Merkez bankalarında faiz indirim dalgası devam ediyor
07.02.2020 11:14Son güncelleme : 08.02.2020 11:23
Küresel çapta gerek ekonomik gerek siyasi açıdan biri bitmeden diğeri başlayan zorluklar karşısında geçen yıl 51 merkez bankası faiz indirimine giderken, bu yıl da yeni problemlerin eklendiği piyasaları desteklemek için faiz indirim dalgasının devam ettiği görülüyor.
AA
GloballeÅŸme kavramının aksine önde gelen ekonomilerin ticarette korumacı yaklaşımı benimsemesi ve bu doÄŸrultuda ortaya çıkan ABD ile Çin arasında çıkan ticaret savaşının küresel yavaÅŸlama endiÅŸelerini artırması, geçen yıl piyasalarda en büyük risk unsuru olarak fiyatlandı.
Avrupa kaynaklı siyasi belirsizlikler, Brexit kördüÄŸümü ve Suriye, İran, Irak gibi ülkelerdeki geliÅŸmeler kaynaklı jeopolitik risklerin de sorunlar listesine eklenmesi ile zor bir yılın deneyimlendiÄŸi 2019'da, merkez bankaları ekonomileri desteklemek amacıyla elini taşın altına koydu.
Bu kapsamda büyüme, istihdam ve yatırımları desteklemek için ekonomik aktörlerin paraya daha az maliyetli ulaÅŸması amacıyla 2019'da 51 merkez bankası faizlerde indirime gitti.
ABD Merkez Bankası (Fed) ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) gibi önde gelen merkez bankalarının da bu dönemde dünya ekonomilerinin teÅŸvike ihtiyaç duyulduÄŸunu dillendirmesi ve bu gereksinimini karşılamak amacıyla geniÅŸlemeci
para politikalarına geri dönmesi dikkati çekti. GeliÅŸmekte olan ülkeler de özellikle Temmuz 2019 itibarıyla faizlerde indirime giderek küresel ekonomide söz sahibi merkez bankalarının peÅŸine takıldı.
Bu yıl da Çin'de ortaya çıkan ve hızla yayılan koronavirüs, ABD BaÅŸkanı Donald Trump'ın sözde Orta DoÄŸu barış planını açıklaması ile İsrail-Filistin arasındaki gerilimin tırmanması, Libya, İran ve Irak kaynaklı artan jeopolitik risklerin etkisiyle küresel büyüme endiÅŸeleri yeniden gündemin üst sıralarına çıktı.
Tüm bu geliÅŸmeler merkez bankalarının bu yıl da faiz indirimine devam etmesini beraberinde getirirken, ocak ayında Türkiye, Azerbaycan, Malezya, Arjantin, Güney Afrika, Sri Lanka, Ukrayna, Kenya ve Makedonya olmak üzere 9 merkez bankası gösterge faiz oranını düÅŸürdü. Åubat ayının ilk faiz indirimi ise Tayland'dan geldi.
FED'DEN BİR FAİZ İNDİRİMİ BEKLENİYOR
Geçen yıla 3 faiz artırımı beklentisiyle baÅŸlayan Fed, ABD BaÅŸkanı Donald Trump'ın ticaret politikaları, küresel ekonomideki yavaÅŸlama ve jeopolitik risklerdeki artış sonrası yılın ikinci yarısı itibarıyla faiz indirimi sinyali verdi.
Geçen yılın temmuz ayında beklentiler doÄŸrultusunda karar alan ve faizleri yüzde 2,00-2,25 bandına çeken Fed, faizleri yaklaşık 11 yılın ardından ilk kez indirmiÅŸ oldu. Fed daha sonraki faiz indirimi serileri ile 2019'u yüzde 1,50-1,75 bandında tamamlarken, bu yıl da baÅŸta koronavirüs olmak üzere küresel geliÅŸmelerin risk unsuru olarak izlendiÄŸi mesajını verdi.
Fed'in 2020'de sadece bir kez faiz indirimine gideceÄŸi, gelecek yıl ise oranlarda herhangi bir deÄŸiÅŸim yapmayacağı öngörülüyor.
ECB ise geçen yıl mevduat faiz oranlarını 10 baz puan indirerek yüzde eksi 0,50'ye çekerken, aylık 20 milyar avroluk varlık alım programına tekrar baÅŸladı. Geçen yılın kasım ayında ECB'nin yeni ve ilk kadın baÅŸkanı olarak göreve baÅŸlayan Christine Lagarde'nin bankanın para politikasında bir deÄŸiÅŸiklik yapması beklenmezken, Avrupa'da Brexit kördüÄŸümünde önemli bir aÅŸamanın geride kalması ve nispeten azalan siyasi belirsizliklerin bu beklentileri desteklediÄŸi belirtiliyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafında ise 2019'a yüzde 24 seviyelerindeki politika faiziyle baÅŸlanmasına karşın, temmuzda 425, eylülde 325, ekimde 250 ve aralıkta 200 baz puanlık indirime gidildi. Böylece politika faizinde 2019'da toplamda 1.200 baz puanlık indirim yapan TCMB, en çok faiz indiren merkez bankası oldu. TCMB, 2020'nin ilk para politikası toplantısında da bu indirimlerine devam etti ve faizleri 75 baz puan azaltarak yüzde 11,25'e çekti.
