Küresel çapta gerek ekonomik gerek siyasi açıdan biri bitmeden diğeri başlayan zorluklar karşısında geçen yıl 51 merkez bankası faiz indirimine giderken, bu yıl da yeni problemlerin eklendiği piyasaları desteklemek için faiz indirim dalgasının devam ettiği görülüyor.
GloballeÅŸme kavramının aksine önde gelen ekonomilerin ticarette korumacı yaklaşımı benimsemesi ve bu doÄŸrultuda ortaya çıkan ABD ile Çin arasında çıkan ticaret savaşının küresel yavaÅŸlama endiÅŸelerini artırması, geçen yıl piyasalarda en büyük risk unsuru olarak fiyatlandı.

Avrupa kaynaklı siyasi belirsizlikler, Brexit kördüÄŸümü ve Suriye, Ä°ran, Irak gibi ülkelerdeki geliÅŸmeler kaynaklı jeopolitik risklerin de sorunlar listesine eklenmesi ile zor bir yılın deneyimlendiÄŸi 2019'da, merkez bankaları ekonomileri desteklemek amacıyla elini taşın altına koydu.

Bu kapsamda büyüme, istihdam ve yatırımları desteklemek için ekonomik  aktörlerin paraya daha az maliyetli ulaÅŸması amacıyla 2019'da 51 merkez bankası  faizlerde indirime gitti.

ABD Merkez Bankası (Fed) ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) gibi önde  gelen merkez bankalarının da bu dönemde dünya ekonomilerinin teÅŸvike ihtiyaç  duyulduÄŸunu dillendirmesi ve bu gereksinimini karşılamak amacıyla geniÅŸlemeci  para politikalarına geri dönmesi dikkati çekti. GeliÅŸmekte olan ülkeler de  özellikle Temmuz 2019 itibarıyla faizlerde indirime giderek küresel ekonomide söz  sahibi merkez bankalarının peÅŸine takıldı.

Bu yıl da Çin'de ortaya çıkan ve hızla yayılan koronavirüs, ABD  BaÅŸkanı Donald Trump'ın sözde Orta DoÄŸu barış planını açıklaması ile Ä°srail-Filistin arasındaki gerilimin tırmanması, Libya, Ä°ran ve Irak kaynaklı artan jeopolitik risklerin etkisiyle küresel büyüme endiÅŸeleri yeniden gündemin üst sıralarına çıktı.

Tüm bu geliÅŸmeler merkez bankalarının bu yıl da faiz indirimine devam  etmesini beraberinde getirirken, ocak ayında Türkiye, Azerbaycan, Malezya,  Arjantin, Güney Afrika,  Sri Lanka, Ukrayna, Kenya ve Makedonya olmak üzere 9  merkez bankası gösterge faiz oranını düÅŸürdü. Şubat ayının ilk faiz indirimi ise  Tayland'dan geldi.

FED'DEN BÄ°R FAÄ°Z Ä°NDÄ°RÄ°MÄ° BEKLENÄ°YOR

Geçen yıla 3 faiz artırımı beklentisiyle baÅŸlayan Fed, ABD BaÅŸkanı  Donald Trump'ın ticaret politikaları, küresel ekonomideki yavaÅŸlama ve jeopolitik  risklerdeki artış sonrası yılın ikinci yarısı itibarıyla faiz indirimi sinyali  verdi.

Geçen yılın temmuz ayında beklentiler doÄŸrultusunda karar alan ve  faizleri yüzde 2,00-2,25 bandına çeken Fed, faizleri yaklaşık 11 yılın ardından  ilk kez indirmiÅŸ oldu. Fed daha sonraki faiz indirimi serileri ile 2019'u yüzde  1,50-1,75 bandında tamamlarken, bu yıl da baÅŸta koronavirüs olmak üzere küresel  geliÅŸmelerin risk unsuru olarak izlendiÄŸi mesajını verdi.

Fed'in 2020'de sadece bir kez faiz indirimine gideceÄŸi, gelecek yıl  ise oranlarda herhangi bir deÄŸiÅŸim yapmayacağı öngörülüyor.

ECB ise geçen yıl mevduat faiz oranlarını 10 baz puan indirerek yüzde  eksi 0,50'ye çekerken, aylık 20 milyar avroluk varlık alım programına tekrar  baÅŸladı. Geçen yılın kasım ayında ECB'nin yeni ve ilk kadın baÅŸkanı olarak göreve  baÅŸlayan Christine Lagarde'nin bankanın para politikasında bir deÄŸiÅŸiklik yapması  beklenmezken, Avrupa'da Brexit kördüÄŸümünde önemli bir aÅŸamanın geride kalması ve  nispeten azalan siyasi belirsizliklerin bu beklentileri desteklediÄŸi  belirtiliyor.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafında ise 2019'a yüzde 24  seviyelerindeki politika faiziyle baÅŸlanmasına karşın, temmuzda 425, eylülde 325,  ekimde 250 ve aralıkta 200 baz puanlık indirime gidildi. Böylece politika  faizinde 2019'da toplamda 1.200 baz puanlık indirim yapan TCMB, en çok faiz  indiren merkez bankası oldu. TCMB, 2020'nin ilk para politikası toplantısında da  bu indirimlerine devam etti ve faizleri 75 baz puan azaltarak yüzde 11,25'e  çekti.

