız tüketim malları aylık fiyat azalışında ise et ve et ürünleri imalat fiyatlarının etkisi izlenmiştir. Sonuç olarak, Kasım ayında döviz kuru ve emtia fiyatlarındaki gelişmelere bağlı olarak tüketici enflasyonu üzerindeki maliyet yönlü baskılar azalmıştır."