TCMB'nin bundan sonra faiz indirimi konusunda "bekle-gör" temasını izleyeceÄŸi ve enflasyonun seyrinin para politikası kararlarında belirleyici olacağı öngörülüyor.
EN ÇOK FAİZ İNDİRİMİNE AZERBAYCAN BAÅVURDU
Geçen yıl ocak ayında Angola, Gana, Ermenistan, Gürcistan ve Malavi olmak üzere 5 ülkenin merkez bankası faiz indirdi. Åubatta Azerbaycan, Hindistan, Mısır, Jamaika, Paraguay ve Kırgızistan'da da merkez bankaları faiz indirim yoluna giderken, mart ayına gelindiÄŸinde bu ülkelere Gürcistan ve Nijerya da dahil oldu. Nisan ayında nispeten sakin geçen piyasalarda Ukrayna da faizlerde 0,50 baz puanlık indirime gitti.
Fed'in faiz indirim sinyali verdiÄŸi mayıs ayı, merkez bankaları kararları açısından yoÄŸun geçen bir dönem oldu. Ruanda'dan Yeni Zelanda'ya, Filipinler'den İzlanda'ya ve Sri Lanka'dan Tacikistan'a kadar birçok ülkenin politika faizini düÅŸürdüÄŸü mayıs ayında toplam 11 ülke indirim yönünde aksiyon aldı.
Haziran ayı özellikle Hindistan, Åili, Rusya gibi geliÅŸmekte olan ülke merkez bankalarının faiz indiriminin konuÅŸulduÄŸu bir dönem olurken, temmuzda toplam 16 ülke faizi düÅŸürdü. Fed baÅŸta olmak üzere Türkiye, Brezilya, Rusya, Güney Afrika bu dönemde faiz indiren ülkeler arasında yer aldı.
Geçen yıl aÄŸustosta 21, eylülde 19, ekimde 18, kasımda 10 ve aralıkta 8 merkez bankasının daha faiz indirdiÄŸi görüldü.
Alınan aksiyonlara bakıldığında, Azerbaycan'ın geçen yıl 8 kez faiz indirimine giderek bu yola en fazla baÅŸvuran ülke olduÄŸu görüldü. Kademeli indirim yoluna giden Azerbaycan Merkez Bankası'nın toplamda aldığı aksiyonların düzeyi ise 225 baz puanda kaldı.
Bu yıla gelindiÄŸinde, ocakta yine Azerbaycan Merkez Bankası'nın 25 baz puanlık indirimle politika faizini yüzde 7,25'e çektiÄŸi görüldü. Makedonya Merkez Bankası, Güney Afrika, Malezya ve Kenya'nın da 25 baz puanlık indirime gittiÄŸi Ocak 2020 döneminde, Ukrayna da gösterge faizinde 250 baz puanlık azaltım gerçekleÅŸtirdi.
Aynı dönemde Sri Lanka 50 baz puan, Türkiye ise 75 baz puanlık indirimle politika faizini azaltan bankalar arasında yer aldı. Åubat ayının ilk faiz indirimi ise 25 baz puanla Tayland'dan geldi.
"FİNANSAL KOÅULLARIN SIKILAÅMASINA YÖNELİK BEKLENTİ HENÜZ YOK"
Deniz Yatırım Stratejisti Orkun Gödek, AA muhabirine konuya iliÅŸkin yaptığı açıklamada, küresel finansal koÅŸulların kısa vadede sıkılaÅŸma yönlü geliÅŸim göstermesi beklentisinin henüz oluÅŸmadığını vurguladı.
Bu yılın global ekonomi açısından 2019'dan daha iyi olacağı düÅŸüncesinin, yıl baÅŸlangıcından bu yana takip edilen ve "siyah kuÄŸu" olarak tanımlanan olaylara raÄŸmen genele hakim olmaya devam ettiÄŸini belirten Gödek, ÅŸunları kaydetti:
"Yine de bu yıl 2018 ölçeÄŸinde bir büyüme görmeyeceÄŸiz. Çin kaynaklı virüs salgını global büyüme rakamında ciddi kayıp yaratmayacak ancak Asya özelinde ilk çeyrek büyüme rakamını bir miktar baskılayacak. Bu da finansal koÅŸulların en azından yılın ilk yarısı ölçeÄŸinde devam edebileceÄŸi düÅŸüncesini bir adım öne çıkarıyor. Avrupa'da dipten dönüÅŸ süreci yavaÅŸ bir ÅŸekilde gerçekleÅŸirken, ABD ile Çin arasındaki ilk faz ticaret anlaÅŸmasının belirsizliÄŸin ciddi anlamda azalmasına imkan tanıdı. Kaldı ki 2019'da yapılan faiz indirimi hamlelerinin gecikmeli etkileri 2020'nin ilk altı ayında belirmeye baÅŸlayacak.
GeliÅŸmiÅŸ ülke para politikalarında sıkılaÅŸtırıcı adımların gelmemesi geliÅŸmekte olan ülkeler sınıfının düÅŸük faiz ortamını olabildiÄŸince devam ettirmesine hatta geniÅŸletmesine kolaylık saÄŸlıyor. Burada en önemli risk, hızlı küresel toparlanma ve sıkılaÅŸma hamlelerinin gelmesi. Åu an için çok düÅŸük bir ihtimal olsa da gözden kaçırmamalı."