Petrol 11 yılın dibinde!

UZMANPARA/AJANSLAR

Petrol fiyatlarında düşüşün sürmesi durumunda yeni bir kriz dalgasıyla karşı karşıya kalması an meselesi olarak görülen Rusya için tehlike çanları çalıyor. ICE'de Brent petrolünün varil fiyatı bu sabah Temmuz 2004'ten bu yana görülen en düşük seviyeye indi. 

ABD'de petrol sondaj kuyusu sayısının 4 haftalık düşüşün ardından geçtiğimiz hafta 17 artarak 541'e yükselmesinin de etkisiyle gelen satışlarla Brent petrolünün varil fiyatı bu sabah 36,17 dolar/varil seviyesini gördü.

35 DOLAR RUSYA İÇİN BÜYÜK RİSK! 

Şu sıralarda ise Brent petrolü Cuma gününe göre 45 cent düşüşle 36,43 dolar/varilden işlem görüyor.

Uzmanlar Rusya ekonomisi için en büyük tehdidi petrol fiyatlarındaki düşüş olarak görürken, 35 dolar seviyelerine gerileyebilecek bir petrolün bile Rusya ekonomisi için tehlikenin boyutunu artırarak, ekonomik krizin hissedilebilirliğini güçlendirebileceğini belirtiyor.

'PETROL ÇIKMAZA GİRDİ DESEK YANLIŞ OLMAZ'

Destek Menkul Değerler Araştırma Müdürü Murat Tufan, küresel arz fazlası probleminin gündemdeki sıcaklığını korumaya devam ettiğine dikkati çekti. "Petrol İhraç Eden Ülkeler Topluluğu'nun (OPEC) pazar payının korunması adına üretim kotasında bir değişikliğe gidilmemesi kararı ile kötü günler geçiren petrol fiyatları ABD’de 40 yıldır süren ihraç yasağının kaldırılmasıyla bir çıkmaza girdi desek yanlış olmaz" diyen Tufan, sözlerine şöyle devam etti:

'30 DOLARIN ALTINDA FİYATLAMALARA ŞAHİT OLABİLİRİZ'

"Diğer taraftan geçtiğimiz hafta Amerika Merkez Bankası FED’in gerçekleştirdiği faiz artırım hamlesi de petrol fiyatlarına üçüncü darbeyi vurdu. Gelinen noktada doların değer kazanması beklenirken, emtia fiyatları üzerindeki aşağı yönlü baskının da artarak devam etmesi söz konusu. Ayrıca FED'in faizleri 2016 yılında en az iki kez olmak üzere, üç veya daha fazla defa artırması da olasılıklar dahilinde. OPEC’in üretim kotasında bir değişikliğe gitmemesi, küresel arz fazlası sorununun daha uzun süre gündemi meşgul edeceği endişelerini tetiklerken, talep tarafındaki iyileşmenin beklenenden daha uzun bir süre alacağı kaygılarına güçlü doları da eklersek, önümüzdeki günlerde petrol fiyatlarında 30 doların altında fiyatlamalara şahit olabiliriz.
 
HANGİ ÜLKELERİ OLUMSUZ ETKİLEDİ?

Düşük petrol fiyatları ülkemiz gibi emtia ithalatçısı ülkeler açısından avantaj olarak değerlendirilebilir. Buna karşın dünya ekonomilerinin çok büyük bir bölümünün olumsuz etkilenerek, küresel büyüme kaygılarını artırması da önümüzdeki dönemde bizi dolaylı yoldan olumsuz etkileyecektir. Düşük fiyatlar Rusya başta olmak üzere, Norveç, Kanada, Venezuela, Çin, Nijerya, Irak, İran, Suudi Arabistan, Libya gibi ülke ekonomilerinde derin yaralar açmışken, Japonya ve ABD gibi büyük ekonomilerde ise enflasyonun düşük seyretmesini tetiklemektedir.

ŞİRKETLERE DE DARBE VURDU

2014 yılı ortalarından itibaren petrol fiyatlarındaki düşüşlerin %65’leri geçmesi ile birçok büyük enerji şirketinin yatırımlarında azalmalarken göze çarpmaktadır. ABD'nin en büyük petrol şirketi ExxonMobil, yine ülkenin en büyük üçüncü petrol firması Conoco Phillips, Linn Energy, Apache Corporation, Marathon Oil, Continental Resources Chesapeake Energy firmaları ilk etapta yatırımlarını azaltan firmalar oldular. Ayrıca dünyanın önde gelen petrol şirketlerinden Gazprom, Chevron, Shell, Kuveyt Petroleum Corporation, Petroleos De Venezuela, BP, Petro China, İran Ulusal Petrol Şirketi, Saudi Aramco gibi firmaların da olumsuz etkilendiklerini söyleyebiliriz.

'ORTADOĞU'DA ARTAN JEOPOLİTİK RİSK YÖNÜ YUKARI ÇEVİREBİLİR'

Stratejik önemi oldukça büyük olan petrol fiyatlarındaki daralmanın birçok ülke ekonomisini olumsuz etkilediği, yatırımları azalttığı ve küresel çapta emtia fiyatlarını etkilemesinden dolayı küresel büyüme üzerindeki kaygıları tetiklediği söylenebilir. Spekülasyona son derece açık olan petrolde fiyatların beklenenden daha uzun bir süre düşük seyrini sürdürmesi beklenmektedir. Sermaye harcamalarında büyük çaplı kesintiler, dünyanın büyük enerji firmalarının yatırımlarını azaltması, petrole bağımlı haldeki birçok ekonomide yaşanan sarsıntılar küresel büyüme üzerindeki baskıyı bir süre daha hissetmemizi sağlayabilir. Buna karşın son dönemde özellikle Ortadoğu merkezli artan jeopolitik risklerin petrol fiyatlarında yukarı yönlü bir etki yaratma ihtimali de azımsanmamalıdır."

