İhracat 5 yıl sonra 10 milyar doların altında…

Enver Erkan

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın resmi olmayan dış ticaret verileri göre, 2016 yılı Ocak ayında Türkiye’nin ihracatı 9,60 milyar dolar, ithalatı ise 13,37 milyar dolar olacak gerçekleşti. Böylece toplam ihracat 2011’den sonra ilk defa aylık bazda 10 milyar doların altında gerçekleşmiş oldu. Dış ticaret hacminin önceki yılın aynı dönemine yüzde 20 azalarak 22,97 milyar dolara gerilediği görülürken, dış ticaret açığı ise geçen yılın Ocak ayına göre yüzde 15 azaldı ve 3,77 milyon dolar oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2015 yılı Ocak ayında yüzde 73,3 iken, 2016 yılı Ocak ayında yüzde 71,8 olarak gerçekleşmiştir. TÜİK resmi Ocak ayı dış ticaret rakamlarını 29 Şubat’ta açıklayacak.

2016 Ocak verileri değerlendirildiğinde; ihracattaki düşüşün ithalattaki düşüşten daha keskin bir şekilde gerçekleştiği görülmektedir. 2015 Ocak ve 2016 Ocak dönemleri arasına baktığımızda; ihracattaki sert düşüşün yoğunlukla Irak, İngiltere ve ABD pazarlarına yapılan ihracattaki azalma ile gerçekleştiğini, ayrıca geçtiğimiz yıllarda en çok ihracat yapılan ülkeler arasında yer alan Rusya’nın da jeopolitik ve ekonomik sorunlar nedeniyle üst sıralardan aşağılara doğru düştüğü görülmektedir. Dış ticaret hacminin bir yılda yüzde 20 azaldığı göz önüne alındığında bu durum daha açıklanabilir. Diğer yandan ihracatımızın yaklaşık yüzde 40’ndan fazlasını yaptığımız Euro Bölgesi’nde ekonomik büyümenin halen ivmelenememiş olması ve Euro/dolar paritesinin düşük kalmaya devam etmesi de ihracatın zayıf kalmasından önemli etkenlerden birisidir.

Yüksek kur ihracat açısından avantaj yaratmamaktadır, aksine yoğun bir şekilde ithal hammaddeye yönelik üretim ve ihracat yapıldığından dolayı dezavantajlı bile olabilmektedir. İthalattaki keskin düşüş, petrol ve emtia fiyatlarının düşük kalmasından dolayıdır. Bu durum Türkiye’nin ithalat faturasını aşağı çekmekle beraber, ithalattaki gerilemenin yapısal değişikliklerden çok konjonktürel avantajlardan kaynaklanması sürdürülebilirlik açısından olumlu bir tablo ortaya koymamaktadır. Son verilere göre hammadde ve ara mali ithalatı, toplam ithalat içinde yüzde 72’lik yer kaplamaktadır. Türkiye ithal ettiği hammadde ve ara malının kayda değer bir kısmını kendisi üretmediği sürece ithalata bağlı ihracat modeli devam edecektir.

Enver ERKAN
ALB Forex Araştırma Uzmanı