18 yaş altı ancak hafif işte çalışır

İş Kanunu 15 yaşını doldurmuş gençlerin çalıştırılmasına belirli şartlarla izin vermekte. Çocuk ve genç işçilerin çalıştırılması sıkı şartlara bağlı ve sadece hafif işlerde çalışabilirler.

İş Kanunu 18 yaşın altındaki çocuk ve genç işçilerin çalıştırılmasına belirli şartlarla izin vermiştir. Gençlerin eğitimleri ile birlikte meslekte deneyim kazanmaları veya meslek sahibi olmaları amacıyla getirilen bu düzenlemeler dikkatli uygulanmalı.

Ne var ki bugün çocuk işçiliği ürkütücü boyutlara ulaşmıştır. Özellikle çocukların korunması gerekmektedir. Bu nedenle çocuk ve genç işçilerin çalıştırılması sıkı şartlara bağlı. İş Kanunu 15 yaşını doldurmuş gençlerin çalıştırılmasına belirli şartlarla izin vermekte.

Hafif iş nedir?

15 yaşını doldurmamış çocukların ise kural olarak çalıştırılması yasak. Bununla birlikte, 14 yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış çocukların bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin de okula devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilmesine imkan tanıyor.

İş Kanunu’na göre, maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işlerde, sanayide ve gece  işlerinde çocuk ve genç işçi çalıştırılması yasak. 15 yaşını tamamlamamış işçi çocuk işçi sayılıyor. Çocuk işçilerin ancak hafif işlerde çalıştırılabileceği hüküm altına alınmış durumda.

Hafif iş, yapısı ve niteliği açısından çocuğun gelişimine veya sağlık ve güvenliğini zararlı etkilemeyen ve okula devamı engellemeyen iş olarak ifade edilebilir.

Nerelerde olur?

Çocuk işçiler; düşme ve yaralanma tehlikesi olabilecek şekilde çalışmayı gerektirecek olanlar hariç meyve, sebze, çiçek toplama, kümes besiciliğinde yardımcı işler ve ipek böcekçiliği işleri, esnaf ve sanatkarların yanında satış, büro hizmetlerine yardımcı işler, gazete, dergi dağıtımı ve satımı (yük taşıma ve istifleme hariç), fırın, pastane, manav, büfe ve içkisiz lokantada komi ve satış elemanı, satış eşyalarına etiket yapıştırma ve elle paketleme işleri, kütüphane, fuar ve sergi yerlerinde yardımcı işler (yük taşıma ve istifleme hariç), spor tesislerinde yardımcı işler, çiçek satışı işlerinde çalıştırılabilir.

YA REKLAMDA OYNAYACAKSA?

14 yaşını doldurmamış çocuklar bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okuluna engel olmayacak sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde yazılı sözleşme yapmak ve her faaliyete ayrı izin şartıyla çalıştırılabilirler.

Temel eğitimini tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların çalışma saatleri, günde 7 ve haftada 35 saatten fazla olamaz.

14 saat dinlenme

Diğer taraftan, çocuk ve genç işçilerin günlük çalışma süreleri, 24 saatlik zaman diliminde, kesintisiz 14 saat dinlenme süresi dikkate alınarak uygulanmalı. Okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri de ayrıca düzenleniyor.

Okula giden çocuklar, eğitim saatleri dışında olmak üzere en fazla günde 2 saat ve haftada 10 saat çalışabilirler. Ancak sanatsal işte çalıştırılan çocukların okula gitmedikleri dönemde çalışma saatleri günde 5 ve haftada 30 saatten fazla olamaz.

DİNLENME HAKKI KORUMA ALTINDA

Çocuk işçilere 2 saatten fazla 4 saatten az süren işlerde 30 dakika, 4 saatten 7.5 saate kadar olan işlerde çalışma süresinin ortasında 1 saat olmak üzere ara dinlenmesi verilmesi zorunlu. Çocuk işçilerin hafta tatili izinleri kesintisiz 40 saatten az olamaz. Çocuk işçiler, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılamazlar.

Sağlık durumu çok önemli

Çocuk işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresinin 20 günden az olmamalı. Okula veya eğitime devam eden çocuk ve genç işçilere, yıllık ücretli iznin okulun tatil olduğu dönemde verilmesi gerekir.

Çocuk işçi çalıştıran işverenler, çocuk işçinin velisi veya vasisi ile yazılı iş sözleşmesi yapmak zorunda. Çocuklara karşı işlenmiş suçlardan veya yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymiş işveren veya işveren vekilleri, çocuk ve genç çalıştıramaz.

Bununla birlikte diğer şartlar uygun olsa bile sağlık durumu yapacağı işe uygun olmayan çocuk ve genç işçiler de çalıştırılamaz.

Çocuk işçilerin işe giriş sağlık raporları ve periyodik sağlık raporları da işyeri hekimleri tarafından verilmektedir. Sağlık gözetimlerinde en ufak risk bile atlanmamalı çocuğun hayatını etkileyebilecek tüm riskler dikkate alınmalıdır.

Öte yandan çocuk ve genç işçi çalıştıran işverenin, söz konusu çocuk ve/veya genç işçilerin velilerine veya vasilerine, çalıştırılacakları işler, işi yaparken karşılaşabilecekleri riskler ve alınan önlemler hakkında bilgi vermesi zorunludur.