Ekonomistler ödemeler dengesi verilerini değerlendirdi
12.06.2020 14:33Son güncelleme : 14.06.2020 13:52
Ekonomistler, geçen yıl büyümenin güçlenmesiyle ulaşılan cari fazlanın bu yıl özellikle yeni tip corona virüsün (Kovid-19) ekonomiler üzerinde oluşturduğu belirsizlikle düşüşe geçtiğine işaret ederken, cari dengeye petrol ve büyümedeki yavaşlamanın pozitif, ihracat, altın ticareti ve turizmin ise negatif yönde etkide bulunacağını öngörüyor.
AA
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, cari iÅŸlemler hesabı nisanda 5 milyar 62 milyon
dolar açık verirken, bunun sonucunda 12 aylık cari iÅŸlemler açığı 3 milyar 291 milyon dolar oldu.
Yıllıklandırılmış cari
denge en son geçen yılın nisan ayında 621 milyon dolarlık açık vermiÅŸ, bu dönemden sonra üst üste 12 ay boyunca pozitif tarafta gerçekleÅŸmiÅŸti.
Konuya iliÅŸkin deÄŸerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, cari dengenin, piyasada ortalama beklenti olan 4,4 milyar doların üzerinde açık verdiÄŸine dikkati çekti.
Mayıs ayı dış ticaret öncü verilerinin geçen yıla göre daha yüksek dış açığa iÅŸaret ettiÄŸini aktaran Bürümcekçi, bu durumun cari fazladaki düÅŸüÅŸün süreceÄŸini düÅŸündürdüÄŸünü söyledi.
Bürümcekçi, cari dengenin temel eÄŸilimi açısından takip edilen enerji dışı cari dengenin 28,5 milyar dolar fazlaya, enerji ve
altın dışı (çekirdek) cari dengenin ise 39,9 milyar dolar fazlaya gerilediÄŸini vurgulayarak, "Türkiye ekonomisinin büyüme (sert daralma) dönemlerinde manÅŸet ve çekirdek açıkta belirgin artış (azalış) eÄŸilimi görülmesinin doÄŸal olduÄŸunu hep vurgulamaktayız, ancak bu kez kısa vadede resesyona geçiÅŸ öncesi ihracatın daha hızlı gerilemesine karşılık ithalatın daha yavaÅŸ adapte olması nedeniyle cari açıkta artış görmekteyiz. Bu hızlı bozulmanın geçici olacağı söylenebilir." ifadelerini kullandı.
"ENERJİ İTHALATINDAKİ DÜÅÜÅ, TURİZM NET GELİRLERİNDEKİ AZALIÅI TELAFİ EDEBİLİR"
Haluk Bürümcekçi, cari açıkta nisan ayında gözlenen kötüleÅŸmede, dış ticaret açığının yükselmesi ve turizm ile taşımacılık gelirlerinin düÅŸmesinin ana etken olduÄŸunu ifade etti.
Cari dengeye petrol ve büyüme yavaÅŸlamasının pozitif; ihracat, altın ticareti ve turizmin ise negatif yönde etki yapacağını anlatan Bürümcekçi, ÅŸunları kaydetti:
"Büyümenin güçlenmesiyle 2019'da ulaşılan cari fazlanın son aylarda hızla azalmaya baÅŸladığı izlenirken, sonrasındaki görünüme iliÅŸkin belirsizlik corona virüs salgınının küresel ekonomileri ve Türkiye ekonomisini sert vurmasıyla belirgin artmıştır. Petrol fiyatlarının son dönemdeki düÅŸüÅŸle 2019'un 65 dolarlık ortalamasının belirgin altında seyretmesi cari açığı azaltıcı etki getirmeye devam ederek olumlu haneye yazılacaktır. Petroldeki her 10 dolarlık düÅŸüÅŸün doÄŸal gaz fiyatlarına da yansıması durumunda cari dengeyi yaklaşık 6 milyar dolar iyileÅŸtirdiÄŸi bilinmektedir. Altın ticaretinde ise 2019'da verilen 9,3 milyar dolar net açık, gerek yurt içi yerleÅŸiklerin tasarruf ve ziynet olarak ilgisi ve gerekse TCMB rezervlerinde artan payı nedeniyle yüksekliÄŸini koruyacaktır."
