Küresel ekonomik krizin ardından merkez bankacılığında yaşanan paradigma değişimi, günümüzde doğal afet, salgın gibi öngörülemeyen her gelişme sonrasında etkisini yeniden hissettirirken, son olarak Çin`de ortaya çıkan koronavirüsün para politikalarına yansıdığı göze çarpıyor.
Dünya tarihinin en önemli ekonomik felaketlerinden biri olarak  nitelendirilen 2008 küresel finans krizi sonrasında merkez bankalarının rolünün  ne olması gerektiği konusunda tartışmalar yaşanmış, bu kapsamda birçok ekonomist  kriz öncesi merkez bankacılığında geçerli olan paradigmanın yetersiz olduğu  görüşünde birleşmişti.

Söz konusu eleştirilerin ardından merkez bankaları hedeflemelerinde  fiyat istikrarı ile finansal istikrarın birlikte ele alındığı ve bunun para  politikalarına aktarıldığı bir geçiş dönemine şahit olundu.

Bu dönemde globalleşme kavramının bir sonucu olarak herhangi bir  ülkede yaşanan sorunların tüm dünyaya yayılması da, merkez bankalarının ekonomik  açıdan ülkeleri darboğaza sokabilecek her türlü gelişmeye karşı tetikte olmasını,  ayrıca para politikasında "manevra alanı" açarak ve alışılmadık yöntemlere  başvurarak piyasaları desteklemesini beraberinde getirdi.

Parasal genişleme, negatif faiz gibi kavramların yaygın olarak  kullanımını beraberinde getiren bu süreçte, öngörülemeyen gelişmelerin iktisadi  faaliyette tahminlerin ötesinde bir yavaşlamaya yol açacağı endişeleri ve  deflasyon riski etkili oldu.

Gelinen noktada, Çin'de ortaya çıkan ve dünyaya hızla yayılan yeni tip  koronavirüsün (Kovid-19) küresel ticarete etkisine dair endişeler, merkez  bankalarının gündemine yerleşti.

ABD Merkez Bankası (Fed), Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve Japonya  Merkez Bankası (BoJ) gibi önce gelen merkez bankalarının yanı sıra Türkiye,  Endonezya, Rusya ve Tayland gibi ülkeler de salgını yakından takip ettiklerini ve  gerektiğinde tüm araçlarla adım atmaya hazır olunduğu mesajını verdi.

ÇİN MERKEZ BANKASI'NDAN SALGIN ENDİŞELERİNE ÇİFTE ÖNLEM

Koronavirüsün, Çin'in dünya ticaretinde söz sahibi olması dolayısıyla  küresel tedarik zincirini ne ölçüde etkileyeceği ve dünya büyümesine ne şekilde  yön vereceği tartışılırken, Çinli yetkililerin teşviklerinin yanı sıra merkez  bankalarının desteği de piyasalara pozitif yansıdı.

Goldman Sachs, UBS, Macquarie Group, Morgan Stanley, Oxford Economics  gibi önde gelen tahmin kuruluşlarının yanı sıra Fitch, Moody's ve Standard &  Poor's (S&P) gibi kredi derecelendirme kuruluşları Çin'in ilk çeyrek büyümesine  dair beklentilerini aşağı yönlü revize ettiği bu süreçte, "koronavirüsün  pandemiye dönüşmesi durumunda küresel ekonomide 1 trilyon dolardan fazla kayba  yol açabileceği" dillendirildi.

Çin'in ilk çeyrekte büyümesinin ise yıllık bazda yüzde 4,5'lere  gerileyebileceği dikkati çeken tahminler arasında yer alıyor. Bu noktada en  iyimser tahminin ise yüzde 5,2 düzeyinde bulunduğu görülüyor.

Son olarak Uluslararası Para Fonu (IMF), Kovid-19 salgını nedeniyle  orta vadede kürsel ekonomik büyümenin tarihi ortalamaların altında kalacağının  öngörüldüğünü ve ekonomik görünüm üzerindeki aşağı yönlü risklerin hakim olmaya  devam ettiğini bildirdi.

Piyasadaki panik havasını dağıtmak için Çin Merkez Bankası (PBoC)  devreye girdi. Piyasaya önce 1,2 trilyon yuan likidite enjekte eden banka, 7 ve  14 günlük ters repo faiz oranlarında da indirime gitti. Banka daha sonra piyasaya  400 milyar yuanlık daha likidite sağladı. Son olarak PBoC, 1 yıl vadeli faizi 10  baz puan, 5 yıl vadeli faizi ise 5 baz puan indirerek sırasıyla yüzde 4,05 ve  yüzde 4,75'e düşürdü.

JAPONYA MERKEZ BANKASI TETİKTE

Koronavirüs salgınından en çok etkilenen ikinci ülke konumundaki Japonya Merkez Bankası (BoJ), henüz net bir adım atmazken, yakın takipte  olduklarını ve gerekirse adım edecekleri mesajını verdi.

BoJ Başkanı Haruhiko Kuroda, yeni koronavirüsün Çin ve dünya  ekonomisine etkisinin endişe kaynağı olduğunu belirterek, "Çin ekonomisinin  global ekonomideki payı büyük. Bu nedenle virüsün etkileri büyük olabilir. Biz  gerektirdiği takdirde tereddüt etmeksizin parasal gevşemeye gidebiliriz ama bunun  için henüz çok erken." açıklamalarını yaptı.

Kuroda, daha sonra yaptığı açıklamada da, koronavirüs salgınının  Japonya'nın ekonomisini ve fiyat trendlerini önemli ölçüde tehdit etmesi halinde  merkez bankasının tereddüt etmeden ilave hafifletme adımlarını değerlendireceğini  de bildirdi.

