Küresel çapta gerek ekonomik gerek siyasi açıdan biri bitmeden diğeri başlayan zorluklar karşısında geçen yıl 51 merkez bankası faiz indirimine giderken, bu yıl da yeni problemlerin eklendiği piyasaları desteklemek için faiz indirim dalgasının devam ettiği görülüyor.
Globalleşme kavramının aksine önde gelen ekonomilerin ticarette korumacı yaklaşımı benimsemesi ve bu doğrultuda ortaya çıkan ABD ile Çin arasında çıkan ticaret savaşının küresel yavaşlama endişelerini artırması, geçen yıl piyasalarda en büyük risk unsuru olarak fiyatlandı.

Avrupa kaynaklı siyasi belirsizlikler, Brexit kördüğümü ve Suriye, İran, Irak gibi ülkelerdeki gelişmeler kaynaklı jeopolitik risklerin de sorunlar listesine eklenmesi ile zor bir yılın deneyimlendiği 2019'da, merkez bankaları ekonomileri desteklemek amacıyla elini taşın altına koydu.

Bu kapsamda büyüme, istihdam ve yatırımları desteklemek için ekonomik  aktörlerin paraya daha az maliyetli ulaşması amacıyla 2019'da 51 merkez bankası  faizlerde indirime gitti.

ABD Merkez Bankası (Fed) ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) gibi önde  gelen merkez bankalarının da bu dönemde dünya ekonomilerinin teşvike ihtiyaç  duyulduğunu dillendirmesi ve bu gereksinimini karşılamak amacıyla genişlemeci  para politikalarına geri dönmesi dikkati çekti. Gelişmekte olan ülkeler de  özellikle Temmuz 2019 itibarıyla faizlerde indirime giderek küresel ekonomide söz  sahibi merkez bankalarının peşine takıldı.

Bu yıl da Çin'de ortaya çıkan ve hızla yayılan koronavirüs, ABD  Başkanı Donald Trump'ın sözde Orta Doğu barış planını açıklaması ile İsrail-Filistin arasındaki gerilimin tırmanması, Libya, İran ve Irak kaynaklı artan jeopolitik risklerin etkisiyle küresel büyüme endişeleri yeniden gündemin üst sıralarına çıktı.

Tüm bu gelişmeler merkez bankalarının bu yıl da faiz indirimine devam  etmesini beraberinde getirirken, ocak ayında Türkiye, Azerbaycan, Malezya,  Arjantin, Güney Afrika,  Sri Lanka, Ukrayna, Kenya ve Makedonya olmak üzere 9  merkez bankası gösterge faiz oranını düşürdü. Şubat ayının ilk faiz indirimi ise  Tayland'dan geldi.

FED'DEN BİR FAİZ İNDİRİMİ BEKLENİYOR

Geçen yıla 3 faiz artırımı beklentisiyle başlayan Fed, ABD Başkanı  Donald Trump'ın ticaret politikaları, küresel ekonomideki yavaşlama ve jeopolitik  risklerdeki artış sonrası yılın ikinci yarısı itibarıyla faiz indirimi sinyali  verdi.

Geçen yılın temmuz ayında beklentiler doğrultusunda karar alan ve  faizleri yüzde 2,00-2,25 bandına çeken Fed, faizleri yaklaşık 11 yılın ardından  ilk kez indirmiş oldu. Fed daha sonraki faiz indirimi serileri ile 2019'u yüzde  1,50-1,75 bandında tamamlarken, bu yıl da başta koronavirüs olmak üzere küresel  gelişmelerin risk unsuru olarak izlendiği mesajını verdi.

Fed'in 2020'de sadece bir kez faiz indirimine gideceği, gelecek yıl  ise oranlarda herhangi bir değişim yapmayacağı öngörülüyor.

ECB ise geçen yıl mevduat faiz oranlarını 10 baz puan indirerek yüzde  eksi 0,50'ye çekerken, aylık 20 milyar avroluk varlık alım programına tekrar  başladı. Geçen yılın kasım ayında ECB'nin yeni ve ilk kadın başkanı olarak göreve  başlayan Christine Lagarde'nin bankanın para politikasında bir değişiklik yapması  beklenmezken, Avrupa'da Brexit kördüğümünde önemli bir aşamanın geride kalması ve  nispeten azalan siyasi belirsizliklerin bu beklentileri desteklediği  belirtiliyor.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafında ise 2019'a yüzde 24  seviyelerindeki politika faiziyle başlanmasına karşın, temmuzda 425, eylülde 325,  ekimde 250 ve aralıkta 200 baz puanlık indirime gidildi. Böylece politika  faizinde 2019'da toplamda 1.200 baz puanlık indirim yapan TCMB, en çok faiz  indiren merkez bankası oldu. TCMB, 2020'nin ilk para politikası toplantısında da  bu indirimlerine devam etti ve faizleri 75 baz puan azaltarak yüzde 11,25'e  çekti.

