Rusya ekonomisini canlı tutmakta zorlanıyor
29.04.2020 11:11Son güncelleme : 29.04.2020 16:34
Yeni tip corona virüs (Kovid-19) önlemlerinin yanı sıra petrol fiyatlarındaki sert düşüşle birlikte ekonomik faaliyetlerin durma noktasına geldiği Rusya`da, yetkililer tarafından alınan ekonomik tedbirler yetersiz kalıyor.
AA
Rusya Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin, ülkeyi 2009'da yaÅŸanan küresel mali krizden daha büyük bir krizin beklediÄŸine iÅŸaret ederken, Uluslararası Para Fonu (IMF) Rus ekonomisinin bu yıl yüzde 5,5 küçüleceÄŸini öngörüyor.
Ülkenin eski maliye bakanlarından, Rusya Sayıştay BaÅŸkanı Aleksey Kudrin, iÅŸsiz sayısının 2,5 milyondan 8 milyona yükselebileceÄŸi uyarısında bulunurken, yetkililerin petrol ve doÄŸal gaz gelirlerinden elde edilen yaklaşık 165 milyar
dolar hacme sahip rezervleri kullanmakta tereddüt etmesi eleÅŸtirilere neden oluyor.
AA muhabirinin, Kovid-19 ve enerji piyasalarındaki geliÅŸmelerin Rus ekonomisine etkisine iliÅŸkin sorularını yanıtlayan Paris Siyasi Bilimler Akademisi'nden (Sciences Po) Ekonomi Profesörü Sergey Guriyev, alınan ekonomik tedbirlerin yetersiz kaldığı görüÅŸüne katıldığını söyledi.
Guriyev, açıklanan ilk destek paketinin GSYH'ye oranının yüzde 0,3 seviyesinde kaldığına iÅŸaret ederek, "Söz konusu miktar, sonrasında artmaya baÅŸladı ancak ÅŸu anda GSYH'ye oranı yüzde 2'ye ulaÅŸabildi ve bu verilen kredileri de kapsıyor." dedi.
Kovid-19'a karşı alınan tecrit önlemlerinin ardından ekonominin yüzde 6 ila yüzde 10 arasında küçülmesinin olası olduÄŸunu belirten Guriyev, "Dolayısıyla ekonomik tedbirler yetersiz. Rusların yüzde 70'i birikime sahip deÄŸil ve geçim sıkıntısıyla alakalı çok zor bir süreçle karşı karşıyalar." dedi.
Rus ekonomisinin bu yıl ortalama yüzde 5 küçüleceÄŸine dair IMF ve Rusya Merkez Bankası tarafından yapılan tahminleri deÄŸerlendiren Guriyev, "Bana kalırsa bu tahminler fazlasıyla iyimser. Petrol fiyatları, eÄŸer bu seviyede kalırsa Rusya'nın daha derin bir küçülme yaÅŸaması olası." deÄŸerlendirmesinde bulundu.
Guriyev, Rusya'nın bütçesinde önemli oranda açık yaÅŸanacağı yorumunda bulunarak, ÅŸunları kaydetti:
"Bütçe açığı nedeniyle Ulusal Refah Fonu'nun kullanılması gerekecek. GSYH'nin yaklaşık yüzde 10'una tekabül eden fonun likit varlıkları bu veya gelecek yıl tükenecek. Bu nedenle hükümet bu kaynakları harcamak konusunda çekimser kalıyor. Çünkü 'ulusal projeler' olarak adlandırılan ve çoÄŸu yönetime yakın ÅŸirketler tarafından yapılması planlanan projeler için kaynağı azaltmak istemiyorlar."
"ZARARI TAHMİN ETMEK ÇOK ZOR"
Rus DışiÅŸleri Bakanlığı'na baÄŸlı Moskova Devlet Uluslararası İliÅŸkiler Enstitüsü (MGİMO) Uluslararası Ticaret Bölümü'nden Prof. Dr. Tatyana İsaçenko da ülke ekonomisine yönelik alınan tedbirlerin yetersiz kaldığı görüÅŸüne katıldığını söyledi.
İsaçenko, tedbir noktasında ÅŸu anda kimsenin öngörülerde bulunamadığına iÅŸaret ederek, "Rusya'nın rezervleri var. Maliye Bakanı Anton Siluanov'un açıkladığı üzere, planlanan harcamaların ardından Ulusal Refah Fonu yıl sonunda 7 trilyon rubleye ulaÅŸacak. Ancak bu rezervlerin nasıl kullanılacağını bilmiyoruz." diye konuÅŸtu.
Rezervlerin sosyal destek, saÄŸlık sisteminin güçlendirilmesi, küçük ve orta boy iÅŸletmelerin (KOBİ) desteklenmesi gibi alanlarda kullanılmasının umulduÄŸunu ifade eden İsaçenko, "YaÅŸanan zararın tahminini yapmak çok zor, kimse bilmiyor. En çok zararı turizm sektörü, restoranlar, yiyecek-içecek hizmetleri ve küçük esnaf görecek." deÄŸerlendirmesinde bulundu.
