Küresel pandemi hükümetlere kesenin ağzını açtırdı
24.03.2020 11:23Son güncelleme : 24.03.2020 16:38
Yeni tip corona virüs (Kovid-19) salgınının küresel ekonomiye etkisinin trilyon dolarları aşacağı öngörülürken, arka arkaya faiz indirimleri ile cephanelerini azaltan merkez bankalarının paniği yatıştıramaması üzerine hükümetlerin devreye girdiği ve milyar dolarları bulan teşvikleri devreye aldığı görülüyor.
AA
Çin'den baÅŸlayarak tüm dünyaya yayılan Kovid-19 salgını sonrası ülkeler karantina, sokaÄŸa çıkma yasağı, sınırları kapatma, yurt içi ve dışı seyahatleri durdurma gibi sert önlemler aldı.
Henüz aşısı bulunamayan salgının ne zaman sona ereceÄŸi ve hayatın ne zaman normale döneceÄŸine yönelik belirsizlikler devam ederken, hükümetler de ekonomide oluÅŸacak keskin bir daralmanın ve iÅŸsizlik oranlarındaki hızlı artışın önüne geçmek için acil durum paketlerini yürürlüÄŸe koydu.
Söz konusu paketlerde, hükümetlerin ekonominin mikro birimi olan bireylere yönelerek harcamaları ve talebi diri tutacak teÅŸvik paketi hazırlıklarına yöneldiÄŸi, ihtiyaç duyulan likiditenin saÄŸlanması için gerekli tedbirleri aldığı görüldü.
Bu kapsamda, eve kapanan ve çalışamayan tüketicinin sabit giderlerini karşılaması için destekler, sonra da harcama yapmasının önünü açacak kredi teÅŸvikleri paketlerde yer aldı.
DiÄŸer taraftan, zor durumda kalan ve borçlanma maliyetlerinin artması sonrası temerrüt riskinin yükseldiÄŸi ÅŸirketlere maaÅŸ yardımı, vergi indirimi, kredi limitlerinin artırılması ve borçların ötelenmesi gibi çeÅŸitli teÅŸvikler saÄŸlanırken, salgından en çok etkilendiÄŸi belirtilen turizm ve havacılık sektörüne yönelik de destekler öne çıktı.
ABD KURTARMA PAKETİNDE GECİKİYOR
ABD BaÅŸkanı Donald Trump, ilk etapta salgınla mücadele için 8,3 milyar dolarlık ek bütçeyi onaylarken, 13 Mart'ta ülke genelinde "ulusal acil durum" ilan etti. Trump, 16 Mart'ta da küçük iÅŸletmelerin salgından etkilenmemesi için esneklik saÄŸlayan düzenlemeler ile ücretsiz test ve ücretli hastalık izni gibi konuları kapsayan bir tasarı hazırladıklarını bildirdi.
Tasarı teklifinin basına yansıyan detaylarında kredi desteÄŸi, yetiÅŸkin bireylere 1.000 dolarlık ve çocuklara 500 dolarlık doÄŸrudan çek verilmesi, iÅŸletmeler için likidite yaratma, saÄŸlık çalışanlarına ve Kovid-19 hastalarına destek gibi düzenlemeler dikkati çekti.
ABD Maliye Bakanı Steven Mnuchin,hazırlanan ekonomik teÅŸvik paketi kapsamında ayrıca, ABD Merkez Bankası (Fed) ile ekonomiyi desteklemeye yönelik 4 trilyon dolara yakın likidite saÄŸlanacağını da bildirdi.
Buna karşın Cumhuriyetçilerin 2 trilyon dolarlık ekonomik teÅŸvik paketi, Demokratlar tarafından ikinci kez veto edildi.
Öte yandan,
Beyaz Saray, koronavirüs pandemisinin ABD'de seyahat talebinde sert bir düÅŸüÅŸe yol açması nedeniyle acil mali yardım paketi hazırlarken, büyük ABD hava yolu ÅŸirketleri, hükümetten 50 milyar dolardan fazla kurtarma talebinde bulundu, vergi indirimi istedi.
Söz konusu geliÅŸmenin ardından Trump, ekonomik çalkantılarla karşı karşıya kalan Boeing'e finansal yardım saÄŸlayacağını duyururken, Boeing de ABD havacılık ve uzay sanayi için 60 milyar dolarlık bir kurtarma yardımı çaÄŸrısında bulundu. Salgına iliÅŸkin endiÅŸelerle New York borsasında yaÅŸanan sert düÅŸüÅŸ karşısında Beyaz Saray Ekonomi Danışmanı Larry Kudlow, ABD hükümetinin, desteÄŸe ihtiyaç duyan ÅŸirketleri kurtarmanın bir parçası olarak hisse senedi pozisyonu almayı deÄŸerlendirebileceÄŸini söyledi.
Trump, eyaletlere salgınla mücadelede gelir saÄŸlaması için yardım fonu açmayı düÅŸündüklerini de belirtti.
