Yeni asgari ücret kimi, nasıl etkiler?

Asgari ücretteki artış çalışma hayatında pek çok hususu değiştiriyor. Bunlardan en önemlisi borçlanma tutarları. Diğer yandan 65 yaş aylığı, engelli aylığı ve evde bakım parasında da gelir sınırı değiştiği için temmuzdan itibaren aylık alınması mümkün olabilir.

Sosyal güvenlik sisteminde borçlanma tutarları asgari ücrete endeksli. 1 Temmuz’dan itibaren bir günlük borçlanma tutarı en düşük 143 TL olacak. Özellikle doğum ve askerlik borçlanması yapacak kişilerin ellerini çabuk tutmaları avantajlarına olacaktır. Şu an için bir günlük borçlanma tutarı 108,42 TL. Dolayısıyla bir doğum borçlanacak kadın sigortalı şu an için 76.860 TL ödeyecekken 1 Temmuz’dan itibaren bu rakam 102.960 TL’ye yükselecek.

Aynı şekilde askerlik borçlanmasında da tutar artacak. Şu an için 18 aylık askerliği borçlanacak bir erkek sigortalı 57.645 TL ödeyecekken 1 Temmuz’dan itibaren bu tutar 77.220 TL’ye yükselecek. Dolayısıyla kadın sigortalılar için bir doğumda 26.100 TL, erkek sigortalılar için 18 aylık askerlikte 19.575 TL’lik bir fark söz konusu olacak.

Talep tarihi önemli

Borçlanma taleplerinde SGK’ya başvuru tarihi önemli. 1 Temmuz tarihine kadar yapılacak başvurularda SGK borçlanma taleplerine bugünkü asgari ücrete göre hesaplama yaparak cevap verecek. Kişiler kendi seçecekleri miktar üzerinden borçlanma taleplerini iletecekler ve SGK dilekçelere ödemeleri gereken tutarı yazarak cevap verecek. Dolayısıyla önemli olan talep tarihi. Ödemeler 1 Temmuz’dan sonra da yapılsa ödemelerin zamanında yapılması halinde talep tarihindeki hesaplama üzerinden borçlanma yapılması mümkün.

‘İşsizlik’ artışı kasımda

Çalışma hayatında işsizlik ödeneği de asgari ücrete endeksli. Ancak asgari ücretteki artış işsizlik ödeneğine hemen aynı oranda yansımıyor. İşsizlik ödeneği kişinin son dört aylık prime esas kazancının yüzde 40’ı olarak hesaplanıyor. Dolayısıyla temmuz ayıyla birlikte asgari ücretli bir kişinin prime esas kazancı 13.414,5 TL’ye yükselecek. Ancak son dört aylık prime esas kazanç dikkate alındığı için işsizlik ödeneği hemen 13.414,5 TL’nin yüzde 40’ı olmayacak. Kasım ayında işsiz kalan bir asgari ücretli için temmuz-ekim prime esas kazancı 13.414,5 TL olacağı için kasım ayından itibaren ödenecek en düşük işsizlik ödeneğinin miktarı 5.325,08 TL’ye yükselecek. Diğer yandan işsizlik ödeneğinde bir üst limit söz konusu. Bu tutar da asgari ücretin yüzde 80’i. Bu kapsamda temmuz ayından itibaren işsizlik ödeneğinin en yüksek tutarı 10.650,15 TL’ye yükselecek.

65 yaş aylığında

65 yaş, engelli ve evde bakım aylığının miktarı asgari ücrete endeksli değil. Bu aylıkların miktarı memur gösterge katsayısı ile belirlenen gösterge rakamının çarpımı ile hesaplanıyor. Dolayısıyla aylık miktarları memur maaşlarındaki artış ortaya çıkınca yani haziran ayı enflasyonu sonrası Maliye Bakanlığı’nın genelgesi sonrası ortaya çıkacak. Ancak 65 yaş, engelli ve evde bakım aylığında diğer şartların sağlanmasıyla birlikte gelir sınırı şartı var. İşte bu gelir sınırı ise asgari ücrete endeksli. Dolayısıyla hali hazırda yalnızca gelir sınırının üzerinde olduğu için 65 yaş, engelli aylığı ya da evde bakım parası alamayan kişiler, 1 Temmuz’dan itibaren gelir sınırı artacağı için hak sahibi konumuna gelebilirler. Bu nedenle bu sınıra göre gelir hesaplamasını yapıp yeniden başvuru yapmaları gerekebilir.

Örneğin 65 yaş aylığında hali hazırda gelir sınırı 2.835,6 TL. 1 Temmuz itibarıyla bu sınır 3.800,77 TL’ye yükselecek. Dolayısıyla 65 yaş üzerindeki kişi ve eşinin toplam gelirinin aylık ortalaması hali hazırda 2.835,6 TL’nin üzerinde ancak 3.800,77 TL’nin altında olan kişiler temmuz ayı ile birlikte gelirlerinde başkaca bir artış olmayacaksa 65 yaş aylığı alabilir hale gelebilirler.

Engelli ve evde bakım

Aynı durum engelli aylıkları ve evde bakım parasında da geçerli. Engelli aylığında gelir sınırı 65 yaş aylığı ile aynı. Yalnız engelli aylığında hanedeki tüm bireylerin gelir, servet ve harcamaları dikkate alınıyor. Hane içinde kişi başına düşen ortalama aylık gelire bakılarak karar veriliyor.

Evde bakım parasında ise gelir sınırı asgari ücretin üçte biri değil ikisi. Dolayısıyla evde bakım aylığında gelir sınırı hali hazırda 5.671,2 TL olan gelir sınırı 7.601 TL’ye yükselecek. Dolayısıyla şu anda 5.671,2 TL olan bu sınırın üzerinde olup 7.601 TL’nin altında kişi başına düşen geliri olan hanelerde yaşayan kişiler 1 Temmuz itibarıyla evde bakım parasına başvuru yaparak hak sahibi haline gelebilirler.

Kıdemde taban arttı tavan temmuzda

Çalışma hayatında bütün parametreler asgari ücrete endeksli değil. Kıdem tazminatı tavanı, en yüksek devlet memuru olan Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı’nın bir yıllık emekli ikramiyesine endeksli. Bu tutar da temmuz ayı ile birlikte belli olacak memur maaş zammı ile birlikte netleşecek. Dolayısıyla net bir rakam söylemek şu an için mümkün değil. Ancak kıdem tazminatının tabanı en düşük ödenebilecek ücret 1 Temmuz itibarıyla 13.414,5 TL olacağı için bu tutara yükselmiş oldu.