TCMB'nin bundan sonra faiz indirimi konusunda "bekle-gör" temasını  izleyeceği ve enflasyonun seyrinin para politikası kararlarında belirleyici  olacağı öngörülüyor.

EN ÇOK FAİZ İNDİRİMİNE AZERBAYCAN BAŞVURDU

Geçen yıl ocak ayında Angola, Gana, Ermenistan, Gürcistan ve Malavi  olmak üzere 5 ülkenin merkez bankası faiz indirdi. Şubatta Azerbaycan, Hindistan,  Mısır, Jamaika, Paraguay ve Kırgızistan'da da merkez bankaları faiz indirim  yoluna giderken, mart ayına gelindiğinde bu ülkelere Gürcistan ve Nijerya da  dahil oldu. Nisan ayında nispeten sakin geçen piyasalarda Ukrayna da faizlerde  0,50 baz puanlık indirime gitti.

Fed'in faiz indirim sinyali verdiği mayıs ayı, merkez bankaları  kararları açısından yoğun geçen bir dönem oldu. Ruanda'dan Yeni Zelanda'ya,  Filipinler'den İzlanda'ya ve Sri Lanka'dan Tacikistan'a kadar birçok ülkenin  politika faizini düşürdüğü mayıs ayında toplam 11 ülke indirim yönünde aksiyon  aldı.

Haziran ayı özellikle Hindistan, Şili, Rusya gibi gelişmekte olan ülke  merkez bankalarının faiz indiriminin konuşulduğu bir dönem olurken, temmuzda  toplam 16 ülke faizi düşürdü. Fed başta olmak üzere Türkiye, Brezilya, Rusya,  Güney Afrika bu dönemde faiz indiren ülkeler arasında yer aldı.

Geçen yıl ağustosta 21, eylülde 19, ekimde 18, kasımda 10 ve aralıkta  8 merkez bankasının daha faiz indirdiği görüldü.

Alınan aksiyonlara bakıldığında, Azerbaycan'ın geçen yıl 8 kez faiz  indirimine giderek bu yola en fazla başvuran ülke olduğu görüldü. Kademeli  indirim yoluna giden Azerbaycan Merkez Bankası'nın toplamda aldığı aksiyonların  düzeyi ise 225 baz puanda kaldı.

Bu yıla gelindiğinde, ocakta yine Azerbaycan Merkez Bankası'nın 25 baz  puanlık indirimle politika faizini yüzde 7,25'e çektiği görüldü. Makedonya Merkez  Bankası, Güney Afrika, Malezya ve Kenya'nın da 25 baz puanlık indirime gittiği  Ocak 2020 döneminde, Ukrayna da gösterge faizinde 250 baz puanlık azaltım  gerçekleştirdi.

Aynı dönemde Sri Lanka 50 baz puan, Türkiye ise 75 baz puanlık  indirimle politika faizini azaltan bankalar arasında yer aldı. Şubat ayının ilk  faiz indirimi ise 25 baz puanla Tayland'dan geldi.

"FİNANSAL KOŞULLARIN SIKILAŞMASINA YÖNELİK BEKLENTİ HENÜZ YOK"

Deniz Yatırım Stratejisti Orkun Gödek, AA muhabirine konuya ilişkin  yaptığı açıklamada, küresel finansal koşulların kısa vadede sıkılaşma yönlü  gelişim göstermesi beklentisinin henüz oluşmadığını vurguladı.

Bu yılın global ekonomi açısından 2019'dan daha iyi olacağı  düşüncesinin, yıl başlangıcından bu yana takip edilen ve "siyah kuğu" olarak  tanımlanan olaylara rağmen genele hakim olmaya devam ettiğini belirten Gödek,  şunları kaydetti:

"Yine de bu yıl 2018 ölçeğinde bir büyüme görmeyeceğiz. Çin kaynaklı  virüs salgını global büyüme rakamında ciddi kayıp yaratmayacak ancak Asya  özelinde ilk çeyrek büyüme rakamını bir miktar baskılayacak. Bu da finansal  koşulların en azından yılın ilk yarısı ölçeğinde devam edebileceği düşüncesini  bir adım öne çıkarıyor. Avrupa'da dipten dönüş süreci yavaş bir şekilde  gerçekleşirken, ABD ile Çin arasındaki ilk faz ticaret anlaşmasının belirsizliğin  ciddi anlamda azalmasına imkan tanıdı. Kaldı ki 2019'da yapılan faiz indirimi  hamlelerinin gecikmeli etkileri 2020'nin ilk altı ayında belirmeye başlayacak.

Gelişmiş ülke para politikalarında sıkılaştırıcı adımların gelmemesi  gelişmekte olan ülkeler sınıfının düşük faiz ortamını olabildiğince devam  ettirmesine hatta genişletmesine kolaylık sağlıyor. Burada en önemli risk, hızlı  küresel toparlanma ve sıkılaşma hamlelerinin gelmesi. Şu an için çok düşük bir  ihtimal olsa da gözden kaçırmamalı."