Ekonomistler, geçen yıl büyümenin güçlenmesiyle ulaşılan cari fazlanın bu yıl özellikle yeni tip corona virüsün (Kovid-19) ekonomiler üzerinde oluşturduğu belirsizlikle düşüşe geçtiğine işaret ederken, cari dengeye petrol ve büyümedeki yavaşlamanın pozitif, ihracat, altın ticareti ve turizmin ise negatif yönde etkide bulunacağını öngörüyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, cari  iÅŸlemler hesabı nisanda 5 milyar 62 milyon dolar açık verirken, bunun sonucunda  12 aylık cari iÅŸlemler açığı 3 milyar 291 milyon dolar oldu.

Yıllıklandırılmış cari denge en son geçen yılın nisan ayında 621  milyon dolarlık açık vermiÅŸ, bu dönemden sonra üst üste 12 ay boyunca pozitif  tarafta gerçekleÅŸmiÅŸti.

Konuya iliÅŸkin deÄŸerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve  ekonomist Haluk Bürümcekçi, cari dengenin, piyasada ortalama beklenti olan 4,4  milyar doların üzerinde açık verdiÄŸine dikkati çekti.

Mayıs ayı dış ticaret öncü verilerinin geçen yıla göre daha yüksek dış  açığa iÅŸaret ettiÄŸini aktaran Bürümcekçi, bu durumun cari fazladaki düÅŸüÅŸün  süreceÄŸini düÅŸündürdüÄŸünü söyledi.

Bürümcekçi, cari dengenin temel eÄŸilimi açısından takip edilen enerji  dışı cari dengenin 28,5 milyar dolar fazlaya, enerji ve altın dışı (çekirdek)  cari dengenin ise 39,9 milyar dolar fazlaya gerilediÄŸini vurgulayarak, "Türkiye  ekonomisinin büyüme (sert daralma) dönemlerinde manÅŸet ve çekirdek açıkta  belirgin artış (azalış) eÄŸilimi görülmesinin doÄŸal olduÄŸunu hep vurgulamaktayız,  ancak bu kez kısa vadede resesyona geçiÅŸ öncesi ihracatın daha hızlı gerilemesine  karşılık ithalatın daha yavaÅŸ adapte olması nedeniyle cari açıkta artış  görmekteyiz. Bu hızlı bozulmanın geçici olacağı söylenebilir." ifadelerini  kullandı.

"ENERJÄ° Ä°THALATINDAKÄ° DÜŞÜŞ, TURÄ°ZM NET GELÄ°RLERÄ°NDEKÄ° AZALIŞI TELAFÄ° EDEBÄ°LÄ°R"

Haluk Bürümcekçi, cari açıkta nisan ayında gözlenen kötüleÅŸmede, dış  ticaret açığının yükselmesi ve turizm ile taşımacılık gelirlerinin düÅŸmesinin ana  etken olduÄŸunu ifade etti.

Cari dengeye petrol ve büyüme yavaÅŸlamasının pozitif; ihracat, altın  ticareti ve turizmin ise negatif yönde etki yapacağını anlatan Bürümcekçi,  ÅŸunları kaydetti:

"Büyümenin güçlenmesiyle 2019'da ulaşılan cari fazlanın son aylarda  hızla azalmaya baÅŸladığı izlenirken, sonrasındaki görünüme iliÅŸkin belirsizlik  corona virüs salgınının küresel ekonomileri ve Türkiye ekonomisini sert vurmasıyla  belirgin artmıştır. Petrol fiyatlarının son dönemdeki düÅŸüÅŸle 2019'un 65 dolarlık  ortalamasının belirgin altında seyretmesi cari açığı azaltıcı etki getirmeye  devam ederek olumlu haneye yazılacaktır.  Petroldeki her 10 dolarlık düÅŸüÅŸün  doÄŸal gaz fiyatlarına da yansıması durumunda cari dengeyi yaklaşık 6 milyar dolar  iyileÅŸtirdiÄŸi bilinmektedir. Altın ticaretinde ise 2019'da verilen 9,3 milyar  dolar net açık, gerek yurt içi yerleÅŸiklerin tasarruf ve ziynet olarak ilgisi ve  gerekse TCMB rezervlerinde artan payı nedeniyle yüksekliÄŸini koruyacaktır."

Bürümcekçi, enerji ithalatındaki düÅŸüÅŸün turizm net gelirlerindeki  azalışı büyük ölçüde telafi edebileceÄŸini dile getirdi.

