Gıda israfında Türk çözümü yankı uyandırdı

Birleşmiş Milletler Gıda Örgütü’ne (FAO) göre her yıl 1.3 milyar ton gıda çöpe gidiyor. Bunun parasal değeri 800 milyar dolar. Çöpe giden bu yiyecekler aslında 1.8 milyar insanın doymasına yetiyor. Dünyada yaklaşık 842 milyon insan kronik olarak yetersiz beslendiğini düşünürsek aslında çöptekiler insanların hayatta kalmasına yetiyor da artıyor… Her gün 5 yaşın altındaki 20 bin çocuk açlık ya da yetersiz beslenme sonucu hayatını kaybettiğini buna ekleyelim.

Dünya Gazetesi'nden Kerim Ülker'in haberine göre sadece Amerika Birleşik Devletleri’nde çiftçilerin ürettiği sebze ve meyvelerin yüzde 20 ila 40’ı yeterli korunmadığı için tüketimi yapılamadan çöpe gidiyor. Buzdolabı ve dondurucularda yeterince korunamayan işte bu gıdaların yıllık oluşturduğu atık miktarının ekonomik değeri dünyanın bir çok ülkesinden büyük. Son açıklanan 2010 verilerine göre tam 161 milyar dolar. Yani Türkiye’nin yıllık toplam ihracatından da fazla…

PEKİ TÜRKİYE’DE DURUM NE?

Bazı tahminlere göre  yılda  tam tamına 214 milyar lira çöple buluşuyor. Yaklaşık 62 milyar dolar. Bu parayla Türkiye’de bu israfa 171 bin okul yapılabiliyor. 11 bin de hastane…

Hükümetler bunun için büyük çaba sarf ediyor. Örneğin yılda 22 milyon ton yiyeceği çöpe atıldığı Avrupa’nın en önemli ülkelerinden Fransa, yaşanan bu israfı önlemek adına gıda maddelerinin çöpe atılmasını yasakladı. Karar gereğince son kullanma tarihi geçen gıda mamullerinin hibe edilmesi ya da yeniden değerlendirilmesi mecburi. Satılmayan gıda maddeleri, ihtiyaç sahiplerine hibe ediliyor.

Kısa sürede çürüyen yiyecekleri hayatta tutmak için bilim insanları uzun süredir büyük bir çalışma içinde. Sonunda neredeyse umut belirdi ve gıdaların raf ve saklama ömrünü uzatabilen bir özel bir ürün geliştirdi.

ABD KİMYA TOPLULUĞU TOPLANTISINDA KONUŞULDU

İngiltere’den Hindistan’a dünya medyasının geniş yer verdiği bu buluş ilk kez ocak 2017’de Food Bioprocess Technology’de yayınlandı. 22 Ağustos’ta ise ABD’deki American Chemical Society’nin (ABD Kimya Topluluğu) 254’üncü toplantısında masaya yatırıldı.

Amerikan Çevre Koruma Dairesi (The Environmental Protection Agency) de bu ürünün evdeki yiyeceklerin atık olma süreçlerini azalttığını vurguluyor. İngiliz ve Amerikan medyası bu önemli çalışmayı anlatırken dünyadaki insanların eski zamanlardan bu yana meyveleri, sebzeleri ve etleri korumaya çalıştığı, tuzlama, konserve, dondurma ya da plastik filmlerle sarma gibi süreçleri yaşadığını vurguluyorlar ve bu ambalajın önemli bir adım olduğunu anlatıyorlar…

MUZDA ÇİLEKTE DENENDİ, BAŞARILI OLDU

Geliştirilen nano kil tüp içeren ambalaj filmi çürümeyi ve bakteri oluşumunu engelleyerek besinlerin daha iyi korunmasını sağlıyor. Normalde ambalajlardaki geçirgenlik nedeniyle, su buharı ve oksijen dolaşıma girerek besinin etrafında etilen birikimine neden olur. Meyveler ve sebzelerden salınan etilen bozulmayı ve çürümeyi hızlandırır. Bilim insanları polietilen filmle yani en yaygın plastik bileşikle çalışmaya başladılar. Yeni geliştirilen filmi test etmek için domates, muz ve tavuk ambalajlanarak deneme yapıldı. Ayrıca yine aynı besinler normal filmle de paketlendi ve karşılaştırıldı. 10 gün içinde yeni filmin içindeki domateslerin, eski filme göre daha iyi korunduğu gözlendi. Muzlar daha iyi ve sarı renklerini korurken, tavuğun da buzdolabında 24 saat sonunda daha az bakteri ürettiği gözlendi.

SABANCI ÜNİVERSİTESİ’NİN HOCALARI GELİŞTİRDİ

Bu yeni ambalaj teknolojisini geliştiren araştırmacıların tamamı Türkiye’den… Sabancı Üniversitesi’ne bağlı Nanoteknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi’nden Hayriye Ünal ve ekip arkadaşları tarafından geliştirilen bu teknolojiyi dünya dikkatle takip etti ancak ne yazık ki çalışma henüz Türkiye’de duyulmadı…

Türkiye’de siyasetten ekonomiye yön veren isimler sürekli israfı konuşurken, Türk bilim insanlarının yaptığı bu önemli çalışmayı yabancı basından takip edebiliyoruz. Merkez Bankası, yıllardır enflasyon değerlendirmelerinde gıda fiyatlarındaki durumdan, daha doğrusu israf rakamlarından şikayet ederken, siyasete yön veren isimler israfı dilinden düşürmezken; Türk bilim insanlarının geliştirdiği bu yeni ambalaj rakamlara da hayatlara da olumlu etki yapacak.