Merkez Bankası enflasyonun nedenlerini açıkladı
06.11.2018 10:17Son güncelleme : 06.11.2018 14:38
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ekim ayında çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonunun yükseldiğini, ana eğilimindeki yüksek seviyelerin korunduğunu belirtti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayınlanan Ekim Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda şu konulara yer verildi:
"Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 2,67 oranında artmış ve yıllık enflasyon 0,72 puan yükselerek yüzde 25,24 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon temel mal grubu dışındaki alt kalemlerde yükseliş göstermiştir. Enerji fiyatlarındaki artışta elektrik ve doğal gaz kalemleri öne çıkarken, gıda grubunda genel olarak taze meyve ve sebze dışındaki ürünlerde enflasyon yukarı yönlü bir seyir izlemiştir. Temel mal grubu enflasyonundaki yavaşlamada otomobillerdeki ÖTV matrah düzenlemesinin yanında mobilya fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak dayanıklı tüketim malları etkili olmuştur.
Beyaz eşya ve diğer temel mallarda ise döviz kurunun gecikmeli etkilerinin güçlü bir şekilde sürdüğü izlenmiştir. Bu görünüm altında çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonu yükselmiş, ana eğilimindeki yüksek seviyeler korunmuştur.
DEĞERLENDİRMELER
Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 2,67 oranında artmış ve yıllık enflasyon 0,72 puan yükselerek yüzde 25,24 olmuştur. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,66 ve 0,29 puan artarak yüzde 24,37 ve yüzde 24,34 olarak gerçekleşmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, enerji ve hizmet gruplarının katkılarında sırasıyla 0,37, 0,30 ve 0,16 puan artış gözlenmiştir. Bu dönemde, temel mal ve alkol, tütün gruplarının katkılarında önemli bir değişim olmazken,
altın grubunun katkısı 0,15 puan azalmıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde, enflasyonun ana eğiliminin yataya yakın seyrettiği gözlenmiştir. Bu görünümde, temel mal fiyatları ana eğilimindeki sınırlı düşüşe karşılık hizmet fiyatları eğiliminde görülen yükseliş etkili olmuştur. Böylece, çekirdek enflasyon göstergelerinin ana eğilimi yüksek seviyesini korumuştur. Ekim ayında hizmet fiyatları yüzde 1,11 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 0,79 puan artarak yüzde 14,76 olmuştur. Yıllık enflasyon haberleşme, diğer hizmetler ve lokanta-otel gruplarında artış gösterirken, ulaştırma hizmetlerinde gerilemiş, kira grubunda ise yatay seyretmiştir. Lokanta-otel grubunda yemek hizmetleri enflasyonu gıda fiyatlarına bağlı olarak artış kaydederken, konaklama hizmetleri enflasyonunda düşüş izlenmiştir. Bu dönemde, haberleşme hizmeti fiyatlarında gözlenen artışta cep telefonu görüşme ücretleri, diğer hizmetler grubu fiyatlarındaki yükselişte ise bakım-onarım ve sağlık hizmetleri belirleyici olmuştur. Ulaştırma hizmetleri fiyatları ise temelde havayolu yolcu taşımacılığı kaynaklı olarak düşüş göstermiştir.
Temel mal grubu yıllık enflasyonu ekim ayında 0,77 puanlık düşüşle yüzde 34,35’e gerilemiş, bu gelişmede dayanıklı mal grubu fiyatları etkili olmuştur. Aylık bazda yüzde 0,69 gerileyen dayanıklı mal grubunda ÖTV matrah düzenlemesinin etkisiyle yüzde 3,07 oranında düşen otomobil fiyatları öne çıkarken mobilya fiyatları da sınırlı olmakla birlikte (yüzde 0,85) gerilemiştir. Diğer taraftan beyaz eşya ve diğer temel mal fiyatları aylık bazda yüzde 5,5 civarında artarak döviz kurunun gecikmeli etkilerinin sürdüğüne işaret etmiştir. Aylık fiyat artışının genele yayıldığı diğer temel mallarda kişisel bakım ürünleri, konutun bakım-onarımına yönelik malzemeler ile temizlik malzemeleri öne çıkmıştır. Bu dönemde giyim grubunda yıllık enflasyon yukarı yönlü seyrini korumuştur.
Özetle, ekim ayında temel mal grubu enflasyonu yıllık bazda yavaşlasa da bazı alt kalemlerde döviz kuru geçişkenliğinin güçlü bir şekilde devam ettiği gözlenmiştir. Enerji fiyatları ekim ayında yüzde 3,70 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 2,40 puan yükselişle yüzde 29,43 olarak gerçekleşmiştir. Bu gelişmede elektrik ve doğal gaz fiyatlarındaki artış belirleyici olurken, katı yakıt fiyatları da yüksek bir artış kaydetmiştir. Elektrik ve doğal gazda son üç aydır gerçekleştirilen ardışık fiyat ayarlamaları sonucu bu kalemlerde yıllık enflasyon sırasıyla yüzde 44,95 ve yüzde 31,35 seviyelerine ulaşmıştır. Öte yandan eşel mobil uygulamasının devamı, enerji enflasyonunda daha olumsuz bir görünümü sınırlamıştır.
Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu ekim ayında 1,56 puan artarak yüzde 29,26 olmuştur. Bu dönemde taze meyve ve sebze dışındaki gıda ürünleri genelinde enflasyon yukarı yönlü bir seyir izlemiştir. İşlenmemiş gıda grubunda beyaz et, süt, kuruyemiş, yumurta, pirinç ve bakliyat fiyatlarındaki artışlar dikkat çekmiştir. İşlenmiş gıda grubu fiyatları ise bu dönemde ekmek-tahıllar, katı-sıvı yağlar, peynir ve süt ürünleri ile alkolsüz içeceklerde belirgin olmak üzere grup geneline yayılan artışlarla yüzde 3,54 oranında yükselmiştir.
Yİ-ÜFE
Yurt içi üretici fiyatları ekim ayında yüzde 0,91 oranında yükselmiş, yıllık enflasyonu ise 1,14 puan azalarak yüzde 45,01’e gerilemiştir. Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak alt gruplar genelinde gözlenen sert fiyat artışlarının bu dönemde yavaşladığı izlenmiştir. Bu çerçevede, petrol ve ana
metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğiliminde bir miktar zayıflama gözlenmiştir. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji ve dayanıksız tüketim dışındaki gruplarda bir miktar düşüş göstermiştir. Bu dönemde, enerji üretici fiyatları yüzde 5,37 ile yüksek artış eğilimini sürdürmüş ve bu grupta yıllık enflasyon yüzde 81,61’e ulaşmıştır. Ekim ayında ara malı fiyatları, kağıt, ahşap ve beton-çimento ürünlerindeki artışların demir-çelik, tekstil ürünleri ve kimyasal ürünlerde gözlenen düşüşlerle dengelenmesi sonucunda yatay seyretmiştir. Dayanıksız tüketim mallarında ise giyim eşyaları, gıda ve içecek fiyatlarındaki artışlar dikkat çekmiştir. Sonuç olarak, ekim ayında üretici fiyat artışları bir miktar hız kesmiş ancak üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları güçlü seyrini korumuştur."