"KRİZ NE KADAR SÜRECEK?" SORUSU
Rus Ulusal Ekonomi BaÅŸkanlık Akademisi (RANEPA) Finans MühendisliÄŸi Kürsüsü BaÅŸkanı ve eski Merkez Bankası BaÅŸkan Yardımcısı Prof. Dr. Konstantin KoriÅŸçenko ise Rus ekonomisinin bu yıl yüzde 2 büyümesinin planlandığını ancak ÅŸimdi yüzde 5 ila yüzde 7 arasında küçülmesinin beklendiÄŸini kaydetti.
KoriÅŸçenko, "Bütçe açığı yüzde 5’e çıkabilir. Tüm bunlar ekonomik dalgalanmanın ne kadar büyük olduÄŸunu gösteriyor. Merkez Bankası, 'helikopter parası' gibi yöntemler planlamıyor. Yetkililer, ekonomiyi kurtarırken enflasyon dalgası yaratmak istemiyorlar. Asıl destek KOBİ'lere veriliyor. Bu planın ne kadar iÅŸe yarayacağını, tedbirlerin kalkmasının ardından kısa süre içerisinde öÄŸreneceÄŸiz." ifadelerini kullandı.
Ulusal Refah Fonu'nun GSYH'ye oranının yüzde 11,5 düzeyinde olduÄŸunu anımsatan KoriÅŸçenko, "Fona 2 ila 5 yıl arasında bel baÄŸlanabilir ancak kriz ne kadar sürecek? Fonun yanı sıra Merkez Bankası'nın yeteri kadar büyük miktarda rezervleri var. Ancak çalkantılı bir dünyada ve G7 ülkelerinin yaptırımlara yönelik eÄŸilimleri nedeniyle Rusya'nın kritik ithalatları karşılayabilmek için dönüÅŸtürülebilir para kaynaklarına ihtiyacı var. Tüm bu nedenlerden ötürü yetkililer devlet rezervlerini harcamakta çekimser davranıyor." diye konuÅŸtu.
KoriÅŸçenko, Rusya'daki dış ticaret, ulaşım, turizm ve hizmet gibi alanların krizden en çok etkilenen sektörler olduÄŸunu vurgulayarak, ÅŸunları kaydetti:
"Mevcut durumdan en çok fayda saÄŸlayan sektörler ise yerel e-ticaret ÅŸirketleri, internet üzerinden eÄŸlence saÄŸlayan firmalar, saÄŸlık sektöründekiler, gıda üretimindekiler ve eÄŸitimle uÄŸraÅŸanlar... Rusya'ya özel olarak ise bankacılık ve enerji sektörü ön plana çıkıyor. Bankacılık sektörü hızla toparladı. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ile bazı petrol üreticisi ülkeler (OPEC ) arasında varılamayan anlaÅŸma nedeniyle düÅŸen
petrol fiyatları ve yüzde 30 kadar düÅŸen dünya ticareti nedeniyle petrol sanayisi ise çifte darbe yedi. Buradaki olumlu durum, Rus petrol ÅŸirketleri oldukça büyükler ve devletle aralarındaki baÄŸlantı oldukça iyi durumda."
BÜYÜK ÅİRKETLERDEN DESTEK BEKLENTİSİ
Merkezi ABD'de bulunan Uluslararası Finans Enstitüsü'nden (IIF) BaÅŸekonomist Yardımcısı Elina Ribakova da Rusya'daki durumun, Kovid-19 salgınının petrol fiyatlarındaki düÅŸüÅŸle kesiÅŸmesiyle karmaşık hale geldiÄŸini söyledi.
Yaptırımlar nedeniyle Rusya'nın uluslararası piyasalardaki faaliyetlerle ilgili de zorlandığını ifade eden Ribakova, "Merkez Bankası da ruble cinsinden
tahvil (OFZ) ihaleleri konusunda oldukça muhafazakar. Bu nedenle Rusya'da Kovid-19'la mücadelede daha fazla mali finansmanı açığa çıkarmak oldukça zor." dedi.
Yetkililerin, Ulusal Refah Fonu dahil olmak üzere mali rezervlerini daha çok kullanması gerektiÄŸini belirten Ribakova, "Merkez Bankası'nın diÄŸer rezervlerine gelirsek, ruble esnek durumda ve Rus piyasalarında yabancı para sıkıntısı olduÄŸuna dair herhangi bir belirti görünmüyor. Bu yüzden Merkez Bankası'nın rezervleri açısından daha fazla harcama yapılmasına ihtiyaç olduÄŸunu görmüyorum." ifadelerini kullandı.
Ribakova, Rusya'daki büyük ÅŸirketlerin ülkedeki çoÄŸu sektöre hükmettiÄŸine iÅŸaret ederek, "Büyük olasılıkla bu büyük ÅŸirketlerin çalışanlarına ve bulunduÄŸu bölgelere destek olmak için harcama yapmalarına yönelik beklenti olacaktır. İşsizlik, muhtemelen diÄŸer geliÅŸen piyasalarda olduÄŸundan daha az artacak. Çünkü geçmiÅŸ krizlerde gördüÄŸümüz gibi ÅŸirketler kayıtlarında personeli tutmak için maaÅŸları azaltacaklar." ÅŸeklinde konuÅŸtu.