Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Esas Mukavelesindeki değişiklikler, "yeni bir hukuki durum yaratılmaksızın" ve "hukuki bir gereklilik" olarak yapıldı.
Anonim şirket olarak kurulan Merkez Bankası'nın, 1211 sayılı TCMB  Kanunu'na ek olarak, bu kanunun tekrarı niteliğinde Esas Mukavelesi bulunuyor.  Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilmesinin ardından 2018 yılında yapılan  değişiklikler Merkez Bankası Esas Mukavelesine de yansıtıldı.

Bu nedenle 18 Mayıs 2020'de yapılan 88. Hesap Dönemi Olağan Genel  Kurul Toplantısı'nda hissedarlarca oylanarak kabul edilen bu kapsamdaki  değişiklikler, 11 Temmuz 2020'de Resmi Gazete'de yayımlandı.

Merkez Bankası Esas Mukavelesinde yeni hiçbir değişiklik yapılmadı.  Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilmesinin ardından 2 Temmuz 2018 tarihli  ve 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı  Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun  Hükmünde Kararname, Merkez Bankası Kanununda bazı değişiklikler getirdi. Buna ek  olarak 17 Temmuz 2019 tarihli ve 7186 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı  Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun da yine Merkez Bankası Kanununda  bazı değişiklikler getirdi.

Ancak kanunda yapılan bu değişikliklerin, Esas Mukaveleye yansıtılması  gerektiği için 18 Mayıs 2020 tarihinde gerçekleştirilen 88. Hesap Dönemi Olağan  Genel Kurul Toplantısı'nda TCMB Esas Mukavelesi'nin belirli maddelerinde  değişiklik yapılması Genel Kurul'un onayına sunuldu ve bu değişiklikler  hissedarlarca kabul edildi. 

1211 sayılı Kanun dolayısıyla zaten yürürlükte bulunan hükümler, "yeni  bir hukuki durum yaratılmaksızın" ve "hukuki bir gereklilik" olarak Genel  Kurul'un onayı ile Esas Mukavele'ye de işlenmiş oldu. 

18 MAYIS'TAKİ GENEL KURUL'DA ALINAN KARARLAR 

18 Mayıs 2020’de yapılan Olağan Genel Kurul Toplantısı sonrası TCMB  Esas Mukavelesinde yapılan bazı değişiklikler yapıldı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet  Sistemi'ne uyum amacıyla çıkarılan 2 Temmuz 2018 tarihli ve 703 sayılı Kanun  Hükmünde Kararnamenin 1211 sayılı kanunda "Başbakan", "Bakanlar Kurulu",  "Hükümet" ibareleri "Cumhurbaşkanı" ya da "Cumhurbaşkanlığı" olarak değiştirildi.

Kanunda ve Esas Mukavelede yapılan diğer değişiklikler şöyle:

"Bankaların ve Merkez Bankası'nca uygun görülecek diğer mali  kuruluşların bilanço içi veya bilanço dışı uygun görülecek kalemlerinin zorunlu  karşılığa tabi tutulabilmesi. Mali piyasaların izlenmesi amacıyla Merkez  Bankasınca bankalar, diğer mali kurumlar ve bunları düzenlemek ve denetlemekle  görevli kurum ve kuruluşlara yöneltilebilecek bilgi taleplerinin anlık ve gerçek  zamanlı karşılanmasına ve bilgi işlem sistemlerine erişim sistemleri kurulması.  İhtiyat akçesi ayırma oranının yüzde 10 olarak belirlenmesi." 

BAŞKAN YARDIMCISI ATAMALARININ MEZUNİYET ŞARTLARI DEĞİŞMEDİ   

Resmi Gazete'de yayımlanan son düzenlemelerde başkan yardımcılarına  ilişkin de bazı düzenlemeler yapıldı.

10 Temmuz'da yayımlanan ve başkan yardımcılarına ilişkin düzenlemeleri  içeren madde şöyle:

"Başkan Yardımcıları, hukuk, maliye, ekonomi, işletme, bankacılık,  finans, mühendislik, kamu yönetimi, siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler ile  istatistik alanlarından birinde veya iktisadi ve idari bilimler fakültelerinde  lisans veya lisansüstü öğrenim görmüş, yeterli bilgi ve deneyime sahip kişiler  arasından atanır.

3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nde, Merkez Bankası Başkan  Yardımcılarının "kamuda ve/veya sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmak kaydıyla  uluslararası kuruluşlar ile özel sektörde veya serbest olarak en az beş yıl  çalışmış" olmaları gerektiği yer almıştı. 

LİYAKAT VE TECRÜBE

Kanun değişikliği sonrasında, 2018 ve 2019 yıllarında Başkan  Yardımcılığı görevine yapılan tüm atamaların yasal koşulları sağlamasının yanı  sıra yüksek tecrübe ve liyakate dayalı olarak gerçekleştirildiği görülüyor.

Hali hazırda TCMB Başkanı Yardımcılığı görevlerini Dr. Emrah Şener,  Dr. Uğur Namık Küçük, Murat Çetinkaya ve Dr. Oğuzhan Özbaş yürütüyor. Çetinkaya  ve Özbaş’ın atamaları değişiklik sonrası Ağustos 2019’da gerçekleşti. 

Murat Çetinkaya, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Malzeme ve Metalurji  Mühendisliğinden mezun oldu. Yüksek lisansını Marmara Üniversitesi Bankacılık ve  Sigortacılık Enstitüsü-Bankacılık anabilim dalında tamamlayan Çetinkaya, meslek  hayatına Ziraat Bankası Fon Yönetimi Müdürlüğünde başladı.

Tekstilbank ve Diler Yatırım Bankası hazine bölümlerinde çalışan  Çetinkaya, 2010-2017 arasında ise Halk Yatırım Menkul Değerler AŞ Genel Müdürü ve  Yönetim Kurulu Üyesi, Halk Portföy Yönetimi AŞ kurucu Yönetim Kurulu Başkan  Vekili olarak görev yaptı.

Çetinkaya, Haziran 2017’de Borsa İstanbul Grubuna geçerek, Borsa  İstanbul Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve Genel Müdürü, İstanbul Takas ve Saklama  Bankası Yönetim Kurulu Başkanı olarak çalıştı. Çetinkaya, Ağustos 2019'da TCMB  Başkan Yardımcılığına atandı.

Oğuzhan Özbaş, Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünden  mezun oldu. Eğitim hayatına ABD'de devam eden Özbaş, 1995 yılında Carnegie Mellon  Üniversitesi’nde Endüstriyel Yönetim Yüksek Lisans programını birincilikle  tamamladı.

İş hayatına Ford Motor Company’de başlayan Özbaş, şirketin hazine  bölümünde 1998 yılına kadar görev yaptı. 1998-2002 yılları arasında Massachusetts  Institute of Technology’de (MIT) Finansal Ekonomi üzerine doktorasını alan Özbaş,  2002 yılında araştırmacı öğretim üyesi olarak Güney Kaliforniya Üniversitesi’ne  katıldı. Lisans, yüksek lisans ve doktora seviyesinde dersler veren Özbaş,  kurumsal finans, reel yatırım, kaynak dağılımı ve aktarımı, sermaye piyasası  düzenlemesi ve iktisadi organizasyon teorisi alanlarında bilimsel araştırmalar  yaptı. Özbaş,  Ağustos 2019'da TCMB Başkan Yardımcılığına atandı.