Lübnan art arda ekonomik krizlerin etkisine girdi
08.08.2020 12:25Son güncelleme : 10.08.2020 13:12
Lübnan hükümetinin 17 Ekim 2019`da aldığı vergi paketi kararları, ülkede geniş çaplı protestoları başlatırken, yeni tip corona virüsün (Kovid-19) yansımaları, Lübnan lirasının değer kaybı ve son olarak Beyrut`taki liman patlaması ekonomik krizi daha da derinleştirdi.
AA
Lübnan hükümetinin 17 Ekim 2019'da aldığı vergi paketi kararları (petrol ürünleri ve sigaraya verginin artırılması ve WhatsApp uygulaması üzerinden iletiÅŸimden aylık 6 dolar vergi alınması) ülkede protestoların baÅŸlamasının ana nedeniydi.
Ardından geceleri Beyrut'ta ve diÄŸer illerde protestolar baÅŸladı. Gösteriler sırasında yollar kesildi, banka ÅŸubelerinin ve maÄŸazaların vitrinleri parçalandı ve hükümet istifa edene kadar açık grev ilan edildi.
Aynı gün hükümet iletiÅŸim vergisini iptal etti ancak gösteriler durmadı ve daha da ileri gitti. Güvenlik güçleri ve askerler ile göstericiler arasında baÅŸbakanlık binası önünde çatışma çıktı.
Bu ÅŸekilde göstericiler hükümetin istifası konusunda ısrar ederken, protestolar ve yol kesmeler gün boyunca devam etti.
HÜKÜMETİN İSTİFASI
Lübnan BaÅŸbakanı Saad el-Hariri'nin 18 Ekim'de krizin çözümü için hükümet ortaklarına 72 saat süre tanıdığını açıklamasından bir gün sonra Lübnan Güçleri Partisi'nden 4
bakan istifa etti.
İlerleyen günlerde ise baÅŸkent Beyrut baÅŸta olmak üzere birçok kentte meydanlarda büyük gösteriler düzenlendi. EÄŸitim sektörü, kamu kurumları ve bankalar grev baÅŸlattı.
Hariri, Cumhuriyet Sarayı'ndaki bakanlar kurulu toplantısının ardından yeni bir reform paketi açıklasa da hükümetin istifası konusunda ısrarcı göstericiler protestolara devam etti.
Hükümetin tüm çabaları baÅŸarısız oldu ve BaÅŸbakan Hariri ülkesinde 2 hafta devam eden hükümet karşıtı gösteriler nedeniyle 29 Ekim'de istifasını sundu.
Hariri'nin istifasının ardından göstericiler yolları açmış ve ülkedeki grev sona ermiÅŸ olsa da meydanlarda kalma çaÄŸrıları sürdü.
LÜBNAN LİRASININ DÖVİZ KARÅISINDAKİ DEÄER KAYBI
Ülkedeki siyasi ve ekonomik çalkantılar Lübnan lirasının Mayıs 2020 başından itibaren yüzde 85 deÄŸer kaybetmesine neden oldu. Ülkede kur sabitlense de yerel para biriminin deÄŸer kaybı devam etti. Bugün resmi kura göre 1 ABD doları, 1500 Lübnan lirası olmasına raÄŸmen karaborsada 8 bin lira civarında iÅŸlem görüyor.
Merkez Bankası’nın önlemleri, Lübnan lirasının döviz karşısındaki deÄŸer kaybını durdurmayı baÅŸaramadı.
Binlerce Lübnanlı kendilerini birkaç ay içinde iÅŸini kaybetmek ya da maaşının kesintiye uÄŸramasıyla karşı karşıya buldu.
Bu durum resmi verilere göre ülkede iÅŸsizlik oranını yüzde 35'in üzerine çıkardı.
FİYATLARDAKİ AÅIRI ARTIÅ
Lübnan lirasının deÄŸer kaybetmesi, ülke tarihinde benzeri görülmemiÅŸ fiyat artışlarını beraberinde getirdi.
Ekonomik kriz, ülke piyasasındaki gıda ve temizlik gibi temel ihtiyaç ürünlerinin fiyatlarına yansıdı. Lübnan devlet bankalarından El-İtimad Bankası’nın açıkladığı verilere göre gıda ve giyim ürünlerinde yüzde 200 artış yaÅŸandı.
Tüketici fiyatları endeksi, Mayıs ayında yüzde 56,6, Haziran ayında ise yüzde 89,7 oranında fiyatların arttığına iÅŸaret ediyor.
