Petrolde kısa vadeli görünüm bozuldu

15.03.2017 11:53
Geçen yılın Aralık ayında OPEC ve OPEC dışı üreticilerin yaptığı anlaşma ile son dönemlerin en yüksek seviyesine ulaşan petrol fiyatları, yaklaşık 3 aylık yatay bir görünümün ardından yönünü tekrardan aşağı çevirdi. Yüzde 10’u aşan kaybın arkasında yatan nedenler ise ABD’li kaya petrolü üreticilerinin hızlı bir şekilde yeniden piyasaya gireceği ve üretim kesintisi anlaşmasının uzatılmayacağı yönünde oluşan beklentilerdi.



ANLAŞMAYI HATIRLAYALIM

8 yıl aradan sonra OPEC içi anlaşmanın sağlanması ile OPEC dışı temaslara geçildi ve birlik harici 11 ülkenin dahil olduğu üretim kesintisi anlaşması imzalanabildi. Anlaşmaya göre OPEC günlük üretim miktarında 1.2 milyon varil, diğer üreticiler ise yaklaşık 600 bin varillik kesintiye gitme taahhüdünde bulundu. Anlaşmanın geçerlilik süresi ise 6 ay olarak belirlendi. Yani Ocak ayında başlanan üretim kesintileri Mayıs ayının sonuna kadar devam edecek.

Aradan geçen 3 aylık sürece baktığımızda, birlik içi anlaşmaya katılım oranı hemen hemen yüzde 100’e ulaştığını söyleyebiliriz. Fakat birlik dışı üreticilerde ise bu oran yüzde 60 civarında bulunuyor. Asıl sorunun ise buradan çıktığını söyleyebiliriz. Geçtiğimiz hafta ABD’de düzenlenen bir enerji konferansında konuşan Suudi Arabistan Petrol Bakanı Halid el-Falih, ülkesinin üretim kesintisi anlaşmasında aslan payını üstlendiğini fakat bu durumun diğer ülkeler tarafından suiistimal edildiğini söyledi. Aslında Suudi bakan bu konuda pek de haksız sayılmaz. Ülkesinin ve diğer Körfez ülkelerinin açtığı üretim boşluğu, ABD’li üreticiler tarafından hızlı bir şekilde dolduruluyor. Buna ek olarak başta Rusya olmak üzere birçok OPEC dışı üretici, verdikleri taahhüde şu ana kadar tam anlamıyla sadık kalmış değil. Son açıklanan rakamlara göre Rusya’da üretim, anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren sadece 179 bin varil azaldı. Ülkenin verdiği taahhüt ise 300 bin varildi. Şartlar böyle olunca piyasalar, Suudi Arabistan başta olmak üzere Körfez ülkelerinin anlaşmanın uzatılması konusunda isteksiz olacağına yönelik bir fiyatlama içerisine girdi.

ASIL TEHDİT ABD’Lİ ÜRETİCİLER Mİ?

OPEC’in stratejisi işe yaramış, petrol fiyatlarının dip yaptığı dönemde ABD’li üreticiler piyasadan kısman çekilmek zorunda kalmıştı. Fakat fiyatların toparlanması ile ABD’li kaya petrolü üreticileri yeniden oyuna dahil oldu. Son 3 aylık dönemde ülkedeki petrol üretimi yaklaşık 1 milyon artış ile günlük 9 milyon varile ulaştı. 2017 yılı içerisinde ise ortalama olarak 9.2 milyon varil düzeyinde seyretmesi bekleniyor. Ayrıca ABD’nin başında artık ‘temiz enerji’ karşıtı bir başkan bulunuyor. Donald Trump, Obama yönetiminin çevresel kaygılarla reddettiği Keystone ve Dakota gibi petrol boru hattı projelerini gelir gelmez onayladı. Artık ABD’li üreticiler için hem yasal düzenleme hem de vergi kaynaklı maliyetler bakımından daha rahat bir dönem başladı diyebiliriz.  Fakat tüm bu imkanlara rağmen ABD tarafında üretimin asıl belirleyicisi yine petrolün fiyatı olacak. Varil fiyatının 30 dolardan yakaladığı yükseliş ivmesi ile ABD tarafında hem sondaj kuyusu sayısı hem de üretim miktarında önemli bir toparlanma kaydedildi. Ama daha fazla ABD üretimi için ya daha yüksek fiyat ya da daha düşük maliyet gerekiyor. Bu sebeple petrol fiyatının 2017’de nasıl bir seyir izleyeceğini OPEC anlaşması belirleyecektir.

Anlaşmanın uzatılıp uzatılmayacağı konusunda tahmin yürütebilmek içinse henüz erken. Ocak ayındaki söylemler; yüksek fiyatın ABD’li üreticileri piyasaya çekeceğinden dolayı, fiyatların 50-60 dolar bandında stabil bir görüntü sergilemesi yönündeydi. Fakat geçen haftaki enerji konferansında Irak, Rusya gibi üreticiler, yatırımların yeniden canlanabilmesi için fiyatların daha da yükselmesi yönünde görüş bildirdi. Belirsizlik önümüzdeki 2 ay boyunca devam edebilir. Mayıs ayının sonuna doğru ülkelerin nihai kararlarını açıklamaya başlayacağını düşünüyorum. Tabi bu noktada; Rusya, Irak, İran ve Suudi Arabistan arasındaki jeopolitik gelişmeler de yine belirleyici olacaktır.

Zülküf Aydemir
IŞIKFX ARAŞTIRMA UZMANI