Kritik veri için uzmanlar ne dedi?

UZMANPARA

Bir önceki yılın Ağustos ayında 256 milyon ABD doları fazla veren cari işlemler hesabı, bu yılın Ağustos ayında 1 milyar 776 milyon ABD doları açık vererek beklentileri aştı.

Peki cari açığın beklentilerin üzerinde gelmesinin nedeni neydi? Bundan sonraki dönemlerde cari açık verisinde iyileşme olacak mı?

Paranın Uzmanları veriyi UZMANPARA için değerlendirdi:

ALB Forex Araştırma Uzmanı ve UZMANPARA yazarı Rıdvan Baştürk, cari açık verilerini UZMANPARA'ya şöyle değerlendirdi:

"2016 içerisinde oldukça dalgalı bir seyir izleyen cari açığın , yılın üçüncü çeyreğinde azalış trendini koruduğu görülüyor. Ağustos ayında cari açık 1.78 milyar dolar ile piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşmiş oldu. Yılın ilk sekiz ayında cari açık , geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre 1.209 milyar dolar azalarak 23.547 milyar dolara ulaştı. Cari dengedeki iyileşmede geçtiğimiz yılın aynı periyoduna göre dış ticaret açığındaki gerileme etkili olurken , azalan turizm gelirlerinin etkisiyle hizmetler dengesi fazlasında görülen azalışın bu iyileşmeyi sınırladığı görülmekte.

Ağustos ayında cari dengenin ikinci çeyrekteki ılımlı seyrini sürdürdüğü görülüyor. Hizmetler dengesinin en önemli bileşenlerinden olan seyahat kalemi , her ne kadar bir önceki aya göre artış kaydetmiş olsa da, turizm sektöründeki daralmanın etkileri hissedilmeye devam ediyor. Seyahat gelirleri geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre 1.408 milyon dolar gerileme kaydederken , hizmetler dengesinde ise 1.81 milyar dolarlık azalış kaydedildi.

'RESMİ REZERVLERDE 3.689 MİLYON DOLAR ARTIŞ YAŞANDI'

İlgili dönemde doğrudan yatırımlar , yıllık bazda 839 milyon dolar azalış ile 859 milyon dolar olarak gerçekleşti. Portföy yatırımlarının alt kalemlerinde yurtdışı yerleşiklerin 31 milyon dolar hisse senedi , 1 milyar dolar ise DİBS alımı yaptığı görülmekte. Finans hesabına bakıldığında ise yine yıllık bazda azalış yaşandığı görülüyor. Resmi rezervlerde ise 3.689 milyon dolarlık artış yaşandı.

Önümüzdeki dönemde turizm sektöründe beklenen daralmanın cari denge üzerine olası negatif etkileri izlenecektir . Diğer yandan petrol fiyatlarında yaşanan yükseliş de cari açığı derinleştirebilecek bir diğer unsur olarak karşımıza çıkabilir.  Hükümet tarafından açıklanan OVP’de yıl sonu cari açık beklentisi 31.3 milyar dolar iken ,  kurum olarak 35 milyar dolarlık beklentimizi korumaktayız."

Destek Menkul Değerler Araştırma Müdürü ve UZMANPARA yazarı Murat Tufan, kritik veri için UZMANPARA'ya şunları söyledi:

"Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafında açıklanan Ağustos ayı Cari Denge verisi piyasa beklentisinin üzerinde bir artış kaydetti ancak bir önceki aya göre bir azalma olduğunu görüyoruz. Ağustos ayı Cari açığı -1.776 milyon dolar olarak gerçekleşti (önceki : -2.6 milyon dolar) ve böylece 12 aylık Cari işlemler açığı ise 31 milyar 19 milyon dolar oldu.

Cari açığın bir önceki aya göre azalma göstermesinde baz etkisi kaynaklı emtia düşüşünün etkili olduğunu görüyoruz. Fakat önümüzdeki dönemde emtia kanadındaki yükselişinden kaynaklı bu baz etkisi sınırlı kalabilir. Aynı zamanda bir önceki aya göre dış ticaret verilerine baktığımızda İhracatın, İthalattan daha fazla artış kaydettiğini izledik. Bu durumda bir önceki aya göre oluşan azalmanın bir başka sebebi olarak gösterilebilir. Cari açığın piyasa beklentisinin üzerinde gerçekleşmesini ise Turizm gelirlerinin düşmesine bağlamak doğru olacaktır.

Piyasa etkisine baktığımızda ise kur tarafında sınırlı bir gevşeme takip ediyoruz. Önümüzdeki dönemde petrolün yükselişinden kaynaklı oluşan baz etkisi Cari denge üzerinde negatif etki yaratabilir. Bu durumda elbette TCMB’nin faiz politikası üzerinde etkili olacaktır. Verinin an itibariyle TL varlıkları üzerine negatif bir etkisini göremiyoruz. Fakat Dolar/TL’nin 3.0650-3.0500 destek noktaları üzerinde kalıcılığı dikkat çekiyor. Bu seviyeler üzerinde kaldığı sürece dolarda güçlü seyir korunabilir."