AraÅŸtırmalar Lübnan'ın, Orta DoÄŸu ve Kuzey Afrika ülkeleri arasında bu ölçüde enflasyonun yaÅŸandığı ilk ülke olarak tarihe geçtiÄŸi kaydediyor.
CORONA VİRÜS YANSIMALARI
Lübnan’da ilk yeni tip corona virüs (Kovid-19) vakası 22 Åubat’ta İran’dan gelen bir yolcuda tespit edildi.
Virüsün ülkede hızla yayılması tüm dünyada olduÄŸu gibi Lübnan’da da bazı önleyici tedbirleri beraberinde getirdi.
Lübnan resmi makamlarının tahminlerine göre, Kovid-19’un ekonomideki yansımaları 2020’de Lübnan Gayri Safi Yurt İçi Hasılasında (GSYİH) yüzde 12'den fazla daralmaya neden olacak.
TAHVİL ÖDEMELERİ
Lübnan, tarihinde ilk kez mart ayında, 30 milyar doları aÅŸan eurobond
tahvil senetleri ödemelerinin 1,2 milyar dolarlık aidat ödemesinde temerrüde düÅŸtü.
Maliye Bakanlığı, 2020'de vadesi dolacak toplam 4,6 milyar dolarlık eurobond tahvil senetleri ödemelerinin, ülkenin döviz rezervlerini korumak amacıyla yapılmayacağını duyurdu.
Bu durum ülkeyi uluslararası finans kurumlarından hibe ve destek alma arayışlarına yönlendirdi.
DIÅ REZERVLER
Lübnan Merkez Bankası resmi verileri, ülkenin döviz rezervlerinin geçen Temmuz ayında aylık bazda yüzde 6,5 düÅŸüÅŸle 30,8 milyar dolara gerilediÄŸini belirtti.
Döviz rezervleri 2019 yılında yıllık yüzde 7 düÅŸüÅŸle 37,77 milyar dolara düÅŸerken,
altın dahil toplam dış rezervler geçen yılın sonunda yaklaşık 51,66 milyar dolar olmuÅŸtu.
Lübnan, GSYİH deÄŸerinin yaklaşık yüzde 170'ine denk gelen 92 milyar doları aÅŸan genel borç yükü altında bulunuyor.
Arap ülkesinin, 20 milyar dolardan fazla dış destek alması gerekiyor. Bu desteÄŸin 11 milyarı 2018'de Paris'te düzenlenen "CEDRE" konferansı tarafından onaylanan, ancak henüz üzerinde anlaÅŸmaya varılmamış bir ekonomik reform programı çerçevesinde verilmesi bekleniyor.
IMF GÖRÜÅMELERİ
Lübnan Ekonomi ve Ticaret Bakanına göre, salı günü meydana gelen patlamadan önce de içinde bulunduÄŸu ekonomik kriz nedeniyle sıkıntı çeken Lübnan’ın Uluslararası Para Fonu (IMF) ile çalışması tek çözüm gibi duruyor.
IMF ile Lübnan arasındaki müzakereler geçen günlerde durmuÅŸtu. 10 milyar dolarlık kredi için yapılan görüÅŸmelerin durmasına ise Lübnan'daki ana siyasi partiler, merkez bankası, ticari bankalar ve milletvekilleri arasında gerginlik yaratan finansal kayıpların büyüklüÄŸü konusundaki anlaÅŸmazlığın neden olduÄŸu ifade ediliyor.
BEYRUT LİMANI PATLAMASI
Beyrut Limanı'nda 4 AÄŸustos'ta patlayıcı maddelerin bulunduÄŸu 12 numaralı depoda önce yangın çıkmış, ardından tüm kenti sarsan çok güçlü patlama meydana gelmiÅŸti.
Lübnan SaÄŸlık Bakanı MüsteÅŸarı Rıza el-Musavi, söz konusu patlamada hayatını kaybedenlerin sayısının 154'e yükseldiÄŸini, yaralı sayısının da yaklaşık 6 bin olduÄŸunu açıklamıştı.
Lübnan hükümeti 5 AÄŸustos'ta patlamayla ilgili 5 gün sürecek bir soruÅŸturma yapılacağını ve limanda 2014'ten bu yana depolama, koruma ve denetim iÅŸlerini yürüten tüm yetkililer hakkında ev hapsi ve yurt dışına çıkış yasağı getirildiÄŸini açıklamıştı.
Patlamanın etkisiyle büyük zarar gören Beyrut Limanı, Lübnan'da tahıl, gıda maddeleri ve ilaçların tutulduÄŸu en büyük depolama alanı olarak kullanılıyordu.