TCMB'nin bundan sonra faiz indirimi konusunda "bekle-gör" temasını  izleyeceÄŸi ve enflasyonun seyrinin para politikası kararlarında belirleyici  olacağı öngörülüyor.

EN ÇOK FAÄ°Z Ä°NDÄ°RÄ°MÄ°NE AZERBAYCAN BAŞVURDU

Geçen yıl ocak ayında Angola, Gana, Ermenistan, Gürcistan ve Malavi  olmak üzere 5 ülkenin merkez bankası faiz indirdi. Şubatta Azerbaycan, Hindistan,  Mısır, Jamaika, Paraguay ve Kırgızistan'da da merkez bankaları faiz indirim  yoluna giderken, mart ayına gelindiÄŸinde bu ülkelere Gürcistan ve Nijerya da  dahil oldu. Nisan ayında nispeten sakin geçen piyasalarda Ukrayna da faizlerde  0,50 baz puanlık indirime gitti.

Fed'in faiz indirim sinyali verdiÄŸi mayıs ayı, merkez bankaları  kararları açısından yoÄŸun geçen bir dönem oldu. Ruanda'dan Yeni Zelanda'ya,  Filipinler'den Ä°zlanda'ya ve Sri Lanka'dan Tacikistan'a kadar birçok ülkenin  politika faizini düÅŸürdüÄŸü mayıs ayında toplam 11 ülke indirim yönünde aksiyon  aldı.

Haziran ayı özellikle Hindistan, Şili, Rusya gibi geliÅŸmekte olan ülke  merkez bankalarının faiz indiriminin konuÅŸulduÄŸu bir dönem olurken, temmuzda  toplam 16 ülke faizi düÅŸürdü. Fed baÅŸta olmak üzere Türkiye, Brezilya, Rusya,  Güney Afrika bu dönemde faiz indiren ülkeler arasında yer aldı.

Geçen yıl aÄŸustosta 21, eylülde 19, ekimde 18, kasımda 10 ve aralıkta  8 merkez bankasının daha faiz indirdiÄŸi görüldü.

Alınan aksiyonlara bakıldığında, Azerbaycan'ın geçen yıl 8 kez faiz  indirimine giderek bu yola en fazla baÅŸvuran ülke olduÄŸu görüldü. Kademeli  indirim yoluna giden Azerbaycan Merkez Bankası'nın toplamda aldığı aksiyonların  düzeyi ise 225 baz puanda kaldı.

Bu yıla gelindiÄŸinde, ocakta yine Azerbaycan Merkez Bankası'nın 25 baz  puanlık indirimle politika faizini yüzde 7,25'e çektiÄŸi görüldü. Makedonya Merkez  Bankası, Güney Afrika, Malezya ve Kenya'nın da 25 baz puanlık indirime gittiÄŸi  Ocak 2020 döneminde, Ukrayna da gösterge faizinde 250 baz puanlık azaltım  gerçekleÅŸtirdi.

Aynı dönemde Sri Lanka 50 baz puan, Türkiye ise 75 baz puanlık  indirimle politika faizini azaltan bankalar arasında yer aldı. Şubat ayının ilk  faiz indirimi ise 25 baz puanla Tayland'dan geldi.

"FÄ°NANSAL KOŞULLARIN SIKILAŞMASINA YÖNELÄ°K BEKLENTÄ° HENÜZ YOK"

Deniz Yatırım Stratejisti Orkun Gödek, AA muhabirine konuya iliÅŸkin  yaptığı açıklamada, küresel finansal koÅŸulların kısa vadede sıkılaÅŸma yönlü  geliÅŸim göstermesi beklentisinin henüz oluÅŸmadığını vurguladı.

Bu yılın global ekonomi açısından 2019'dan daha iyi olacağı  düÅŸüncesinin, yıl baÅŸlangıcından bu yana takip edilen ve "siyah kuÄŸu" olarak  tanımlanan olaylara raÄŸmen genele hakim olmaya devam ettiÄŸini belirten Gödek,  ÅŸunları kaydetti:

"Yine de bu yıl 2018 ölçeÄŸinde bir büyüme görmeyeceÄŸiz. Çin kaynaklı  virüs salgını global büyüme rakamında ciddi kayıp yaratmayacak ancak Asya  özelinde ilk çeyrek büyüme rakamını bir miktar baskılayacak. Bu da finansal  koÅŸulların en azından yılın ilk yarısı ölçeÄŸinde devam edebileceÄŸi düÅŸüncesini  bir adım öne çıkarıyor. Avrupa'da dipten dönüÅŸ süreci yavaÅŸ bir ÅŸekilde  gerçekleÅŸirken, ABD ile Çin arasındaki ilk faz ticaret anlaÅŸmasının belirsizliÄŸin  ciddi anlamda azalmasına imkan tanıdı. Kaldı ki 2019'da yapılan faiz indirimi  hamlelerinin gecikmeli etkileri 2020'nin ilk altı ayında belirmeye baÅŸlayacak.

GeliÅŸmiÅŸ ülke para politikalarında sıkılaÅŸtırıcı adımların gelmemesi  geliÅŸmekte olan ülkeler sınıfının düÅŸük faiz ortamını olabildiÄŸince devam  ettirmesine hatta geniÅŸletmesine kolaylık saÄŸlıyor. Burada en önemli risk, hızlı  küresel toparlanma ve sıkılaÅŸma hamlelerinin gelmesi. Şu an için çok düÅŸük bir  ihtimal olsa da gözden kaçırmamalı."