Yeni tip corona virüs (Kovid-19) salgını nedeniyle dünya genelindeki zayıf petrol tüketimi ve fiyatlardaki sert düşüş, küresel petrol stoklarındaki doluluk oranının yüzde 80`in üzerine çıkmasına yol açarken, piyasada oluşan arz fazlasının etkisiyle stokların gelecek aylarda tamamen dolabileceği öngörülüyor.
Dünya genelindeki seyahat yasakları, karantina önlemleri ve ekonomik  aktivitelerdeki yavaşlama, küresel petrol talebini günlük 20 milyon varilin  üzerinde bir seviyede azalttı. Suudi Arabistan ve Rusya'nın 6 Mart'ta üretim  kesintisi konusunda anlaşamaması, fiyatların 2002'den bu yanaki en düşük  seviyesine gerilemesine neden oldu. Arz fazlalığı ve düşük fiyatları tartışmak  için geçen hafta bir araya gelen Petrol İhraç Edenler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı  ülkeler, 1 Mayıs'tan itibaren günlük 9,7 milyon varil kesinti kararı alsa da bu  ay üretimde kesinti yapılmayacak olması, dünya genelinde üretilen talep fazlası  petrolün depolanması ihtiyacını doğuruyor.

ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA) verilerine göre, ABD hükümeti  tarafından tutulan ve toplam stok kapasitesi 713 milyon varil olan stratejik  petrol rezervlerinde geçen hafta itibarıyla 635 milyon varil petrol varken,  stokların doluluk oranı yüzde 89 seviyesine yükseldi. Ülkenin özel petrol  şirketleri tarafından tutulan ticari ham petrol stoklarındaki kapasite 586 milyon  varilken, bu kapasitenin doluluğu geçen hafta itibarıyla 484,4 milyon varille  yüzde 82,6 seviyesindeydi.

ABD merkezli petrol veri kurumu OilX verilerine göre, Çin'in  stoklarındaki petrol miktarı ocak-mart döneminde 100 milyon varil artarak 1  milyar varile yükselirken, OECD Avrupa ülkelerinin stoklarındaki petrol miktarı  mart ayında 560 milyon varili aştı. ABD ve Çin'den sonra dünyanın en büyük üçüncü  petrol ithalatçısı konumunda bulunan Hindistan'ın stoklarındaki petrol miktarı  ise 70 milyon varilin üzerine çıktı.

Bu ay, Çin'in stoklarındaki petrol miktarının 1,1 milyar varil, OECD  Avrupa ülkelerinin stok petrol miktarının yaklaşık 580 milyon varil ve  Hindistan'ın stok petrol miktarının 75 milyon varile yükseleceği öngörülüyor.

DÜNYA GENELİNDE STOKLARIN YÜZDE 95'İ REZERVE DURUMDA

OilX kurucusu Florian Thaler, AA muhabirine yaptığı açıklamada,   fiziksel doluluğun yanı sıra yeni kargolar için stokların yüzde 95'inin şimdiden  rezerve edildiğini söyledi.

Rezerve edilen bu kapasitenin de 2 hafta içinde dolacağını ifade eden  Thaler, "Küresel petrol stoklarındaki doluluk önümüzdeki birkaç ay içinde zirveye  ulaşır. Çin, ABD ve Hindistan'daki petrol stoklarında ciddi artış görüyoruz.  Özellikle Hindistan'ın petrol stokları şu anda neredeyse dolmuş durumda.  Hükümetin bir şekilde yeni kapasite yaratması gerekiyor." diye konuştu.

ÜRETİM KESİNTİSİ, STOKLARIN ZİRVEYE ULAŞMASINI 2 AY ERTELEYECEK

Norveç merkezli bağımsız enerji araştırma kuruluşu Rystad Energy  Kıdemli Petrol Piyasaları Analisti Paola Rodriguez-Masiu, küresel petrol  stoklarındaki doluluk oranının yüzde 82'yi bulduğunu belirterek, "Stok  kapasitesinde ülke bazlı en büyük artış Çin'de görüldü. Yine de şu an sadece Çin  ve ABD'nin boş stok kapasitesi var. OPEC  ülkelerinin 9,7 milyon varillik üretim  kesintisi nisan ve mayıs aylarında da stoklardaki artışa engel olamayacak." dedi.

