İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılmasıyla başlayan ekonomik durgunluk, corona virüs salgınıyla mücadele kapsamında uygulanan karantina tedbirleri ile derin bir ekonomik krize dönüşüyor. İngiltere’nin en büyük ticari ortağı AB ile nasıl bir ilişki kuracağı konusunda halen bir anlaşmaya varamamış olması riskleri daha da artırıyor.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) haziran ayı Ekonomik  Görünüm Raporu’nda İngiltere’nin görünümüne ilişkin oldukça karamsar bir tablo  çizilmesi dikkati çekiciydi.

Raporda yeni tip corona virüs (Kovid-19) salgınının barış zamanında  "yüzyılın en büyük ekonomik krizini" tetiklediğini belirtilerek, İngiltere’de bu  yıl OECD ülkeleri içerisinde en sert daralmanın beklendiği kaydedildi.

OECD raporunda İngiliz ekonomisinin bu yıl yüzde 11,5 küçüleceği  öngörüldü. İkinci dalga senaryosunun gerçekleşmesi durumunda ise ekonomi bu yıl  için yüzde 14 küçülebilir.

2015 yılında yüzde 2,4 ile OECD ülkeleri içerisinde en hızlı büyümeyi  kaydeden 2,8 trilyon dolarlık İngiliz ekonomisi, 2016 yılının haziran ayında  yapılan AB referandumundan ret kararının çıkmasından bu yana büyüme ivmesini  kaybetti.

İngiltere’de iktidardaki Muhafazakar Parti, İngiltere’yi ocak ayı  sonunda AB’den çıkarmayı başarmış görünse de  ülkenin en büyük ticari ortağı olan  AB ile gelecekte nasıl bir ilişkiye sahip olacağına dair taraflar arasında hala  bir anlaşma sağlanamamış olması ekonomik görünüm üzerindeki belirsizlikleri  giderek artırıyor.

Üstelik bu kez salgının yarattığı yıkıcı etkiyle, çok sayıda şirketin  iflas etmesi, kalanların da binlerce insanı işten çıkarması bekleniyor. Kısacası;  bir yandan İngiltere bir yandan karantinadan kademeli olarak çıkarken bir yandan  da yakın tarihin en zorlu ekonomik krizine doğru sürükleniyor.

İngiltere Merkez Bankası’nın (BoE) tahminlerine göre  ülke son 300  yılın en derin krizine doğru ilerliyor. Banka geçen ay yaptığı açıklamada corona virüs salgınının ülke ekonomisinde yılın ikinci çeyreğinde yüzde 25'e kadar  daralmaya neden olmasının beklendiğini belirtti.

İngiltere Merkez Bankası’nın tahminlerine göre bu yıl İngiliz  ekonomisi yüzde 14 seviyesine kadar daralma gösterebilir.

İNGİLTERE’DE TOPLU İŞTEN ÇIKARMALAR BAŞLADI

Salgına karşı uygulanan karantina önlemleri nedeniyle talebin  azalmasıyla sert düşüş yaşayan petrol fiyatları, enerji şirketlerinin de  planlarını alt üstü etti.

İngiltere’de petrol ve doğalgaz sektörünün çatı kuruluşu Oil and Gas  UK (OGUK) tarafından nisan ayında yapılan açıklamada, üretim fazlasının petrol  fiyatlarını son 20 yılın en düşük seviyesine düşürdüğü, koronavirüs salgının  sektör üzerindeki etkileri nedeniyle önümüzdeki dönemde 30 bin kişinin işini  kaybedebileceği kaydedilmişti. Son olarak İngiliz enerji devi British Petroleum  da (BP) 10 bin, Centrica ise 5 bin kişinin işten çıkarılacağı duyurdu.

İngiltere’nin AB’den çıkış sürecindeki belirsizlikler nedeniyle zaten  zor günler geçiren İngiliz hava yolu şirketleri de toplu işten çıkarmalara  başladı. İngiltere’de karantina uygulamasının başladığı 23 Mart tarihinden bu  yana EasyJet 4 bin 500, Virgin Atlantic 3 bin, British Airways 12 bin, Ryanair  ise 3 bin kişinin işten çıkarılacağı duyuruldu. Kısacası İngiliz havacılık  sektöründe toplam 22 bin 500 kişi işini kaybediyor.

Fakat İngiliz ekonomisi karantinadan çıkmaya çalışırken bundan çok  daha fazlasının hemen her sektörde yaşanacağını söylemek mümkün.

İngiliz Hazine Bakanlığı tarafından yapılan bu ay açıklamada, ülkede  23 Mart’tan itibaren karantina uygulanmasıyla birlikte çalışamayan toplam 8,9  milyon kişinin hükümetin ücretli izin programından yararlandığı, hükümetin bu  programa aylık yaklaşık 19,6 milyar sterlin ayırdığı belirtilmişti.

