Dış ticaret açığı küçülüyor

Güngör Uras

Ocak-ağustos dön-eminde, yılın ilk 8 ayında, dış ticaret açığı geçen yıl 54 milyar dolardı. Bu yıl 45 milyar dolar oldu.
Bu yılın ilk 8 ayında, geçen yılın aynı dönemine göre 18.3 milyar dolar daha az ithalat, 8.9 milyar dolar daha az ihracat yaptık.
-  İhracat gelirinin azalmasında (1) Pazarlardaki daralma, (2) Euro’nun değer kaybı, (3)Bizim düşük teknolojili ihraç ürünlerimizde, dışarıdaki pazarlarda rekabetin artması etkili oldu.
-  İthalat giderinin azalmasında ise (1) Enerji fiyatlarının gerilemesi ile (2) İçeride yatırımlardaki ve üretimdeki yavaşlamanın payı büyük.
İthalat kalemlerinden,
-  Enerji ürünleri ithalatına harcanan döviz geçen yılın aynı döneminde harcanan dövizden 10 milyar dolar daha az.
-  Plastik mamuller, organik kimyasal ürünler, bakır, kauçuk gibi sanayi girdileri ile kazanlar, makineler gibi yatırım malları ithalatında azalma oldu.
-  İlk 8 ayda motorlu kara taşıtları ithalatı geçen yıl 9 milyar dolar olmuştu. Bu yıl 2 milyar dolar daha fazla ithalat yapıldı.

İhracatta sorun var
İhracat kalemlerinden,
-  Geçen yılın ilk 8 aylık dönemine göre otomotiv ürünleri ihracatı yüzde 8.7 oranında, kazanlar, makineler ihracatı yüzde 10.5 oranında, örme giyim eşyası ihracatı yüzde 13.7 oranında elektrikli makine ve cihazlar ihracatı yüzde 14.8 oranında geriledi.
-  Giyim eşyası ihracat geliri yüzde 7.2 oranında, plastik ve mamulleri ihracat geliri yüzde 13.1 oranında azaldı.
Dış ticaret açığı küçülünce, cari açık da küçülür. Yabancılar için, Türk ekonomisinin döviz riskinin artıp artmadığına bakanlar için dış ticaret açığının, cari açığın küçülmesi olumu bir gelişmedir.
Ekonomiyi bir bütün olarak değerlendirenler için, bu ülkede yaşayanlar içinse, dış ticaret açığının “nasıl-neden küçüldüğü” önem taşır.
-  Dış ticaret açığı, ekonominin canlı olduğu, yatırımların üretimin arttığı bir ortamda küçülüyorsa, ekonomideki iyileşmeyi işaret eder.

Yapı değişmedi
-  Ama dış ticaret açığı, durağan bir ekonomide, yatırımların ve üretimin durakladığı bir ekonomide küçülmüşse,  (enerji faturasının küçülmesine, yatırım ve üretimdeki duraklama nedeniyle ithalat talebinin yavaşlamasına bağlı olarak) ithalat harcamalarındaki azalma ihracattaki gerilemenin üzerine çıkmışsa, bu tablo olumlu değil, olumsuz bir tablodur.
-  İthalatın gerilemesi daha önce ithal edilen malların içeride üretilmesinden kaynaklanmıyor. Tarım ve imalat sanayiinde ithal girdi talebi devam ediyor. Üretim durakladığı için, enerji fiyatları ucuzladığı için ithalat harcamalar azaldı.
-  İhracatın gerilemesinde euro’nun değer kaybının etkisi var ama miktar olarak da ihracatımızda artış yok.
Ekonomide çarklar dönmeye başlayınca, ithalat yükselişe geçecek. Döviz fiyatının beklenenin üzerinde artmasına rağmen ihracat artmıyor. Ekonomimizin sağlıklı olması için ihracatı artıracak yeni ürünler, yeni ihraç pazarları bulmaya mecburuz. İthalatı azaltmak için “ithal ikamesi” diye adlandırılan yoldan, tarım ve sanayi üretiminde ithal girdi payını azaltmaya, ithal ettiğimiz ürünlerin bazılarını içeride üretmeye mecburuz.