Elektrik Mühendisleri Odası(EMO), OTAŞ`a Türk Telekom'un 2017
karından pay verilmemesi gerektiğini bildirdi.
EMO'dan yapılan açıklamada, "Anasözleşme`ye göre yönetim yetkisi
düşmüş olmasına karşın halen iş başında tutulan ve 2006-2016 arasında
5.7 milyar dolar TT karını alıp götüren OTAŞ`a, 2017 karından pay
verilmemeli." denildi.
Açıklamada şöyle devam edildi:
"Oger Telekom`un (OTAŞ) özelleştirme bedelini ödemek için aldığı
ve ödemediği kredi nedeniyle hisseleri bankalarda rehinli kalan ve
bankaların borçlu OTAŞ üzerinden el koymaya hazırlandığı Türk
Telekom`da (TT) mali kriz, mevcut taşınmaz varlıklarına uzandı. TT`nin
ülke çapında taşınmazları "sahibinden.com" üzerinden kiralık ilanına
çıkarıldı: 25 Ocak 2018 itibarıyla TT`nin 63 bina, 109 işyeri, 14 arsa
ve 3 konutu için kiralık ihalesi açıldı.
Kamuya açık finansal raporları üzerinden EMO`nun yaptığı
çalışmada, Oger Grubu`nun cebinden para çıkmadan özelleştirme bedelini
ödemek için aldığı kredi karşılığında hisselerini bankalarda rehin
bıraktığı TT`nin yönetiminde bulunduğu sürede kurumun borçluluk
oranında da artışa yol açtığı belirlendi. Devrin yapıldığı 2005
yılında TT`nin toplam borçlarının toplam varlıklarına oranı yüzde
40.26 düzeyindeyken, 2008 yılında yüzde 59.61`e yükseldi. OTAŞ`ın
özelleştirme bedeli için aldığı kredinin refinansmanı ve temettü
ödemelerine devam etmek üzere yeniden daha büyük bir kredi aldığı 2013
yılında TT`nin de borçluluk oranı yüzde 70.8`e fırladı. Bu oran
2014`te yüzde 68.29`a çekilirken, 2015`te yüzde 80.63, 2016`da yüzde
87.4 ile tepe düzeyine ulaştı. TT`nin 2017 yılı 3. çeyreği itibarıyla
borçluluk oranı yüzde 82.47 düzeyindedir. Finansal kaldıraç oranı
olarak da adlandırılan bu oranın genel olarak yüzde 50 civarında
olması kabul edilebilir bulunmaktadır.
Bu borçluluk oranına özsermaye açısından bakıldığında OTAŞ`ın mali
krizinin TT`ye nasıl yansıdığı da ortaya çıkmaktadır. Öncelikle
devredildiği yıl TT`nin 7 milyar 690 milyar lira olan özsermayesinin
eridiği, 2016 yılında 3 milyar 386 milyon lira düzeyine kadar düştüğü,
2017 yılının 3. çeyreği itibarıyla da 4 milyar 648 milyon lira olduğu
görülmektedir. Toplam borçların özsermayeye oranı ise 2013 yılından
itibaren kritik düzeyleri aşmıştır. Bu oran 2005`te yüzde 67.38`ken
2013`te yüzde 242.45`e, 2015`te yüzde 416.16`ya çıkmış TT`nin zarar
açıkladığı 2016`da yüzde 693.55 ile tepe düzeyine varmıştır. Geçen
yılın ilk 3 çeyreği sonunda aynı oran yüzde 470.44 olmuştur.
Özkaynaklarına oranla borçların fazla olması risklilik düzeyini
artırırken, hissedarların daha az özsermaye koyarak karlılığı
artırdıklarının da bir göstergesi olarak değerlendirilmektedir.
Oger`in borç krizi yalnızca OTAŞ`la sınırlı kalmamış TT`de sahip
olduğu yüzde 55 hisse için gerekli özkaynağı koymak yerine
borçlandırmaya gitmeyi tercih eden OTAŞ böylece daha az özsermaye
koyarken, TT`den daha çok kar alıp götürmüştür. Bu durum Kamu
Aydınlatma Platformu`na yapılan 28 Mayıs 2013 tarihli açıklamaya da
yansımış TT hisselerinin rehin kalmasına yol açan yeni borçlanmanın
gerekçesi "refinansman ve temettü ödemesine devam etmek" olarak ifade
edilmiştir.