İTALYA, 25 MİLYAR EUROLUK ACİL DESTEK PAKETİNİ DEVREYE ALDI
Kovid-19 salgınının en kötü etkilediÄŸi, hem ölüm hem de vaka sayısının Çin'i geçtiÄŸi Avrupa'da, hükümetler art arda ekonomik paket açıklıyor.
Avrupa'da corona virüs salgınının merkez üssü konumundaki İtalya'da bir yandan salgının önüne geçilmeye çalışılırken, bir yandan da ekonomiyi destekleyici önlemler alınıyor.
İtalya BaÅŸbakanı Giuseppe Conte, salgın nedeniyle ülke ekonomisini desteklemek için devreye aldıkları 25 milyar euroluk acil destek paketinin, aileleri, iÅŸçileri, giriÅŸimcileri koruyacağını belirtirken, hiç kimsenin yalnız bırakılmayacağı sözünü verdi. Tam olarak detayları belli olmayan paket kapsamında, İtalyan saÄŸlık sistemine 1,15 milyar euroluk destek saÄŸlanacağı, serbest meslek sahiplerine bir defaya mahsus 500 euro ödeneceÄŸi, çalışanlarını iÅŸten çıkarmaması halinde iÅŸverenlere de nakit desteÄŸi verileceÄŸi belirtiliyor.
Ulusal basında yer alan haberlerde, söz konusu paket kapsamında, krizden etkilenen iÅŸletmeler için kredi garantisi saÄŸlanacağı aktarılırken, çocuklu İtalyan ailelere ve salgın sırasında acil hizmet vermeye devam eden iÅŸçilere mali destek verileceÄŸi kaydediliyor.
FRANSA'DAN 45 MİLYAR EUROLUK TEÅVİK VE KAMULAÅTIRMA SİNYALİ
Fransa'da ise CumhurbaÅŸkanı Emmanuel Macron, salgından etkilenen ÅŸirket ve çalışanlara çok yönlü bütçe desteÄŸi vereceklerini açıkladı.
Fransa Ekonomi ve Maliye Bakanı Bruno Le Maire de teÅŸvik paketinin 45 milyar euro büyüklüÄŸünde olacağını aktarırken, bankaların ÅŸirketlere saÄŸlayacağı krediler için 300 milyar euro teminat verileceÄŸini ve Avrupa kurumlarından da 1 trilyon euro büyüklüÄŸünde teminat saÄŸlanacağını duyurdu.
Le Maire, ayrıca, salgın nedeniyle mali sıkıntıya düÅŸecek büyük ÅŸirketlerin gerektiÄŸi takdirde kamulaÅŸtırılabileceÄŸini ve ülkenin önde gelen sanayi ÅŸirketlerinin yok olmasına izin vermeyeceklerini söyledi.
ALMANYA'DAN ÅİRKETLERE 500 MİLYAR EURO
Avrupa ekonomisinin lokomotifi konumundaki Almanya'da, hem ÅŸirketlerin hem de hanehalkının krizden etkilenmemesi için tedbirler alındı.
Kriz durumundaki ÅŸirketlere yardımcı olmak için ihracat kredileri ve diÄŸer garanti programlarını geniÅŸleten Alman hükümeti, ÅŸirketlere 500 milyar euroya kadar kredi desteÄŸi saÄŸlanacağını açıkladı. Öte yandan, vergi ödemelerinin ertelendiÄŸini, kısa çalışma ücretine iliÅŸkin yasanın da meclisten geçirildiÄŸini duyurdu.
Bunlarla da yetinmeyen Almanya'nın, 600 milyar euroluk Ekonomik İstikrar Fonu'nu (WSF) devreye alması bekleniyor. Hükümetin, söz konusu tutarın 400 milyar eurosunu ÅŸirketlerin kendilerini korumak için kullanabileceÄŸi teminatlar olarak sunacağı, 100 milyar eurosunu ise zor durumdaki Alman ÅŸirketlerinin hisselerini satın almak için kullanacağı belirtiliyor. Kalan 100 milyar euroluk kısmın ise Alman Kalkınma Bankası'nın (KfW) ÅŸirketler için sunacağı likidite desteÄŸi olacağı dile getiriliyor.
SALGINDA GEÇ KALAN İNGİLTERE, 330 MİLYAR STERLİN AYIRDI
BaÅŸlangıçta toplumsal bağışıklık kazanılması için virüsün kontrollü bir ÅŸekilde yayılması stratejisini izleyen İngiliz hükümeti, vaka sayısının hızla artması ve eleÅŸtirilerin ardından bu politikasından dönmüÅŸtü.
Bu kapsamda hem ekonomik paket hem de saÄŸlık tedbirleri açısından salgınla mücadeleye gecikmeli baÅŸlayan İngiltere, 330 milyar
sterlin büyüklüÄŸünde ekonomik paket açıkladı. Bu rakamın, ülke milli gelirinin yüzde 10'undan fazlasına denk gelmesi durumun ciddiyetini ortaya koyuyor.
İngiltere BaÅŸbakanı Boris Johnson, ekonominin ihtiyaç duyduÄŸu her türlü desteÄŸi vereceklerini vurgularken, iÅŸletmelere de "Çalışanlarınızın arkasında durun. Biz de sizin arkanızda duracağız." mesajını verdi.
