2 milyar dolarlık gizemli para!

AYŞE EKİN GÜNDÜZ/UZMANPARA

Cari işlemler dengesi 2009 Ekim'den bu yana ilk kez fazla verdi. Bir önceki yılın Eylül ayında 2 milyar 365 milyon ABD doları açık veren cari işlemler hesabı, bu yılın aynı ayında 95 milyon ABD doları fazla verirken,  gizemli para olarak ifade edilen belirsiz para girişi eylülde 1.98 milyar dolar oldu. Böylece ocak-eylül döneminde net hata noksan kalemi 13.44 milyar dolar fazla verdi.

Konuya ilişkin UZMANPARA'ya değerlendirmede bulunan İntegral Menkul Değerler Araştırma Direktörü ve UZMAPARA yazarı tuncay Turşucu "Net hata noksan kalemi teknik kalem. Bilindiği gibi cari işlemler açığı çift taraflı hesaptır. Her iki tarafın da onaylanması lazım. Bir ülkeden çıkış olmuştur ve bizde girişi olmamıştır. Aradaki fark net hata noksan olarak yazılır.

Nereden geldiği belli olmayan rakam olarak bakmak yanlış bir tabir. Bu rakamın sürekli yüksek olması ise acaba bir yerde bir hata mı var sorusunu akla getiriyor. Gördüğümüzle net hata noksan olmasa ve TCMB olmasa finansmanı sağlamamız zor" dedi.

Saxo Capital Markets Stratejisti ve UZMANPARA yazarı Cüneyt Paksoy ise UZMAPARA'ya yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:

'BÜYÜK BİR SÜRPRİZ OLMAZSA BU SENEYİ POZİTİF TAMAMLAYACAĞIZ'

"6 yıl sonra cari işlemler dengesinde bir fazla verdik. Ağustos ayı verisi de aşağı yönlü revize edildi. Ham olarak ilk baktığımızda bu veri Türkiye'nin en önemli problemiyle olan mücadelesinde şimdilik doğru yönde ilerleme olduğunu gösteriyor. Bunda petrol fiyatlarının düşük seyretmesi de önemli. Ama en azından sürdürülebilirlik açısından önemli bir sonuç. Belli bir dönem Türkiye kırılganlığını oluşturan cari açık başlığını düşünmeyecek gözüyküyor. Bu seneyi de çok büyük sürpriz olmadığı sürece pozitif tamamlayacağız.

Zaten bunun içsel olarak yansımasını da görüyoruz fiyatlara. Özellikle dolar endeksinin yüksek olduğu bir günde ve genelde doların değer kazandığı bir dönemde dolar/TL'nin pozitif direniş gösterdiğini görmüştük.

'DEVAM DA EDECEKTİR'

Türkiye'ye doğrudan portföy yatırımı dışında para girişinin devam ettiğini gösteriyor. Özellikle seçim öncesi piyasalardaki fiyatlamanın seçim sonrası çıkan tek parti hükümetiyle siyasi istikrara dönüştüğü bir dönemde biz bu girişleri ekstra girişleri normal karşılıyoruz. Devam da edecektir. Türkiye'nin cari açıkla mücadelesinde önemli bir kalemi de oluşturuyor. 

Bu toplam 10-11 senelik perspektifte Türkiye'ye önemli bir par girişi olduğunu da gösteriyor."
 
Alan Menkul Değerler AŞ Araştırma Uzmanı ve UZMANPARA yazarı Burçak Gezgin de şöyle konuştu:

'KAYIT DIŞI GİRİŞLERİN KONTROL ALTINA ALINAMADIĞINI GÖSTERİYOR'

"Merkez Bankası ödemeler bilançosu yayınlandı. Ödemeler bilançosuna göre Türkiye ekonomisinin son yıllarda en çok tartışılan kalemlerinden olan net hata noksan kaleminin Eylül ayında 1.98 Milyar Dolar olarak açıklandı. Yılın ilk 9 ayında ise toplamda 13.44 Milyar Dolar’a ulaştı. 2014 yılının ilk 9 aylık sürecinde ise; bu rakam 8.86 Milyar Dolar açıklanmıştı. Net hata noksan kalemi bize , Türkiye ekonomisine giren kaynağı belli olmayan yabancı para girişini gösteriyor. Geçen sene ile bu yıl arasında böyle ciddi bir artışın olması, Türkiye tarafında kayıt dışı girişlerin kontrol altına alınamadığını, bu durumun giderek arttığını gösteriyor.
 
NEDEN KAYNAKLANIYOR OLABİLİR?

Özellikle 2015 yılında şirketler üzerinde kurdan kaynaklı bir yükün meydana geldiğini görüyoruz. Sadece TL’deki değer kaybının şirketler üzerinde 140 Milyar TL’lik bir baskı yaratması ve önümüzdeki dönemde FED’in faiz artırımına başlayabileceği ve şirketler tarafında uzun vadeli düşük kredilere ulaşabilmenin zorlaşacağı beklentileri, özel sektörün yurtdışı kaynaklarını ülke içine sokmasına neden olarak, borç yükünü hafifletmesinde bu kaynaklarını kullanmasına neden oluyor olabilir. Kurdaki artışın 2016 yılında da devam etmesi halinde, net hata noksan kaleminin daha da artış gösterdiği görülebilir."