`Türkiye kendi ekonomik hikayesine dönmeli`

Deloitte Türkiye Ekonomi Danışmanı ve BusinessHT yazarlarından Dr. Murat Üçer tarafından hazırlanan “Kritik Bir Eşikte Türkiye Ekonomisi” raporu yayımlandı.

Rapor, zorlu ve kritik bir aşamaya gelen küresel ekonomi sonucunda oluşan oynak ve riskli ortam nedeniyle Türkiye gibi ülkelerin kendi siyasi ve ekonomik hikâyelerine dönmesi gerektiğine dikkat çekiyor. Bu nedenle rapor, Türkiye gibi ülkeler için daha temkinli ve hazırlıklı olmaya ihtiyaç duyulduğunun altını çiziyor.

Deloitte Türkiye CEO’su Hüseyin Gürer, rapora ilişkin yaptığı açıklamada “Birçok kez vurguladığımız gibi küresel ekonomide devam eden belirsizlikler ve büyüme endişeleri, bölgemizde artan istikrarsızlık durumu ve ekonomide gözlenen yapısal tıkanma, Türkiye’nin artık bir an önce önünü görebilmesini ve bir reform perspektifini yakalamasını gerektiriyor. Bu yüzden ne büyüme rakamlarındaki görece direnç, ne de son günlerde piyasalarda hâkim olan nispeten iyimser hava bizleri rehavete kaptırmamalı” dedi.

İşte rapora öne çıkan 5 nokta:

1) Piyasalar dalgalı seyretti, makro resim çok şaşırtmadı

Rapor, içeride piyasaların genelde olumlu bir performans gösteremediğini belirtirken, makro tarafta 2015’in temel resmini, “görece dirençli bir büyüme, sert bir şekilde bozulan enflasyon görünümü ve gecikmeli de olsa daralmaya başlayan bir cari açık” olarak özetliyor.

Rapora göre maliye ve para politikaları ise genelde destekleyici duruşunu sürdürdü. Kredi notu tarafında şu ana kadar bir değişim olmadı ama -ağırlıklı olarak siyasete bağlı olarak- aşağı yönlü riskler devam ediyor demek de yanlış olmaz.

2) Gelişmekte olan ekonomiler hızla yavaşlıyor

Gelişmekte olan ekonomilerde devam eden yavaşlama, gelişmiş ekonomilerde sınırlı hızlanmayla kısmen telafi edilse de küresel ekonominin bir miktar daha yavaşladığı görülüyor. Küresel ekonominin görünümü açısından Çin’de süre gelen yavaşlama, emtia fiyatlarının seyri, değişmekte olan ekonomilerdeki sert sermaye çıkışları (ve buna bağlı olarak artan kriz endişeleri) ve ABD Merkez Bankası Fed’in bundan sonra takip edeceği yol haritası en temel başlıkları – ve aynı zamanda risk unsurlarını – oluşturuyor.

3) Gelişmiş ekonomiler toparlanıyor

ABD ekonomisinde toparlanma sürüyor. Bir yandan tüketim, görece güçlenen emek piyasası ve düşük petrol fiyatları sayesinde artıyor, imalat ve imalat dışı sektörlerde üretim genişlemeyi sürdürüyor. Euro Bölgesi’nden de iyimser sinyaller geliyor. Yeni bir programa giden Yunanistan’da birçok belirsizlik bulunurken, Japonya ikinci çeyrekte yeniden daralıyor.

4) Türkiye’de büyüme yılın ikinci çeyreğinde beklentilerin üzerinde geldi

İkinci çeyrek için beklenti %3,3 civarındaydı ve %3,8’lik bir büyüme görüldü.

Büyümeyi asıl olarak iç talep sürükledi. Özel sektör yatırımı tarafında sürpriz bir artış yaşandı.

Sektörel olarak bakıldığında ise resim görece dengeli oldu.

Üçüncü çeyrek için genel trend büyümenin çeyreksel bazda net bir şekilde hız kestiğine işaret etti.

5) İşsizlikte artış, enflasyonda bozulmaya rağmen TCMB beklemede

İşsizlik oranındaki artış son aylarda belirginleşirken, enflasyon görünümündeki bozulma devam ediyor.

TÜFE %7,9 seviyesine, ÜFE enflasyonu ise %6,9’a yükseldi. Tüketici fiyatları enflasyonundaki bu yükselişin ardında temelde TL’nin değer kaybı ile gıda fiyatlarının yanı sıra fiyatlama hareketlerindeki bozulma da etkili oldu. Ayrıca enflasyonda 24 aylık beklentiler 2010’dan bu yana en kötü seviyelere ulaştı.

Bu gelişmeler karşısında TCMB faiz tarafında tedrici adımlarla yetindi, para politikasında normalleşme haritası açıkladı.

6) Bütçe performansı bozuluyor

Ağustos ayına kadar nispeten olumlu seyreden bütçe performansı Eylül itibariyle bozulmaya işaret etti.

Eylül ayı rakamları, Orta Vadeli Program’ın revize tahminlerinin de yakalanmasının kolay olmayabileceğini düşündürdü.

Seçim yılı olmasına rağmen vergi gelirlerindeki artış genelde faiz dışı harcama artışının üzerinde seyretti.

7) Cari açıktaki daralma gecikti

Enerji faturasındaki belirgin düşüşe karşın cari açıktaki daralma çekirdek denge tarafındaki bozulma ile gecikti.

Hem ithalat, hem ihracatta trend aşağı yönlü gerçekleşirken özellikle turizmin desteği bu yıl zayıf kaldı.

Finansman tarafında da zayıf görünüm devam etti ve reel kur 2003’ten bu yana en düşük seviyelerini gördü. Dış borçlanmada bankacılık kesiminin artan ağırlığı dikkat çekti.