Fas salgının ekonomideki etkisini hafifletmeye çalışıyor
10.07.2020 13:52Son güncelleme : 13.07.2020 09:12
Fas yönetimi, üretim faaliyetlerinin askıya alınmasına, ihracatın azalmasına neden olan ve turizm sektörünü ciddi şekilde etkileyen yeni tip corona virüs (Kovid-19) ile kuraklığın ülke ekonomisine olumsuz yansımalarını 2020 yılı mali bütçesindeki düzenlemeyle hafifletmeye çalışıyor.
AA
Fas Parlamentosu, Kral 6. Muhammed'in baÅŸkanlığında düzenlenen olaÄŸanüstü toplantıyla salgının ekonomiye olumsuz etkisini hafifletme çabaları kapsamında, 2020 mali yılı bütçesini yeniden düzenleyen yasa tasarısını onayladı.
Yeni düzenlemeyle, hazinenin borçlanma limiti iki katına çıkarıldı. Borçlanma limiti, gayri safi yurt içi hasılanın (GSYH) yüzde 93'üne yükseltilerek, 3,1 milyar dolardan 6,2 milyar dolara çıkarıldı.
Salgınla eÅŸ zamanlı olarak yaÅŸanan kuraklığın ise GSYİH'nin baÅŸlıca kaynaklarından olan tarımı ciddi ÅŸekilde etkilediÄŸi ifade ediliyor. Bu durumun, 2020 bütçesi onaylanırken baz alınan varsayımların dışında geliÅŸtiÄŸi belirtiliyor.
BÜTÇEYE YÖNELİK VARSAYIMLAR ARTIK GEÇERLİ DEÄİL
Fas'ta 11 Kasım'da onaylanan 2020 yılı bütçesinde tahıl hasadı üzerinden yüzde 3,7'lik bir büyüme payı bekleniyordu.
Ayrıca petrolün varil fiyatının ortalama 67 dolar, bir ton bütan gazın da ortalama 350
dolar olacağı öngörülmüÅŸtü. Ancak tüm bunlar, Kovid-19 ve kuraklık nedeniyle varsayım olmaktan öteye geçemedi.
Öyle ki tüm dünyada olduÄŸu gibi Fas'ta da etkili olan salgın sürecinin ve bu süreçte alınan önlemlerin, baÅŸta iÅŸsizlik oranındaki artış olmak üzere ulusal ekonomiye olumsuz yansımaları oldu.
Fas Planlama Komisyonu, salgının etkisiyle 2019'un ilk çeyreÄŸinde yüzde 9,1 olan iÅŸsizlik oranının bu yıl aynı dönemde yüzde 10,5'e yükseldiÄŸini bildirdi.
BÜTÇE DEÄİÅİKLİK YASASININ HEDEFLERİ
BaÅŸbakan Sadeddin el-Osmani, 16 Haziran'da yaptığı açıklamada, 2020 mali yılı deÄŸiÅŸiklik yasa tasarısında, ulusal ve uluslararası ekonomiyle iliÅŸkili deÄŸiÅŸkenlerin dikkate alındığını belirtti.
Osmani, yasa tasarısının, vatandaÅŸların alım gücünün korunması ve ekonomik faaliyetlerin yeniden baÅŸlamasını desteklemek gibi temel önlemleri kapsadığını ifade etti.
BaÅŸbakan, Kovid-19 ile baÄŸlantılı güçlüklerin göz önüne alınmasını, saÄŸlık ve eÄŸitim gibi öncelikli sektörlerin bütçelerinin güçlendirilmesini öngören geçici ve yeni bir sistemin uygulanacağını dile getirdi.
Revize edilen bütçede, 2020 yılında yüzde 7,5 mali açık ve yüzde 5'lik ekonomik daralma olacağı yönündeki öngörünün esas alındığı ifade ediliyor.
BÜTÇE DÜZENLEMESİNİN GEREKLİLİÄİ
5. Muhammed Üniversitesi ÖÄŸretim Üyesi ve Ekonomi Uzmanı Ömer el-Ketani, ülke ekonomisindeki son geliÅŸmelere iliÅŸkin AA muhabirine yaptığı deÄŸerlendirmede, bütçe kanunu deÄŸiÅŸikliÄŸinin, hazinenin borç limitinin belirlenmesi gibi bazı hedefleri içerdiÄŸini söyledi.
Ketani, ülkede salgının yayılmasını önleme amaçlı ilan edilen ve üç aydır yürürlükte olan olaÄŸanüstü halin, ÅŸirketler ve ekonomik kuruluÅŸlar üzerindeki etkisi göz önüne alındığında devletin borçlanmaya baÅŸvurması gerektiÄŸini savundu.
Bazı tedbirlerin alınmasının nedenleri arasında salgın sürecinden etkilenen ailelerin sosyal durumunun etkili olduÄŸuna iÅŸaret eden Ketani, bütçe deÄŸiÅŸikliÄŸinin de bu tedbirler kapsamında gerçekleÅŸtirildiÄŸini kaydetti.
Ketani, ülke ekonomisini yeniden canlandırmak için gerekli olan meblağın 8 ila 10 milyar dolar civarında olacağını dile getirdi.
KURAKLIÄIN BÜTÇE TAHMİNLERİNE ETKİSİ
Ketani, ulusal ekonomiyi etkileyen bir diÄŸer faktörün de kuraklık olduÄŸuna iÅŸaret ederek, tarımın ülke için önemli bir gelir kaynağı olduÄŸunu aktardı.
Tarım üretiminin, Fas nüfusunun yüzde 40'ı ile baÄŸlantılı olduÄŸunu söyleyen Ketani, GSYİH'nin da altıda birinin tarıma dayalı olduÄŸunu belirtti.
Ekonomik büyümenin üçte ikisini zirai üretimin etkilediÄŸine iÅŸaret eden Ketani, ÅŸöyle devam etti:
"Yağışın yoÄŸun olduÄŸu yıllarda, nüfusun yüzde 40'ı tüketiciye dönüÅŸüyor ve ekonomiyi önemli ölçüde canlandırıyor. Kuraklık yılı ise ulusal üretimi etkiliyor. Böyle durumlarda bütçeye iliÅŸkin tüm varsayımlar hatalı oluyor."
ZARAR GÖREN SEKTÖRLER
Fas Parlamentosu Ekonomi ve Mali Komite Üyesi ve Ekonomi Uzmanı Muhammed et-Tumi ise halihazırda en fazla zarar gören sektörlerin başında otomotiv, havacılık ve elektronik gibi ülkenin küresel meslekleri olarak bilinen, ülke için önemli döviz geliri saÄŸlayan ihracat endüstrileri olduÄŸunu belirtti.
Tumi, "Böyle bir durumda ancak hissedilen etkinin ÅŸiddeti azaltılabilir. Bu da iÅŸini kaybedenlere gelirlerinin telafisiyle ve ÅŸirketlere destek olmakla olabilir." deÄŸerlendirmesinde bulundu.
Revize edilen bütçenin önceliklerine iÅŸaret eden Tumi, bunlar arasında; dövize ihtiyaç duyulan, yüksek maliyetli yatırım programlarının ertelenmesi olduÄŸunu belirtti.
Tumi, ayrıca acil olmayan yönetim giderlerinin kısılması, salgının sonuçlarından etkilenen aileleri ve iÅŸletmeleri desteklemeye devam etmek için Kovid-19 fonuna ek ödeme yapılması gerektiÄŸini kaydetti.