Yeni tip corona virüs (Kovid-19) salgınının küresel ekonomiye etkisinin trilyon dolarları aşacağı öngörülürken, arka arkaya faiz indirimleri ile cephanelerini azaltan merkez bankalarının paniği yatıştıramaması üzerine hükümetlerin devreye girdiği ve milyar dolarları bulan teşvikleri devreye aldığı görülüyor.
Çin'den başlayarak tüm dünyaya yayılan Kovid-19 salgını sonrası ülkeler karantina, sokağa çıkma yasağı, sınırları kapatma, yurt içi ve dışı seyahatleri durdurma gibi sert önlemler aldı.

Henüz aşısı bulunamayan salgının ne zaman sona ereceği ve hayatın ne  zaman normale döneceğine yönelik belirsizlikler devam ederken, hükümetler de  ekonomide oluşacak keskin bir daralmanın ve işsizlik oranlarındaki hızlı artışın  önüne geçmek için acil durum paketlerini yürürlüğe koydu.

Söz konusu paketlerde, hükümetlerin ekonominin mikro birimi olan  bireylere yönelerek harcamaları ve talebi diri tutacak teşvik paketi  hazırlıklarına yöneldiği, ihtiyaç duyulan likiditenin sağlanması için gerekli  tedbirleri aldığı görüldü.

Bu kapsamda, eve kapanan ve çalışamayan tüketicinin sabit giderlerini  karşılaması için destekler, sonra da harcama yapmasının önünü açacak kredi  teşvikleri paketlerde yer aldı.

Diğer taraftan, zor durumda kalan ve borçlanma maliyetlerinin artması  sonrası temerrüt riskinin yükseldiği şirketlere maaş yardımı, vergi indirimi,  kredi limitlerinin artırılması ve borçların ötelenmesi gibi çeşitli teşvikler  sağlanırken, salgından en çok etkilendiği belirtilen turizm ve havacılık  sektörüne yönelik de destekler öne çıktı.

ABD KURTARMA PAKETİNDE GECİKİYOR

ABD Başkanı Donald Trump, ilk etapta salgınla mücadele için 8,3 milyar  dolarlık ek bütçeyi onaylarken, 13 Mart'ta  ülke genelinde "ulusal acil durum"  ilan etti. Trump, 16 Mart'ta da küçük işletmelerin salgından etkilenmemesi için  esneklik sağlayan düzenlemeler ile ücretsiz test ve ücretli hastalık izni gibi  konuları kapsayan bir tasarı hazırladıklarını bildirdi.

Tasarı teklifinin basına yansıyan detaylarında kredi desteği, yetişkin  bireylere 1.000 dolarlık ve çocuklara 500 dolarlık doğrudan çek verilmesi,  işletmeler için likidite yaratma, sağlık çalışanlarına ve Kovid-19 hastalarına  destek gibi düzenlemeler dikkati çekti.

ABD Maliye Bakanı Steven Mnuchin,hazırlanan ekonomik teşvik paketi  kapsamında ayrıca, ABD Merkez Bankası (Fed) ile ekonomiyi desteklemeye yönelik 4  trilyon dolara yakın likidite sağlanacağını da bildirdi.

Buna karşın Cumhuriyetçilerin 2 trilyon dolarlık ekonomik teşvik paketi, Demokratlar tarafından ikinci kez veto edildi.

Öte yandan, Beyaz Saray, koronavirüs pandemisinin ABD'de seyahat  talebinde sert bir düşüşe yol açması nedeniyle acil mali yardım paketi  hazırlarken, büyük ABD hava yolu şirketleri, hükümetten 50 milyar dolardan fazla  kurtarma talebinde bulundu, vergi indirimi istedi.

Söz konusu gelişmenin ardından Trump, ekonomik çalkantılarla karşı  karşıya kalan Boeing'e finansal yardım sağlayacağını duyururken, Boeing de ABD  havacılık ve uzay sanayi için 60 milyar dolarlık bir kurtarma yardımı çağrısında  bulundu. Salgına ilişkin endişelerle New York borsasında yaşanan sert düşüş  karşısında Beyaz Saray Ekonomi Danışmanı Larry Kudlow, ABD hükümetinin, desteğe  ihtiyaç duyan şirketleri kurtarmanın bir parçası olarak hisse senedi pozisyonu  almayı değerlendirebileceğini söyledi.

Trump, eyaletlere salgınla mücadelede gelir sağlaması için yardım fonu  açmayı düşündüklerini de belirtti.

İTALYA, 25 MİLYAR EUROLUK ACİL DESTEK PAKETİNİ DEVREYE ALDI

Kovid-19 salgınının en kötü etkilediği, hem ölüm hem de vaka sayısının Çin'i geçtiği Avrupa'da, hükümetler art arda ekonomik paket açıklıyor.