İngiltere'de saÄŸlık sistemi için açıklanan 12 milyar sterlinlik destek paketinin en az iki katına çıkartılması beklenirken, 900 bin KOBİ için mülkiyet vergileri geçici olarak kaldırıldı. 700 bin ÅŸirkete ise tek seferlik 3 bin sterlin ödeme yapılacağı bildirildi.
Öte yandan, İngiltere Maliye Bakanı Rishi Sunak, ülke tarihinde bir ilk olan uygulamayı duyurarak, ayda 2 bin 500 sterline kadar olmak üzere, iÅŸ yerine gidemeyen çalışanların maaÅŸlarının yüzde 80'inin devlet tarafından ödeneceÄŸini, uygulamanın en az 3 ay süreceÄŸini ve gerekirse uzatılacağını duyurdu.
İngiltere Merkez Bankası (BoE) ve Bankacılık Düzenleme Kurumu da (PRA) Kovid-19 salgını nedeniyle ülkenin ana finans kurumlarının kredi vermeye odaklanmalarını saÄŸlamak için stres testini bu yıl için iptal etti.
İSVİÇRE, İSPANYA VE KANADA'DA MALİ YARDIMLAR
İsviçre, Kovid-19'dan zarar gören ÅŸirketler ve iÅŸçileri desteklemek için 42 milyar İsviçre frangı tutarında yardım paketi açıkladı. Söz konusu paket tutarı, İsviçre tarihinin rekoru olarak kayıtlara geçti. Pakette, iÅŸletmelerin gelirlerinin yüzde 10'u kadar kredi çekebilmesi ve bunun 500 bin frangının hemen ödenmesi, bankalardan çekilecek kredi miktarının firma başına 20 milyon frangı aÅŸamaması gibi detaylar yer aldı.
İspanya'da ise hükümet, "ülke tarihinin en büyük seferberliÄŸi" olarak ilan ettiÄŸi toplam 200 milyar euroluk ekonomik yardım paketi açıklarken, paketin en büyük kısmını küçük ve orta ölçekli ÅŸirketlere 100 milyar euroluk likidite saÄŸlanması oluÅŸturdu.
Paket kapsamında diÄŸer hükümet taahhütlerine 17 milyar euro, saÄŸlık sektörüne 1 milyar euro, ülkedeki 17 özerk yönetime de saÄŸlık hizmetlerini güçlendirmeleri için 2,8 milyar euro destek saÄŸlanacak. Ayrıca, KOBİ'lerin 6 ay boyunca vergi yükümlülükleri ertelenecek, faizsiz taksitlendirmeyle üretim sistemine 14 milyon euroluk kaynak enjekte edilecek. Turizm ve ulaÅŸtırma sektörlerine ise 400 milyon euroluk yardım yapılacak.
Kanada, GSYH'sinin neredeyse yüzde 3'üne denk gelen 82 milyar dolarlık yardım paketi açıkladı. Ülke yetkilileri, "Åu anda tek iÅŸimiz; Kanadalıların buzdolabında yiyecek, baÅŸlarının üstünde bir çatı olduÄŸundan ve ihtiyaç duydukları ilacı karşılayabileceklerinden emin olmak." mesajını verdi.
ASYA'DA AÇIKLANAN TEÅVİKLER
Åu ana kadarki grafiÄŸe bakıldığında, salgınla mücadelede baÅŸarılı sayılan ülkelerin başında Çin gösterilirken, ülkede virüsün tespit edildiÄŸi ilk günlerden itibaren sıkı karantina önlemleri ve sokaÄŸa çıkma yasakları ile salgının daha fazla yayılmasının önüne geçildi.
Salgının baÅŸlangıcının Çin Yeni Yıl tatiline denk gelmesi nedeniyle ilk baÅŸta turizm sektörü ağır darbe aldı. Vaka sayısının artmasının ardından ülkenin küresel tedarik zincirinde aldığı önemli rol dolayısıyla ihracatta önemli düÅŸüÅŸler kaydedilirken, fabrikaların kapatılması ekonomik aktiviteye darbe vurdu.
Bu süreçte Çin hükümetinin en büyük harcamayı saÄŸlık ve teknolojiye ayırarak salgınla mücadelede yaptığı dikkati çekti. Gelinen noktada, Çin'de ülke içi yeni vaka tespit edilmezken, ilk çeyrekte büyük darbe alan ekonominin yaralarını sarmaya yöneldiÄŸi ve ülkede günlük hayatın normale dönmeye baÅŸladığı görülüyor.
Asya'nın en büyük ekonomilerinden Japonya'da, BaÅŸbakan Shinzo Abe, 193 milyar
dolar büyüklüÄŸünde bir teÅŸvik paketi üzerinde çalıştığını belirtti. Pakette vatandaÅŸlara ve krizden en çok etkilenen turizm sektörüne nakdi yardımın da olacağı öngörülüyor.
Japonya hükümeti, önceki hafta KOBİ'ler için 4,1 milyar dolar deÄŸerinde bir paket açıklamıştı.