Bürümcekçi, enerji ithalatındaki düÅŸüÅŸün turizm net gelirlerindeki azalışı büyük ölçüde telafi edebileceÄŸini dile getirdi.
AB pazarı ve genel olarak küresel çapta büyümede gözlenen yavaÅŸlamanın ihracat artış hızını olumsuz etkilemeye devam etmesinin beklendiÄŸini aktaran Bürümcekçi, "Milli gelir büyümesinin iç talep kaynaklı yavaÅŸlaması ithalat artışının da daralmaya doÄŸru dönebileceÄŸini göstermektedir. Son anketlerde, 2020 cari dengesi için medyan deÄŸer 10,8 milyar dolar açık olurken maksimum açık tahmini 17,5 milyar dolar olmuÅŸtu. Bu doÄŸrultuda, mayıs sonunda 8 milyar dolar açığa ulaÅŸmasını beklediÄŸimiz son 12 aylık dengenin, olumsuz büyüme senaryoları altında yılı 15 milyar dolar civarında açık ile kapatma ihtimali yüksek görünmektedir." deÄŸerlendirmelerini yaptı.
"CARİ DENGEDE CORONA VİRÜS ETKİLERİ KIRILGANLIK UNSURU OLUÅTURACAKTIR"
Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan da, nisan ayı cari açık rakamının piyasa beklentisinin daha üzerinde gerçekleÅŸtiÄŸini, ancak çok da sürpriz etkisi yaratacak boyutta olmadığını söyledi.
Yıllıklandırılmış bazda cari dengenin ise nisanda 3,3 milyar dolarla uzun aylardan sonra ilk defa açık pozisyonuna geçtiÄŸine iÅŸaret eden Erkan, "Corona virüsle birlikte mart ayında baÅŸlayan cari açıktaki derinleÅŸme etkisi, nisanda da artarak devam etmiÅŸ görünüyor." dedi.
Erkan, yıl genelinin corona virüs sonrası makro dengelerin saÄŸlanması açısından zorlu geçebileceÄŸini anlatan Erkan, ÅŸunları kaydetti:
"Üretim ve talep bileÅŸenlerinin aynı anda sert bir kırılıma uÄŸradığı salgın döneminde ihracat pazarlarının artış yönünde bir potansiyel sergileyemiyor olması cari açığın artmasındaki temel etkendir. Nisan ayında corona virüsün etki sahasının en geniÅŸ haline gelmesi ve direkt etkileri göstermesi açısından, hem ithalat hem ihracat daralıyor olmasına raÄŸmen ihracatın özellikle dış talepteki çöküÅŸ etkisini yansıtması durumuyla karşı karşıyayız. Bir baÅŸka etken, turizm ve hizmet gelirlerinin bu dönemdeki eksikliÄŸi, ki bu özellikle yaz aylarında da yaÅŸanacak bir sıkıntı olarak gözükmektedir. Yaz aylarında salgının nasıl seyredeceÄŸinin belli olmaması, bu konuda çeÅŸitli senaryoların olması, hizmet arzında korunma tedbirleri nedeniyle önlemler ve psikolojik etkiler bu gruptaki gelirler açısından negatif yönde baskılayıcı olacaktır."
Erkan, cari dengenin yılın geri kalanında nasıl ÅŸekilleneceÄŸini öngörmenin zorluklarından bahsederek, corona virüsün ihracat ve ithalat kırılımları üzerinde etkili olmaya devam edeceÄŸini ve gelirler anlamına baskılayıcı olacağını ifade etti.
Haziran sonrasında hem yurt içi hem de ana ihracat pazarları olan yurt dışı ekonomilerdeki normalleÅŸmeyle kademeli toparlanmanın talep üzerine etkisinin, biraz daha gecikmeli kalabileceÄŸini öngören Erkan, "Yaz aylarında, salgına iliÅŸkin bir ikinci dalga olup olmaması ve bunun da doÄŸal olarak tüketim/talep üzerine etkisini izlemek gerekir. Ekonomik büyüme açısından yılın geri kalanı için resim hem net deÄŸil, hem de olumlu projeksiyon noktasında deÄŸiliz. Üretim ve talep beraber aÅŸağı giderken, güven endeksleri, kapasite kullanımı, Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) veya bankaların ticari kredi büyümesi gibi göstergeler salgın koÅŸullarını yansıtmaya devam ediyor." ÅŸeklinde konuÅŸmasını tamamladı.