Avrupa'da corona virüs salgınının merkez üssü konumundaki İtalya'da bir  yandan salgının önüne geçilmeye çalışılırken, bir yandan da ekonomiyi  destekleyici önlemler alınıyor.

İtalya Başbakanı Giuseppe Conte, salgın nedeniyle ülke ekonomisini  desteklemek için devreye aldıkları 25 milyar euroluk acil destek paketinin,  aileleri, işçileri, girişimcileri koruyacağını belirtirken, hiç kimsenin yalnız  bırakılmayacağı sözünü verdi. Tam olarak detayları belli olmayan paket  kapsamında, İtalyan sağlık sistemine 1,15 milyar euroluk destek sağlanacağı,  serbest meslek sahiplerine bir defaya mahsus 500 euro ödeneceği, çalışanlarını  işten çıkarmaması halinde işverenlere de nakit desteği verileceği belirtiliyor.

Ulusal basında yer alan haberlerde, söz konusu paket kapsamında,  krizden etkilenen işletmeler için kredi garantisi sağlanacağı aktarılırken,  çocuklu İtalyan ailelere ve salgın sırasında acil hizmet vermeye devam eden  işçilere mali destek verileceği kaydediliyor.

FRANSA'DAN 45 MİLYAR EUROLUK TEŞVİK VE KAMULAŞTIRMA SİNYALİ

Fransa'da ise Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, salgından etkilenen  şirket ve çalışanlara çok yönlü bütçe desteği vereceklerini açıkladı.

Fransa Ekonomi ve Maliye Bakanı Bruno Le Maire de teşvik paketinin 45  milyar euro büyüklüğünde olacağını aktarırken, bankaların şirketlere sağlayacağı  krediler için 300 milyar euro teminat verileceğini ve Avrupa kurumlarından da 1  trilyon euro büyüklüğünde teminat sağlanacağını duyurdu.

Le Maire, ayrıca, salgın nedeniyle mali sıkıntıya düşecek büyük  şirketlerin gerektiği takdirde kamulaştırılabileceğini ve ülkenin önde gelen  sanayi şirketlerinin yok olmasına izin vermeyeceklerini söyledi.

ALMANYA'DAN ŞİRKETLERE 500 MİLYAR EURO

Avrupa ekonomisinin lokomotifi konumundaki Almanya'da, hem şirketlerin  hem de hanehalkının krizden etkilenmemesi için tedbirler alındı.

Kriz durumundaki şirketlere yardımcı olmak için ihracat kredileri ve  diğer garanti programlarını genişleten Alman hükümeti, şirketlere 500 milyar euroya kadar kredi desteği sağlanacağını açıkladı. Öte yandan, vergi ödemelerinin  ertelendiğini, kısa çalışma ücretine ilişkin yasanın da meclisten geçirildiğini  duyurdu.

Bunlarla da yetinmeyen Almanya'nın, 600 milyar euroluk Ekonomik  İstikrar Fonu'nu (WSF) devreye alması bekleniyor. Hükümetin, söz konusu tutarın  400 milyar eurosunu şirketlerin kendilerini korumak için kullanabileceği  teminatlar olarak sunacağı, 100 milyar eurosunu ise zor durumdaki Alman  şirketlerinin hisselerini satın almak için kullanacağı belirtiliyor. Kalan 100  milyar euroluk kısmın ise Alman Kalkınma Bankası'nın (KfW) şirketler için  sunacağı likidite desteği olacağı dile getiriliyor.

SALGINDA GEÇ KALAN İNGİLTERE, 330 MİLYAR STERLİN AYIRDI

Başlangıçta toplumsal bağışıklık kazanılması için virüsün kontrollü  bir şekilde yayılması stratejisini izleyen İngiliz hükümeti, vaka sayısının hızla  artması ve eleştirilerin ardından bu politikasından dönmüştü.

Bu kapsamda hem ekonomik paket hem de sağlık tedbirleri açısından  salgınla mücadeleye gecikmeli başlayan İngiltere, 330 milyar sterlin büyüklüğünde  ekonomik paket açıkladı. Bu rakamın, ülke milli gelirinin yüzde 10'undan  fazlasına denk gelmesi durumun ciddiyetini ortaya koyuyor.

İngiltere Başbakanı Boris Johnson, ekonominin ihtiyaç duyduğu her  türlü desteği vereceklerini vurgularken, işletmelere de "Çalışanlarınızın  arkasında durun. Biz de sizin arkanızda duracağız." mesajını verdi.