İngiliz hükümeti daha önce corona virüs salgını nedeniyle çalışamayacak  olanların maaşlarının yüzde 80’inin 2 bin 500 sterline kadar ödemeye devam  ediyor. Fakat bu program ekim ayının sonuna kadar sürecek. Ağustos ayında  itibaren şirketlerin çalışanlarının sigortasının ve emeklilik katkı paylarının  ödemesi gerekecek. Ekim ayında itibaren şirketlerin çalışanlarına devlet  tarafından ödenen maaş desteğinin yüzde 10’unu, ekim ayında ise yüzde 20’sini  ödemesi gerekiyor. Mart ayından itibaren mali olarak sıkışmış durumda olan ve  düşük talep yüzünden önünü görmekte zorlanan şirketler ise çareyi işten  çıkarmalarda görüyor. Her ne kadar İngiliz hükümeti bu şirketleri ayakta tutmaya  çalışsa da çok sayıda şirketin ekonomik krizin şoklarına karşı ayakta  kalamayacağı düşünülüyor.

Essex Üniversitesi'nin Sosyal Ekonomik Araştırmalar birimi tarafından  hazırlanan bir raporda ise İngiltere’de salgının yarattığı ekonomik bozulma  nedeniyle 6,5 milyondan fazla insanın işini kaybedebileceği belirtiliyor. Raporda  konaklama ve gıda sektörlerinde çalışan toplam 1,5 milyon kişinin işten  çıkarılacağı öngörülüyor.

ANLAŞMASIZ AYRILIK ENDİŞESİ

İngiltere’nin AB ile henüz gelecekte kuracağı ilişki biçimine dair bir  anlaşma sağlamaması ve AB’den anlaşmasız ayrılma olasılığı ekonomik görünümü daha  da kasvetli bir hale getiriyor.

Hatırlanacağı üzere en son AB Brexit Başmüzakerecisi Michel Barnier,  İngiltere ve AB arasında gelecekte kurulacak ilişkiye dair bir müzakerelerde  ilerleme sağlanamadığını belirtmişti.

Oysa normal koşullarda tarafların gelecekteki ilişkilerini  düzenleyecek kapsamlı bir anlaşmaya varmak için bu ayın sonuna kadar kısmı de  olsa bir anlaşmaya varması bekleniyordu. Müzakerelerde ticaretin yanı sıra  balıkçılık, havacılık, ilaç ve güvenliğe kadar çeşitli konular ele alınıyor. AB,  tüm bu konularda bir yıldan az bir sürede anlaşmaya varmanın zor olduğunu  savunarak sürenin 2022'ye kadar uzatılması görüşünü taşıyor.

İngiliz yetkililer, müzakerelerin 2020 sonuna kadar tamamlanmasında  ısrar etse de bir anlaşmasız ayrılıktan korunmak için geçiş sürecinin uzatılması  halen mümkün.

Eğer, bir anlaşmaya varılamazsa iki taraf arasındaki ticari ilişkiler  31 Aralık 2020 sonrasında Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurallarına göre yapılması  gerekiyor.

İngiltere’de iş dünyası ise ekonomik bozulmadan ve artan anlaşmasız  ayrılık olasılığından dolayı son derece tedirgin.

İngiliz Endüstri Konfederasyonu (CBI) Direktörü Carolyn Fairbairn  geçtiğimiz gün yaptığı açıklamada, İngiliz şirketlerinin direnç seviyesinin  tamamen yerlerde olduğunu belirterek, "Kenara konan her kuruş, depolanan her şey  tükendi." ifadelerini kullandı.

Fairbairn, İngiltere'nin AB'den anlaşmasız ayrılmasının "yangına  benzin dökmek" olacağını belirterek, halihazırda İngiliz şirketlerinin zaten zor  durumda olduğunu söyledi.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's de İngiltere'nin  AB’den anlaşmasız ayrılmasının kırılgan olan İngiliz ekonomisindeki bozulmayı  artırabileceğini uyarısında bulunmuştu.

Moody’s açıklamasında, "Anlaşmasız ayrılık, salgının ardından  İngiltere'nin son yüzyılda yaşayacağı en derin resesyondan toparlanmasını ciddi  şekilde etkiler. 2020'nin sonunda anlaşmasız ayrılık olursa İngiliz ekonomisi  beklenenin üzerinde daralır. Ayrıca, bu durumda İngiliz ekonomisinin direnci,  yüksek kamu borcu, yüksek işsizlik ve düşük yatırımlar nedeniyle azalır."  İfadelerine yer verilmişti.

Öte yandan İngiliz basını, bu ay başında İngiltere Merkez Bankası  Başkanı Andrew Bailey’in bankaları yöneticileri ile görüşerek anlaşmasız ayrılık  olasılığına karşı hazırlıklarını artırmasını talep ettiğini bildirdi. Kısacası; İngiltere’yi salgın ve Brexit’e ilişkin birçok risk  nedeniyle çok zor bir sürecin beklendiğini söylemek mümkün.