Özsermaye yerine daha çok borçlanmanın tercih edilmesinin diğer
bir zararı da devlete ödenen vergilerin azalmasıdır. 2005 yılında
811.45 milyon lira olan TT`nin vergi ödemesi, 2006 yılında 110.6
milyon liraya düşmüştür. Bu düşüşte Kurumlar Vergisi oranının yüzde
30`dan yüzde 20`ye düşürülmesi etkendir. Ancak sonraki yıllara
bakıldığında da özellikle 2013`ten itibaren TT`nin vergi ödemelerinde
dramatik bir azalış dikkat çekmektedir. Borç faizlerinin gider
gösterilmesi ödenen verginin düşmesini de sağlamaktadır. Bilançosuna
göre 2007`de 409.8, 2008`de 508.8, 2009`da 679.7, 2010`da 798.6,
2011`de 709.6, 2012`de 773.3 milyon lira olan TT`nin vergi ödemesi,
2013`te 439.5 milyon liraya inmiş 2014`te 606.9 milyon lira olurken
2015`te 398.4`e, 2016`da 327.8 milyon liraya kadar gerilemiştir.
TT`nin borçluluk oranı artırılıp ortaklara temettü dağıtımı
yapmasına göz yumularak, OTAŞ`ın borç yükünü rehin verdiği TT
hisseleri üzerine yıkarken 5.7 milyar dolarlık kar payını alıp
götürmesi izlenmiştir. 2006-2015 yılları arasında her yılın ortalama
dolar kuru üzerinden yıllık temettü aktarımları hesaplandığında
OTAŞ`ın 5.7 milyar dolarlık TT karını alıp götürdüğü ortaya
çıkmaktadır.
Son noktada OTAŞ kendi borçlarını ödemediği gibi TT`yi de ciddi
bir borç yükü altında bırakarak zarar etmesine neden olmuştur: 2015
yılında 862 milyon lira kar eden TT, 2016`da 724 milyon lira zarar
açıklamıştır. Artan borç yükü ve hisse krizine rağmen yönetimden el
çektirilmeyen OTAŞ, 2017 yılında TT`nin il-ilçe müdürlüklerini
kapatıp, personel kıyımına gitmiştir. Geçen yıl için kar açıklaması
beklenen TT`nin, 2017`nin 3 çeyreklik dönemine ilişkin kar rakamı 1
milyar 249 milyon liradır. Anasözleşme`ye göre yönetim kurulu
üyelikleri hukuki olarak otomatikman düşmüş olmasına karşın, OTAŞ`ın
varlığını sürdürmesine izin verilmesi, bu karın da kaçırılması riskini
doğurmuştur. OTAŞ`ın 2017 TT karından pay almasına izin verilmemeli
borç ödemesi ve özsermayenin güçlendirilmesi sağlanmalıdır.
Oysa OTAŞ`a yönetimden el çektirilmediği gibi TT`nin malvarlıkları
üzerinde büyük tasarruflarda bulunmasına halen olanak tanındığı
anlaşılmaktadır. Bu yılın ilk ayı itibarıyla TT`nin ülke genelindeki
63 bina, 109 işyeri, 14 arsa ve 3 konut için kiralık ilanına
çıkmıştır. Bu ilanlar arasında Adana, Adıyaman, Afyonkarahisar,
Amasya, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bartın, Bursa, Çorum,
Denizli, Edirne, Hatay, İstanbul, İzmir, Isparta, Kastamonu, Konya,
Kırklareli, Manisa, Muğla, Rize, Sakarya, Samsun, Tokat, Trabzon ve
Van`da il-ilçe düzeyinde TT merkezleri yer almaktadır. Mülkiyeti
kamuya ait olup, imtiyaz süresi sonunda kamuya devredilmesi gereken
iletişim altyapısını barındıran bu binaların kiraya verilmeye
çalışılması, altyapının geleceğine ilişkin soru işaretlerini
büyütmektedir.
İflas eden özelleştirme sürecinden vazgeçilerek, imtiyaz
sözleşmesi başta olmak üzere Hazine`nin her türlü hakkı kullanarak,
telekomünikasyon altyapısı acilen güvence altına alınmalıdır. OTAŞ`tan
ve Oger Grubu`ndan TT hisseleri üzerinde bırakılan borcun ödenmesi
için tahsilat yapılmaya çalışılmalı, TT üzerindeki mali krizin
sorumluları hesap vermelidir. "

Foreks Haber Merkezi ( haber@foreks.com )
http://www.foreks.com
http://twitter.com/ForeksTurkey