Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu`nda, eylülde yıllık enflasyonun bir önceki yıldaki yüksek baz etkisine bağlı olarak alt grupların tamamında önemli bir düşüş kaydettiği, bu düşüşte özellikle temel mal ve gıda alt kalemlerinin öne çıktığı bildirildi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından eylül ayına ilişkin Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımlandı.

Rapora göre, eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,99 arttı, yıllık enflasyon 5,75 puan azalarak yüzde 9,26'ya geriledi. Bir önceki yıldaki yüksek baz etkisine bağlı olarak, alt grupların tamamında yıllık enflasyon önemli bir düşüş kaydetti.

Enflasyondaki düşüşte özellikle temel mal ve gıda alt kalemleri öne çıktı. Bu kapsamda eylülde bir önceki aya göre, temel mal grubunun 2,87 puanlık, gıdanın 1,79 puanlık, hizmetin 0,57 puanlık, enerjinin 0,41 puanlık ve  alkol-tütün-altın grubunun 0,11 puanlık yıllık tüketici enflasyonuna katkısı azaldı.

Bu dönemde gıda enflasyonundaki olumlu görünüm sürerken, enerji grubunda yıllık enflasyon gerilese de fiyatlar aylık bazda yüksek bir artış kaydetti.Türk lirasındaki istikrarın yanı sıra enflasyon beklentilerindeki  iyileşme ve iç talep koşullarının seyri, çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonundaki düşüşü destekledi. Bu çerçevede, B ve C göstergelerinin eğilimindeki ılımlı seyir korundu.

Hizmet fiyatları eylülde yüzde 1,47 artarken, grup yıllık enflasyonu 1,65 puanlık düşüşle yüzde 12,54'e geriledi. Alt gruplar itibarıyla yıllık enflasyon ulaştırma grubunda artarken, bir önceki yıldaki yüksek baz etkisiyle  lokanta-otel ve diğer hizmetler gruplarında düştü. Haberleşme ve kira yıllık enflasyonlarında ise belirgin bir değişiklik izlenmedi. Ulaştırma grubu yıllık enflasyonunun artışında, şehir içi yolcu taşımacılığı kalemlerindeki fiyat  artışları etkili oldu.

Temel mal grubu yıllık enflasyonu eylülde büyük ölçüde baz etkisine bağlı olarak 10,04 puan düşüşle yüzde 2,98 oldu. Dayanıklı mal grubunda fiyatlar beyaz eşya fiyatlarındaki yüzde 2,63'lük artışa karşın, otomobil fiyatlarındaki yüzde 0,81'lik gerilemeye bağlı olarak sınırlı bir düşüş gösterdi. Bu gelişmeler  doğrultusunda, baz etkisinin yanı sıra Türk lirasının görünümü ve iç  talep koşullarındaki ılımlı seyre bağlı olarak temel mal grubu yıllık enflasyonu  önemli ölçüde geriledi.

Enerji fiyatları eylülde yüzde 3,17 artmasına karşın, enerji yıllık  enflasyonu baz etkisiyle yüzde 4,86'ya geriledi. Bu dönemde, doğal gaz fiyatları  yüzde 13,92 ve akaryakıt fiyatları döviz kuru ve petrol fiyatlarındaki  gelişmelerle yüzde 2,80 yükseldi.

Diğer taraftan eşel mobil sistemi akaryakıt fiyatlarında daha olumsuz bir görünümü engelledi. Enerji fiyatlarında aylık bazdaki artış eğilimi elektrik fiyat ayarlamasının etkisiyle ekim ayında devam edecektir.

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu eylülde 7,70 puan  azalarak yüzde 9,52 oldu. Bir önceki yıldan gelen yüksek baz etkisinin yanı sıra  cari aya ilişkin fiyat gerçekleşmeleri gerek işlenmiş gerekse işlenmemiş gıda  grubunda olumlu bir seyir arz etmiş, yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada yüzde  3,04'e, işlenmiş gıdada ise yüzde 15,69'a geriledi.

Bu dönemde taze meyve-sebze grubunda yıllık enflasyon yüzde eksi  5,29'a gerileyerek olumlu bir seyir izledi. Diğer işlenmemiş gıda grubunda ise  patates ve beyaz et fiyatlarında devam eden düşüşler öne çıktı. İşlenmiş gıda  fiyatları eylülde yüzde 0,65 ile ılımlı bir oranda artış gösterdi. Bu olumlu  görünüm alt gruplar geneline yayılmakla beraber çay fiyatlarındaki yüzde 9,48'lik  yüksek artış dikkati çekti. Bu gelişmelerle, taze meyve ve sebze dışı gıda  grubunda yıllık enflasyon yüzde 12,74 seviyesine geriledi.

Eylül ayında alkol-tütün grubu fiyatları yüzde 1,79 artarken, grup yıllık enflasyonu yüzde 43,86'ya ulaştı. Bu gelişmenin temel belirleyicisi; ağustos ayında tütün ürünlerinde gerçekleşen fiyat artışının sarkan etkisi oldu.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları eylülde yüzde 0,13 artarken, yıllık enflasyon baz etkisine bağlı olarak 11,00 puan düşüşle yüzde 2,45'e geriledi. Bu  dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi gerilemeye devam etti.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, fiyatlar dayanıksız tüketim  malları ve ara malı gruplarında gerilerken, enerji grubunda belirgin oranda yükseldi, diğer gruplarda ise ılımlı bir artış sergiledi. Dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki gerilemede et ve et ürünleri belirleyici olurken, ara malı  fiyatlarındaki aylık düşüşte demir-çelik ürünleri öne çıktı.

Enerji grubunda fiyat artışını, gaz imalatı ve petrol ürünleri  sürükledi. Bu dönemde sermaye malları fiyatları motorlu kara taşıtları, diğer özel amaçlı makineler ve tıbbi araç-gereçler öncülüğünde arttı. Dayanıklı  tüketim malları fiyatları ise ev aletleri ve mücevherat kaynaklı olarak yükseldi.

Sonuç olarak, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları bu dönemde önemli ölçüde azaldı.