Japonya'nın yerel basınında çıkan haberlere göre, Kuroda, salgınının  ekonomi ve turizm üzerindeki etkisini göz önünde bulundurarak gerekli bütün  adımları esnek bir şekilde atmak için hazır ve tetikte olduklarını belirtti.

FED'DEN "VİRÜS BELİRSİZLİĞİ" VURGUSU

Koronavirüs salgını Fed'in 28-29 Ocak'taki faiz kararına ilişkin  toplantısının tutanaklarına da yansıdı.

Tutanaklarda, koronavirüs tehdidinin, küresel büyüme görünümüne  yönelik yeni bir risk olarak takip edildiği belirtilirken, "Küresel büyümede  istikrara ilişkin bazı bulgular var ancak koronavirüs salgınının ortaya  çıkmasıyla görünüme ilişkin belirsizlikler devam etmiştir. Koronavirüs tehdidi,  insanların yanı sıra, küresel büyüme görünümüne yönelik de yetkililerin yakından  takip edilmesi konusunda anlaştığı yeni bir risk olarak ortaya çıktı." ifadeleri  kullanıldı.

Salgın, Fed'in 28-29 Ocak'taki faiz kararı sonrasında açıklamalarda  bulunan Başkan Jerome Powell'ın konuşmalarına da yansımıştı.

Powell, ticaretteki bazı belirsizliklerin son zamanda azaldığını  belirterek, 2018’in ortalarındaki azalışın ardından küresel büyümede bazı  dengelenme işaretleri oluştu. Bununla birlikte, yeni koronavirüsünden  kaynaklananlar dahil olmak üzere görünümdeki belirsizlikler devam ediyor."  değerlendirmelerini yapmıştı.

Virüsün "son derece ciddi bir mesele" olduğuna işaret eden Powell,  salgının özellikle Çin'in ekonomik büyümesi üzerinde bozulmaya neden olabileceği  konusunda uyardı. Henüz salgının ne kadar yayılabileceği ve etkilerinin ne  olabileceğinin belirsiz olduğunu belirten Powell, "Durumu tabii ki yakından  gözlemliyoruz." dedi.

Analistler, 2020'de faiz konusunda "bekle-gör" temasını  benimseyeceğine neredeyse kesin gözle bakılan Fed'in, koronavirüs salgınından  sonra 0,25 baz puanlık bir faiz indirimine gitmesinin beklendiğine işaret ediyor.

ECB'DE YENİ ENDİŞE KAYNAĞI "KORONAVİRÜS"

Koronavirüs kapsamında ECB'den de açıklamalar gelirken, ECB Başkanı  Christine Lagarde, yeni tip koronavirüs salgının küresel ekonomik belirsizliğe  katkıda bulunduğunu ifade etti.

Lagarde, ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşı tehdidi azalmış gibi  görünse de koronavirüsün yeni bir belirsizlik katmanı eklediğine vurgu yaparken,  ECB Başekonomisti Philip Lane de yeni tip koronavirüsün ekonomik etkisinin, bunun  ne kadar hızlı yayılacağına bağlı olacağını belirtmişti.

Virüsün ekonomiler üzerinde kısa vadeli bir etki oluşturma eğiliminde  olduğunu savunan Lane, koronavirüsün ekonomiler üzerindeki etkilerini dikkatlice  izlediklerini, SARS ve önceki salgınları temel aldıklarını kaydetti.

TÜRKİYE, RUSYA, ENDONEZYA VE TAYLAND'DAN KORONAVİRÜS YORUMU

TCMB'in son para politikası karar metninde de koronavirüs  değerlendirmesine yer verilirken, metinde "Son dönemde ortaya çıkan salgın  hastalığın sermaye akımları, dış ticaret ve emtia fiyatları kanalıyla  oluşturabileceği etkiler yakından takip edilmektedir." ifadesi kullanıldı.

Enflasyon Raporu sunumu esnasında TCMB Başkanı Murat Uysal da yeni tip  koronavirüs salgınının piyasalar üzerindeki etkisine ilişkin değerlendirmelerde  bulunmuş, "Dünyanın en önemli ekonomilerinden Çin üzerinde bu durum yayılmaya ve  büyümeye devam ederse, tabii ki büyüme rakamları üzerinde ciddi etkisi beklenir.  Ticaret ve emtia fiyatları üzerinde etkileri olabilir. İlk olarak piyasalarda  riskten kaçış ve risk algılamasının artması yönünde etki yarattı bununla birlikte  de petrol fiyatlarında aşağı yönlü baskıya neden oldu. Bu durumun nereye  evrileceğiyle ilgili ciddi belirsizlikler var. Olayın başlangıcından bu yana  geçmişte yaşanan benzer durumlarda küresel ekonomi nasıl etkilenmiş takip ettik.  Gerektiğinde elimizdeki tüm araçlarla adım atma imkanımız var." ifadelerini  kullanmıştı.

Öte yandan Endonezya Merkez Bankası'ndan global ekonomi görünümü  koronavirüs salgını nedeniyle bozulduğu yorumu gelirken, Rusya Merkez Bankası  salgının büyüme beklentilerine yönelik riskler oluşturması nedeniyle yavaşlayan  global ekonomi üzerinde belirsizlik olduğunu bildirdi.

Son olarak Tayland Merkez Bankası da ertelenen bütçe ve kuraklığın yanı sıra koronavirüsün büyümeyi etkilediğini bildirdi.