FİYATLAR NEDEN DÜŞÜYOR?

İntegral Menkul Değerler Analisti Vahap Taştan, konuya ilişkin UZMANPARA'ya yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:

"OPEC kararı, piyasadaki pazar rekabetinin düzeyini açık bir şekilde gösteriyor. Her ne kadar düşen fiyatlardan tüm üreticiler zarar görmüş olsa da OPEC’in ihraç ettiği petrolün ortalama fiyatı geçtiğimiz hafta itibariyle 32$’ın altına geriledi. Pazar rekabetinin oluştuğu yer ise şu anda ABD piyasası olarak düşünülebilir. ABD’de rafine edilen 16,6 milyon varillik petrolün ortalamada 8,3 milyon varili ithal ediliyor.
 
'ÖNÜMÜZDE İRAN GERÇEĞİ SÖZ KONUSU...'

OPEC’in uyguladığı bu stratejinin en temel nedeni de ABD’de son dönemde artan üretim. 2015 yılında 9,6 milyon varil ile rekor düzeylere ulaşan ABD üretimi, aynı zamanda pazarda OPEC’in yerini tehdit ediyor. OPEC’in düşük fiyat politikası ve arz kesintisine gitmemiş olmasının etkileri de 2016 yılında alınabilir. Şu anda ABD Enerji Bakanlığı raporlarına göre 2015 yılında ortalama 9,3 milyon varil olan üretim günlük 8,8 milyon varile kadar düşecek. Bu da petrol fiyatları yeniden yükselecek senaryosundaki en önemli varsayımlar arasında. Fakat önümüzde bir İran gerçeği söz konusu. Ambargonun kalkması sonrası İran’da üretim günlük 500 bin varil kadar artabilir ki bu da arz fazlasını derinleştirecek bir unsur.

Uluslararası Enerji Ajansı tahminlerine göre 2015 yılı son çeyreğinde küresel talep ile küresel arz arasındaki fark 1,66 milyon varil düzeyinde. Bu arz fazlasının sadece üretim kesintisiyle ve fiyat politikaları ile çözümlenmesi mümkün değildir. Küresel talep güçlenmediği ve en büyük petrol tüketicileri olan ABD, Çin ve Euro Bölgesinde büyüme oluşamadığı sürece petrol fiyatlarında yeni yükselişlerin sınırlı olabileceği açıktır."

KRİTİK SEVİYEYE DOĞRU ÇEKİLİYOR...

Alan Menkul Değerler AŞ Araştırma Uzmanı ve UZMANPARA yazarı Burçak Gezgin petrolde 36 Dolar seviyesine gerileme görüldüğünü belirterek, şöyle konuştu:

"Artık bir çok petrol üreticisi ülke için kritik olan 35 Dolar seviyesi yakın görünüyor. Zaten arz fazlası ve pazar payı savaşları ile aşağı yönlü beklentilerin arttığı görülen Petrol’de ABD’nin de 40 yıl sonra petrol ihracatı yasağını kaldıracağı haberleri, 35 Dolar seviyelerinin bile altının görülebileceğine işaret ediyor. ABD’nin 40 yıl sonra oyuna dahil olacak olması, Pazar payı savaşlarını daha da artırabilir. Ancak burada, esas tehlikeli grupta, ekonomisi tamamı ile Petrol ihracatına bağlı ülkeler yer alıyor. Başta Suudi Arabistan yer alırken, Petrol’den önemli bir geliri bulunan zaten ekonomik kriz ile mücadele eden Rusya için de durum pek parlak değil.

RUSYA'NIN 16 AYLIK KAYBI 150 MİLYAR DOLAR...
 
Tüm bunların yanında ne OPEC’in ne de Petrol üreticisi ülkelerin fiyatı yukarı çekme çabasının olmaması, bu ülkelerin 2016 yılında daha zor bir yıl geçireceğine işaret ediyor. Petrol fiyatlarının düşmeye başladığı 2014 ortasından itibaren Rusya’nın 16 aylık periyotta 150 Milyar Dolara yakın bir kaybı bulunuyor. Aynı şekilde Suudi Arabistan’ın 2015 yılında uzun yıllar sonra tahvil ihracatına başlamak zorunda kaldığını görmüştük. Ancak fiyattaki düşüş hızı bu ülkelerin bir 16 ayının daha olmadığına işaret ediyor.

OPEC'TEN MÜDAHALE GELMEZSE...
 
Kritik eşik 35 Dolar’ın altına kırılması halinde, 30 Dolar seviyesine sert bir düşüş görülebilir. Bu seviyelere gerileme tüm Petrol üreticileri için risk oluşturacağından, OPEC tarafının müdahale etmesini bekleyebiliriz, ancak o taraftan uygulanabilir bir müdahale gelmemesi halinde 25 Dolar seviyeleri de görülebilir. Petrol’de ciddi bir tepki alımından umutlanılabilmesi içinse 42 Dolar’ın aşılması gerekmekte.