AB pazarı ve genel olarak küresel çapta büyümede gözlenen yavaÅŸlamanın  ihracat artış hızını olumsuz etkilemeye devam etmesinin beklendiÄŸini aktaran  Bürümcekçi, "Milli gelir büyümesinin iç talep kaynaklı yavaÅŸlaması ithalat  artışının da daralmaya doÄŸru dönebileceÄŸini göstermektedir. Son anketlerde, 2020  cari dengesi için medyan deÄŸer 10,8 milyar dolar açık olurken maksimum açık  tahmini 17,5 milyar dolar olmuÅŸtu. Bu doÄŸrultuda, mayıs sonunda 8 milyar dolar  açığa ulaÅŸmasını beklediÄŸimiz son 12 aylık dengenin, olumsuz büyüme senaryoları  altında yılı 15 milyar dolar civarında açık ile kapatma ihtimali yüksek  görünmektedir." deÄŸerlendirmelerini yaptı.

"CARÄ° DENGEDE CORONA VÄ°RÜS ETKÄ°LERÄ° KIRILGANLIK UNSURU OLUŞTURACAKTIR"

Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan da, nisan ayı cari açık rakamının  piyasa beklentisinin daha üzerinde gerçekleÅŸtiÄŸini, ancak çok da sürpriz etkisi  yaratacak boyutta olmadığını söyledi.

Yıllıklandırılmış bazda cari dengenin ise nisanda 3,3 milyar dolarla  uzun aylardan sonra ilk defa açık pozisyonuna geçtiÄŸine iÅŸaret eden Erkan,  "Corona virüsle birlikte mart ayında baÅŸlayan cari açıktaki derinleÅŸme etkisi,  nisanda da artarak devam etmiÅŸ görünüyor." dedi.

Erkan, yıl genelinin corona virüs sonrası makro dengelerin saÄŸlanması  açısından zorlu geçebileceÄŸini anlatan Erkan, ÅŸunları kaydetti:

"Üretim ve talep bileÅŸenlerinin aynı anda sert bir kırılıma uÄŸradığı  salgın döneminde ihracat pazarlarının artış yönünde bir potansiyel sergileyemiyor  olması cari açığın artmasındaki temel etkendir. Nisan ayında corona virüsün etki  sahasının en geniÅŸ haline gelmesi ve direkt etkileri göstermesi açısından, hem  ithalat hem ihracat daralıyor olmasına raÄŸmen ihracatın özellikle dış talepteki  çöküÅŸ etkisini yansıtması durumuyla karşı karşıyayız. Bir baÅŸka etken, turizm ve  hizmet gelirlerinin bu dönemdeki eksikliÄŸi, ki bu özellikle yaz aylarında da  yaÅŸanacak bir sıkıntı olarak gözükmektedir. Yaz aylarında salgının nasıl  seyredeceÄŸinin belli olmaması, bu konuda çeÅŸitli senaryoların olması, hizmet  arzında korunma tedbirleri nedeniyle önlemler ve psikolojik etkiler bu gruptaki  gelirler açısından negatif yönde baskılayıcı olacaktır."

Erkan, cari dengenin yılın geri kalanında nasıl ÅŸekilleneceÄŸini  öngörmenin zorluklarından bahsederek, corona virüsün ihracat ve ithalat  kırılımları üzerinde etkili olmaya devam edeceÄŸini ve gelirler anlamına  baskılayıcı olacağını ifade etti.

Haziran sonrasında hem yurt içi hem de ana ihracat pazarları olan yurt  dışı ekonomilerdeki normalleÅŸmeyle kademeli toparlanmanın talep üzerine  etkisinin, biraz daha gecikmeli kalabileceÄŸini öngören Erkan, "Yaz aylarında,  salgına iliÅŸkin bir ikinci dalga olup olmaması ve bunun da doÄŸal olarak  tüketim/talep üzerine etkisini izlemek gerekir. Ekonomik büyüme açısından yılın  geri kalanı için resim hem net deÄŸil, hem de olumlu projeksiyon noktasında  deÄŸiliz. Üretim ve talep beraber aÅŸağı giderken, güven endeksleri, kapasite  kullanımı, Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) veya bankaların ticari kredi  büyümesi gibi göstergeler salgın koÅŸullarını yansıtmaya devam ediyor." ÅŸeklinde  konuÅŸmasını tamamladı.