Ocakta döviz açığını kapattık

Güngör Uras

Ocak ayında cari açık (ekonominin olağan döviz gelirleri ile giderleri arasındaki fark) küçülmeye devam etti. Küçülen açık, bankaların dışarıdan getirdikleri kredilerin desteği ile kapatıldı. Cari açık ne kadar küçük olursa olsun (sermaye hareketi ile) finansmanı (kapatılması) önemlidir. Cari açık sermaye hareketi ile kapatılamaz ise, döviz rezervlerinden kapatılır.

Açık büyüklüğünde net döviz girişi ekonomide rahatlık yaratır. Açık kadar net döviz girişi olmazsa, piyasada döviz kıtlığı hissedilir. Döviz fiyatları yukarıya çıkar. Daha önceki aylarda nereden geldiği belli olmayan dövizin ekonomiye rahatlık yaratmasına alışmıştık. Ocak ayında nereye gittiği belli olmayan 1 milyar dolar, döviz trafiğini olumsuz etkiledi. Cari açığın “sağlıklı olarak” küçülmesi için, ihracatımızın artması, ithal edilen malların içeride üretimine başlanması gerekir.

ÜRETİM ÇOK ÖNEMLİ

Şimdilerde, ihracat gelirlerimiz artmıyor. İhracat gelirleri azalıyor. Fakat ihracat geliri azalırken ithalat gideri de azalıyor. İthalat giderinin azalmasının nedeni ithal mallarının içeride üretiminin başlaması değil. Ekonominin yavaşlaması. Buna ek olarak enerji faturasının küçülmesi.
Ekonomi yavaşlayınca yatırım ve üretim için ithalat gereği de küçülüyor. İthalatımızın büyük bölümü yatırım malları, ara malı, ham madde ithalatı. 2015’te 2.4 milyar dolar olan cari açık (döviz açığı) 2016’nın ocak ayında 2.2 milyar dolar oldu. Azalmanın arkasında dış ticaret açığının aynı ölçüde küçülmesi var. Ocakta bavul ticareti döviz geliri ile seyahat harcamaları, net döviz gelirinin azalması, olumsuz gelişmeler. Cari açığımızı (döviz açığımızı) normal olarak doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları için getirilen döviz ve döviz kredileri ile kapatıyoruz.

KREDİLER SAĞ OLSUN...

Ocak ayında:
(1) Ocak 2015’te 1.5 milyar dolar olan doğrudan yatırım girişi, 2016’nın ocak ayında 280 milyon dolara geriledi.
(2) Geçen yıl net 1.5 milyar dolar portföy yatırımı için döviz girişi olmuştu. Bu yıl 1.1 milyar dolar döviz çıkışı oldu.
(3) Geçen yıl 3.5 milyar dolar net kredi girişi olmuştu. Bu yıl bankalarımızın gayreti ile net dış kredi girişi 4.1 milyar dolara yükseldi.
Bu 3 ana kanaldan “sermaye hareketi” ile giren döviz miktarı 3.2 milyar dolar. Ne var ki, ocak ayında nereye gittiği belli olmayan 1.1 milyar dolarlık bir döviz çıkışı nedeniyle, toplam döviz girişi rakamı 2.1 milyar dolara geriledi. Açığımız 2.2 milyar dolar olduğu için ocak ayı açığını rezervlerden 52 milyon dolar ekleme yaparak kapattık.
2015’in ocak ayında ise sermaye hareketi ile ülkeye net 6.6 milyar dolar döviz girmişti. Döviz girişiyle 2.4 milyar dolarlık cari açık kapatıldıktan sonra kalan 4.0 milyar dolar da rezervlere eklenmişti. Cari açığın küçülmesini, ekonominin küçülmesine bağlı olarak sürdürmek imkânsızdır. Bu nedenle açığı azaltmak için ihracatı artırmaya, ithal ettiğimiz malların önemli bölümünü içeride üretmeye mecburuz.