KapitalFX Araştırma Uzmanı ve UZMANPARA yazarı Enver Erkan, kritik veriler hakkında UZMANPARA'ya yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:

'CARİ AÇIK BEKLENTİNİN BİR KADEME ÜZERİNDE'

"Türkiye’de Ağustos ayında cari açık 1,78 milyar USD olarak gerçekleşirken Ocak – Ağustos dönemi cari açığı ise 23,55 milyar USD oldu. Piyasa beklentisi Ağustos’ta cari açığın 1,40 milyar USD olarak gerçekleşmesi yönündeydi. 8 aylık cari açığın 2015 yılına göre gerilemiş olmasına rağmen, özellikle turizm etkisiyle beraber olması beklenenden ve geçen yılın aynı ayından daha yüksek bir aylık cari açık rakamıyla karşılaştığımızı söyleyebiliriz.

2015 yılının aynı dönemi düşük enerji maliyetlerinin etkisini en belirgin şekilde hissettiğimiz dönemdi. Bu kapsamda 2015 Ağustos ayında da ödemeler dengesi bilançosu 256 milyon USD fazla vermişti. Piyasa beklentisi bu yıl turizm gelirlerindeki kayıplardan sonra geçen yılki seviyeye göre daha olumsuz bir noktada olmamız yönündeydi. Bu kapsamda biz de 1,40 milyar USD cari açık tahmininde bulunmuştuk. Gelen rakamlar, bu beklentinin bir kademe üzerinde.

'YARI YARIYA İYİLEŞME VAR'

Cari açıktaki uzun süreli trend 2013 yılı sonundan beri düşüş eğiliminde. Özellikle başlangıç noktası petrol fiyatlarındaki düşüşün başladığı 2014 ortalarına denk gelen bir iyileşme trendi söz konusu. Petrol ve doğalgaz türevi ürünlerin fiyatlarında yaşanan düşüş, enerji maliyetlerini aşağı çekerek Türkiye’nn ithalat faturasını hafifletmişti. Bu olumlu etki cari açık rakamlarına direkt olarak yansıyarak 2014 yılını 44 milyar USD, 2015 yılını da 32 milyar USD cari açıkla kapatmamızı sağlamıştı. 2013 yılını 64 milyar USD cari açıkla kapattığımızı düşünecek olursak nerdeyse yarı yarıya bir iyileşme var.

Hesaplamalarımıza görei petrol fiyatlarında her 10 USD’lik oynama bizim cari açığımızı da yıllık bazda yaklaşık olarak 4,4 milyar USD tutarında etkilerken, cari açığın milli gelire oranında yarım puanlık etkiye neden oluyor. 2016 yılında ortalama petrol fiyatının 2015’e göre fazla bir oynaması söz konusu olmayacak. Ancak artık bu olumlu hikayenin sonuna gelindi. Petrol fiyatlarının olumlu etkisi geçen yılın aynı dönemlerinde daha belirgin bir şekilde hissedilmişti ve artık bu noktadan sonra oransal farklar kapandığı için fazla bir iyileşme getirmeyecek. Yani bu oransal avantaj ortadan kalkacak.

Finans hesabı ise Ağustos’ta Temmuz’un düzeltmesi gibi bir durum ortaya koydu. Bilindiği gibi Temmuz oldukça karışık bir ortama sahne olmuştu. Bir miktar portföy girişi Ağustos ayında görülmekte. Buna karşın doğrudan yatırımlar geçen seneye göre zayıf kalıyor. Net hata ve noksan girişi de Ocak – Ağustos döneminde, geçen yılın 8 aylık dönemine göre daha aşağılarda. Sermaye hareketleri hassas, özellikle de büyük Merkez Bankaları’nın politikalarına ilişkin spekülasyonların iyice yoğunlaştığı bu dönemde. Türkiye’nin yumuşak karnı olan kısa vadeli dış finansman ihtiyacı, Merkez Bankaları şahinleşirse daha hassas bir noktaya oturabilir.

Bu noktada 2016 cari açık beklentilerimizi 37 milyar USD olarak, güncelliyoruz. Cari açığı milli gelire oranının ise %4,5 olmasını bekliyoruz."


Grafik 1: Türkiye Net Sermaye Girişleri (milyar USD) (Kaynak: TCMB, Bloomberg, KapitalFX Araştırma)


Tablo 1: Türkiye Ödemeler Dengesi (Yıllıklandırılmış, milyar USD) (Kaynak: TCMB, Bloomberg, KapitalFX Araştırma)