İran Müzakereleri ve Petrol Fiyatları

Batur Asmazoğlu

Batılı bir diplomata göre Iran ve 6 devlet arasında süren nükleer uzlaşma çabaları Pazartesi sonlandırıp, sonuçlandırılması önümüzdeki aya bırakılacak.Bu saatlere kadar uzlaşamayan tarafların bu noktada hızla bir sonuç alması çok olası görünmüyor.

Yetkiliye göre haftasonu alınan yola bakılırsa, müzakereler  tamamlanamasa da iki tarafdan da konunun uzmanları çalışmaya devam edecek ve önümüzdeki aya kadar ayrılık olan konuların çözülmesine çalışılacak.

Şu an için müzakerenin yapılacağı ülke bilinmiyor fakat şu ana kadar müzakereler viyana ve Oman'da yapıldı.Eğer müzakerelerin uzatılması gerekirse Iran ile yapılan ve İran'ın nukleer kullanımını kontrol altına alarak, uygulanan yaptırımların kaldırılmasını sağlayacak müzakerelerde taraflar iki kere kendi belirledikleri tarihleri geçirmiş olacak.



Bazı diplomatlar yeni bir gecikmenin Iran ve devletler üzerinde hızlı bir anlaşma için baskı oluşturabileceğine dikkat çekti.Özellikle bazı Amerikan diplomatlar sonuç alınamadığı takdirde yaptırımların daha da sıkılaştırabileceğinden bahsediyor. Yine de diplomasi yolunu bırakmanın riskleri hala daha yüksek bulunuyor ve müzakerelerin aslıdna göründüğünden daha çok yol aldığı konuşuluyor.

Şu an devletlerin sonuç anlaşmasında imza atılacak maddelerin genel çerçevesi konusunda anlaşığ anlaşamadıkları bilinmiyor. Eğer genel anlamda bri anlaşma olabilddiyse kısa bir ara ile konuşmalar devam edebilir gibi görünüyor. Israil Başbakanı Benjamin Netanyahu Pazartesi günü müzakerelerin uzatılmasının İran'ın nükleer altyapısının serbest kalmasından çok daha iyi bir sonuç olacağından bahsetti. Gerekli olan uzlaşmanın sonucunda İran'ın nükleer kapasitesinin silah seviyesine gelmemesinin sağlanması ve ondan sonra yaptırımların kaldırdılması olması gerektiğini söyledi.

Şu an için süre uzatımının şartları net olarak belli değil. Geçen sene Amerika, Ruysa, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya yaptırımlarda bazı esneklikler getirip havayolu taşımacılığı, otomotiv ve ilaç endüstrilerine yaptırımları kaldırdı ve dondurulmuş olan 4.2 milyar USD İran petrol gelirini serbest bıraktı.Cumhuriyetçi partinin üyeleri geçen ay Senato'da çoğunluğu ele geçirdi ve bu tip girişimlere karşı çıkacaklarını ve İran'a yeni yaptırımlar getirmek için çalışacaklarını söylediler.

İran endüstriyel boyutlarda nükleer malzeme üretmek için onbinlerce ayrı makine ile uranyum zenginleştiriyor. Amerika ve Avrupa ise İran'ın üretimini birkaç bin ile sınırlamak istiyor.İran aynı zamanda finansman olanaklarını yok eden geniş alanlı yaptırımların kaldırılmasını istiyor. Obama hükümeti zaman için bu yaptırımların kaldırılması için çalışıyor. Aynı zamanda Arak şehrindeki ağır reaktörün plutonium üretiyor olmasından şüpheleniliyor. Amerika ve Avrupa bu reaktörün U.N. denetiminden geçmesini  ve silah araştırması yapılmadığından emin olmak istiyorlar.

Son zamanlarda düşen petrol fiyatları da İran bütçesini zor durumda bırakıyor. OPEC 27 Kasım'da buluşuyor. Petrol fiyatı son 5 ayda neredeyse 1/3 oranında düştü. Hala petrol fiyatları üretim fiyatlarından düşük değil fakat bütçelenmiş fiyatlardan tabii daha düşük. Yatırımcılar için önemli olan bu noktada OPEC'in petrol fiyatlarını dengeleyecek kadar bir üretimde kısıntıya gidip gidemeyeceği. Ekim ayında OPEC yaklaşık 30,25 Milyon varil petrol üretti. Bu günlük olarak 250 bin varil olan anlaşmalarından fazla bir üretim. İran da burada belirsizliği arttırıyor. İran'ın dışa açılabilmesi durumunda petrol üretiminde ciddi artışlar yaşanabilir.


Batur Asmazoğlu / http://www.investaz.com.tr/
 InvestAZ Fon Yöneticisi