İngiltere'de sağlık sistemi için açıklanan 12 milyar sterlinlik destek  paketinin en az iki katına çıkartılması beklenirken, 900 bin KOBİ için mülkiyet  vergileri geçici olarak kaldırıldı. 700 bin şirkete ise tek seferlik 3 bin  sterlin ödeme yapılacağı bildirildi.

Öte yandan, İngiltere Maliye Bakanı Rishi Sunak, ülke tarihinde bir  ilk olan uygulamayı duyurarak,  ayda 2 bin 500 sterline kadar olmak üzere, iş  yerine gidemeyen çalışanların maaşlarının yüzde 80'inin devlet tarafından  ödeneceğini, uygulamanın en az 3 ay süreceğini ve gerekirse uzatılacağını  duyurdu.

İngiltere Merkez Bankası (BoE) ve Bankacılık Düzenleme Kurumu da (PRA)  Kovid-19 salgını nedeniyle ülkenin ana finans kurumlarının kredi vermeye  odaklanmalarını sağlamak için stres testini bu yıl için iptal etti.

İSVİÇRE, İSPANYA VE KANADA'DA MALİ YARDIMLAR

İsviçre, Kovid-19'dan zarar gören şirketler ve işçileri desteklemek  için 42 milyar İsviçre frangı tutarında yardım paketi açıkladı. Söz konusu paket  tutarı, İsviçre tarihinin rekoru olarak kayıtlara geçti. Pakette, işletmelerin  gelirlerinin yüzde 10'u kadar kredi çekebilmesi ve bunun 500 bin frangının hemen  ödenmesi, bankalardan çekilecek kredi miktarının firma başına 20 milyon frangı  aşamaması gibi detaylar yer aldı.

İspanya'da ise hükümet, "ülke tarihinin en büyük seferberliği" olarak  ilan ettiği toplam 200 milyar euroluk ekonomik yardım paketi açıklarken, paketin  en büyük kısmını küçük ve orta ölçekli şirketlere 100 milyar euroluk likidite  sağlanması oluşturdu.

Paket kapsamında diğer hükümet taahhütlerine 17 milyar euro, sağlık sektörüne 1 milyar euro, ülkedeki 17 özerk yönetime de sağlık hizmetlerini  güçlendirmeleri için 2,8 milyar euro destek sağlanacak. Ayrıca, KOBİ'lerin 6 ay boyunca vergi yükümlülükleri ertelenecek, faizsiz taksitlendirmeyle üretim  sistemine 14 milyon euroluk kaynak enjekte edilecek. Turizm ve ulaştırma  sektörlerine ise 400 milyon euroluk yardım yapılacak.

Kanada, GSYH'sinin neredeyse yüzde 3'üne denk gelen 82 milyar dolarlık  yardım paketi açıkladı. Ülke yetkilileri, "Şu anda tek işimiz; Kanadalıların  buzdolabında yiyecek, başlarının üstünde bir çatı olduğundan ve ihtiyaç  duydukları ilacı karşılayabileceklerinden emin olmak." mesajını verdi.

ASYA'DA AÇIKLANAN TEŞVİKLER

Şu ana kadarki grafiğe bakıldığında, salgınla mücadelede başarılı  sayılan ülkelerin başında Çin gösterilirken, ülkede virüsün tespit edildiği ilk  günlerden itibaren sıkı karantina önlemleri ve sokağa çıkma yasakları ile  salgının daha fazla yayılmasının önüne geçildi.

Salgının başlangıcının Çin Yeni Yıl tatiline denk gelmesi nedeniyle  ilk başta turizm sektörü ağır darbe aldı. Vaka sayısının artmasının ardından  ülkenin küresel tedarik zincirinde aldığı önemli rol dolayısıyla ihracatta önemli  düşüşler kaydedilirken, fabrikaların kapatılması ekonomik aktiviteye darbe vurdu.

Bu süreçte Çin hükümetinin en büyük harcamayı sağlık ve teknolojiye  ayırarak salgınla mücadelede yaptığı dikkati çekti. Gelinen noktada, Çin'de ülke  içi yeni vaka tespit edilmezken, ilk çeyrekte büyük darbe alan ekonominin  yaralarını sarmaya yöneldiği ve ülkede günlük hayatın normale dönmeye başladığı  görülüyor.

Asya'nın en büyük ekonomilerinden Japonya'da, Başbakan Shinzo Abe, 193  milyar dolar büyüklüğünde bir teşvik paketi üzerinde çalıştığını belirtti.  Pakette vatandaşlara ve krizden en çok etkilenen turizm sektörüne nakdi yardımın  da olacağı öngörülüyor.

Japonya hükümeti, önceki hafta KOBİ'ler için 4,1 milyar dolar değerinde bir paket açıklamıştı.