OPEC  kesintisinin stokların yüzde 100 doluluğa ulaşmasını mayıstan  temmuza erteleyebileceğini dile getiren Rodriguez-Masiu, şunları ifade etti:

"Üretim kesintisi, pazarın duvara çarpmasını önleyecek. Böylece,  talebin toparlanması için zaman kazanılacak ve şirketler tedarik zincirleri ve  faaliyet planlarını için hazırlık yapabilecek. Ancak şirketler şu an  maliyetlerini de düşüreceği için gelecekte petrol üretimleri de düşecek. Bu  nedenle piyasa, 18-24 ay sonra fiyatların aniden sıçraması riskiyle de karşı  karşıya."

ABD STOKLARINDA ARTIŞ SÜREBİLİR

Orta Doğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) Enerji Çalışmaları Direktörü  Prof. Dr. Hakan Berument de Kovid-19 nedeniyle uluslararası taşımacılığın sekteye  uğraması ve fiziki ham petrol taşınmasının durması endişesiyle  rafinerilerin  petrol stokladığını söyledi.

Ticari stok aktivitelerine ek olarak ülkelerin stratejik rezervlerinin  de dikkate alınması gerektiğine işaret eden Berument, "Özellikle G20 ülkelerinin  90 günlük net ithalata denk gelecek seviyede stratejik rezerv tutma uygulaması  var. Burada esas olan ülkelerin ihtiyaçlarına paralel olarak ham petrol  türlerinin düşük maliyetlerle depolanmasıdır. Ülkeler, arada stratejik  rezervlerden satış yapsa da esas olan stratejik stoğun maliyetini yüklenmek  olduğu için ticari kaygılar ikinci planda kalabilir." diye konuştu.

Berument, Kovid-19'dan kaynaklanan belirsizlik ve ABD'nin salgın  sebebiyle Meksika Körfezi'ndeki terminallerinin kapanması endişesiyle özellikle  ABD stoklarında artışın devam edebileceğini belirterek, "Asya talebinde  toparlanma olduğu haberlerini duyuyoruz. Rafineri kapasitelerindeki artış  Asya'daki kara ve deniz stoklarını azaltacaktır. Diğer bölgelerdeki düşük fiyatta  stoklanmış petrollerin de bu bölge rafinerilerine gitmesi muhtemel. Bu da  stoklarda düşüşe yol açabilir ancak ciddi bir düşüş beklemek için henüz çok  erken." değerlendirmesinde bulundu.

TÜRKİYE'NİN HAM PETROL STOK KAPASİTESİ YAKLAŞIK 15 MİLYON TON

Türkiye'nin de bir G20 ülkesi olarak 60 günlük net tüketim ya da 90  günlük net ithalatı kadar stratejik rezerv tutma yükümlülüğü olduğunu aktaran  Berument, şunları kaydetti:

"Pratikte, Türkiye'nin ham petrol stoklarını devlet adına rafineri  lisans sahipleri tutuyor. Diğer rafinerilerin yaşadığı endişeleri muhtemelen Türk  rafinerileri de yaşıyordur ve mümkün oldukça stok artırma çabasında olduklarını  düşünüyorum. Stokların geçen seneden bu yana artış trendinde olduğunu görüyoruz.  Türkiye'nin toplam ham petrol stok kapasitesinin yaklaşık 15 milyon ton olduğunu  tahmin ediyorum. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu verilerine göre Türkiye'nin  2019 toplam petrol ithalatı 31 milyon ton civarında. Bu da 90 günlük net ithalat  miktarının 7,65 milyon ton olduğu anlamına geliyor. 2019 stok miktarı ise  ortalama 6,22 milyon tondu. Buradan hareketle, Türkiye'nin zorunlu stok  miktarının yüzde 81'i kadar stoğu olduğu söylenebilir."